اختلالات لگن به هر گونه اختلال در اندام‌های لگن مانند دهانه رحم، واژن، مثانه و راست‌روده گفته می‌شود و ممکن است علائمی مانند درد داشته باشد. در ادامه این مطلب، توضیح می‌دهیم که اختلالات کف لگن یعنی چه و به هر آنچه که باید درباره این اختلالات بدانید، مانند انواع، نحوه تشخیص، علائم، دلایل، روش‌های درمان و روش‌های پیشگیری از آنها می‌پردازیم.
آناتومی لگن
لگن که شکلی شبیه به کاسه روشویی دارد، از اندام‌های شکمی محافظت می‌کند. بخش‌های مختلف لگن مانند مثانه، رکتوم (راست‌روده)، اندام‌های تناسلی و بخش انتهایی مجرای ادرار در داخل حفره لگن قرار گرفته‌اند. این حفره در بخش پایینی لگن قرار دارد و چند عضله دیوارهای آن را می‌سازند. زمانی که عضلات لگن خود را منقبض می‌کنید، اندام‌های داخل حفره بالا می‌روند و اسفنکترها دهانه واژن، مقعد و مجاری ادرار را سفت می‌کنند. این عضلات نقش مهمی را در عملکرد جنسی ایفا می‌کنند.
اختلالات لگن چیست؟
اختلالات کف لگن مانند بیماری التهابی لگن و افتادگی اندام‌های لگن، شرایطی هستند که روی لگن تأثیر می‌گذارند. زمانی که عضلات یا بافت‌های هم‌بند لگن ضعیف شوند یا آسیب ببینند، افراد ممکن است دچار این اختلالات شوند. دلایل این اختلالات به نوع اختلال بستگی دارد؛ برای مثال، اختلال التهابی لگن ناشی باکتری است.
انواع اختلالات لگن
انواع اختلالات لگن عبارت‌اند از:
بی اختیاری ادرار و مدفوع
بی‌اختیاری ادراری فشاری و اضطراری از مهم‌ترین انواع بی‌اختیاری محسوب می‌شوند. اگر حرکاتی مانند سرفه‌کردن، عطسه‌کردن و خندیدن به مثانه فشار بیاورند و باعث نشت ادرار شوند، گفته می‌شود فرد دچار بی‌اختیاری ادراری فشاری شده است. بی‌اختیاری مدفوع نیز به دفع غیرارادی مدفوع مایع یا جامد گفته می‌شود که کیفیت زندگی افراد را مختل می‌کند.
افتادگی مثانه
اگر مثانه شما به سمت دیواره واژن حرکت کند و باعث برآمدگی آن شود، گفته می‌شود که فرد دچار افتادگی مثانه شده است.
رکتوسل
یکی دیگر از مهم‌ترین اختلالات کف لگن زنان، رکتوسل است. اگر رکتوم یا راست‌روده تغییر مکان دهد و باعث برآمدگی دیواره واژن شود، گفته می‌شود که فرد دچار رکتوسل شده است.
گرفتگی عضلات کف لگن
این اختلال لگن یکی از شایع‌ترین دلایل درد در این بخش است که به انقباضات غیرارادی عضلات کف لگن گفته می‌شود. این نوع گرفتگی تقریبا مشابه گرفتگی در بخش‌های دیگر بدن مانند پاست و می‌تواند بسیار دردناک باشد.
ضعف عضلات کف لگن
اگر عضلات کف لگن ضعیف شوند و قدرتی برای انجام وظایف خود نداشته باشند، ممکن است دچار مشکلات مرتبط با مثانه، روده و عملکرد جنسی شوید.
مشکلات اندام های داخلی لگن (کیست، یبوست و ...)
مشکلات اندام‌های داخلی لگن مانند کیست‌های واژن، دیورتیکول مجرای ادرار و یبوست نیز از اختلالات لگنی محسوب می‌شوند و درد لگن را به‌همراه دارد. اگر فردی نتواند مدفوع خود را حداقل 3 بار در هفته دفع کند، گفته می‌شود که دچار یبوست شده است.
افتادگی اندام لگنی
افتادگی اندام لگنی به افتادگی مثانه، مجاری ادرار، دهانه رحم و راست‌روده گفته می‌شود. در موارد شدید، زنان ممکن است احساس کنند که بافت برآمده از دهانه واژن بیرون زده است و قابل‌مشاهده است.
مشکلات جنسی
مشکلات جنسی می‌توانند ناشی از ضعف عضلات کف لگن باشند؛ برای مثال، اگر عضلات کف لگن ضعیف شوند یا بیش از اندازه کار کنند، باعث ایجاد درد در رابطه جنسی می‌شوند.
چه دلایلی باعث بروز اختلالات لگن می شوند؟
دلایل زیر ممکن است باعث بروز اختلالات کف لگنی شوند:
- زایمان: تحقیقات نشان می‌دهند که بارداری و زایمان با این اختلالات مرتبط هستند. طبق تحقیقات انجام‌شده، خطر ابتلا به این اختلالات با افزایش تعداد دفعات زایمان افزایش می‌یابد
- عواملی که به کف لگن فشار وارد می‌کنند: عواملی مانند چاقی، یبوست مزمن، بلندکردن وسایل سنگین یا سرفه مزمن ناشی از سیگار یا بیماری‌ها می‌توانند علت این اختلالات باشند
- افزایش سن: عضلات کف لگن با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شوند
- داشتن بافت‌های ضعیف: برخی از بیماری‌های مادرزادی روی قدرت بافت‌های هم‌بند تأثیر می‌گذارند و خطر ابتلا به افتادگی اندام‌های لگن را افزایش می‌دهند
- جراحی: اگر افراد جراحی هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) یا جراحی اصلاح افتادگی را انجام دهند، در معرض خطر ابتلا به اختلالات لگن قرار می‌گیرند
اختلالات لگن چه عوارضی دارند؟
عوارض اختلالات کف لگن در زنان و مردان عبارت‌اند از:
- ازدست‌دادن کنترل مثانه، گاز یا مدفوع
- مشکلات جنسی مانند درد در رابطه جنسی
- افتادگی اندام‌های لگن مانند مثانه و رحم
روش های تشخیص اختلالات لگن چیست؟
روش‌های تشخیص اختلالات لگن عبارت‌اند از:
- معاینه فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی: اگر برای اولین‌بار به مطب فوق تخصص اختلالات کف لگن مراجعه کنید، او ابتدا این کارها را انجام خواهد داد
- آزمایش ادرار: پزشک با تجویز آزمایش ادرار، می‌تواند عفونت، التهاب، خون یا دیگر مشکلات کلیوی را تشخیص دهد
- سیستوسکوپی: در این روش، پزشک دوربین کوچکی را از طریق مجاری ادرار وارد مثانه می‌کند تا التهاب، سنگ‌ها و تومورها را تشخیص دهد
- نوار مثانه یا یورودینامیک: اگر دچار بی‌اختیاری ادراری یا تکرر ادرار هستید، پزشک ممکن است این آزمایش را برای ارزیابی عملکرد مثانه تجویز کند
- آزمایش الکترودیاگنوستیک یا نوار عصب و عضله کف لگن: این آزمایش به پزشک کمک می‌کند عملکرد اعصاب کف لگن را ارزیابی کند
- مانومتری مقعد
- دفکوگرافی
- سونوگرافی مقعدی
- آزمایش تصویربرداری ام‌آرآی
نشانه های اختلالات لگن چیست؟
علائم اختلالات عضلات کف لگن به نوع اختلال بستگی دارند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- ادرار مکرر یا دردناک: این علامت در اختلالاتی مانند افتادگی لکن و اختلال عملکرد کف لگن مشاهده می‌شود
- درد لگن: درد در بخش پایینی شکم و تب از علائم اختلالاتی مانند اختلال التهابی لگن و درد در واژن و راست‌روده از علائم افتادگی لگن محسوب می‌شوند
- احساس سنگینی یا پری در واژن که در اواخر روز بدتر می‌شود یا با دفع مدفوع مرتبط است
- برآمدگی واژن
- مشکل در شروع ادرار یا خالی‌کردن مثانه به‌صورت کامل
- نشت ادرار هنگام سرفه‌کردن، خندیدن یا ورزش‌کردن
- مشکل در کنترل دفع مدفوع یا گاز
- یبوست
- نشت ادرار پیش از رسیدن به دستشویی
در برخی اوقات، علائم ضعف عضلات کف لگن در مردان و زنان ممکن است در ابتدا قابل‌مشاهده نباشند. تحقیقات نشان می‌دهند بسیاری از زنان از توضیح‌دادن درباره علائم خود به پزشک خجالت می‌کشند. همچنین در بیشتر اوقات، علائم ضعف عضلات کف لگن در زنان نادیده گرفته می‌شوند؛ زیرا، بسیاری از زنان فکر می‌کنند که این مشکلات عادی هستند و با این علائم خود به زندگی خود ادامه می‌دهند.
اختلالات لگن چگونه درمان می شود؟
روش‌های درمان اختلالات کف لگن عبارت‌اند از:
- رفتاردرمانی: رفتاردرمانی، روشی بی‌خطر است و عوارض جانبی ندارد. این روش درمانی ممکن است شامل تمرینات عضلات لگن (کگل)، تمرین مثانه، تمرینات تن‌آرامی و تغییر رژیم غذایی باشد. تمرینات عضلات لگن به درمان سفتی عضلات کف لگن و مدیریت نشت ادرار کمک می‌کنند. همچنین تمرین مثانه برای افراد مبتلا به بی‌اختیاری ادراری اضطراری مفید است. با کاهش کافئین مصرفی روزانه نیز می‌توانید به کاهش و برطرف‌کردن نشت ادرار کمک کنید
- دستگاه‌ها و داروها: پزشکان از پساری‌ها و سایر دستگاه‌ها برای درمان برخی از انواع این اختلالات و کاهش نیاز به جراحی استفاده می‌کنند. همچنین آنها ممکن است داروهای مختلفی مانند داروی تقویت عضلات لگن را تجویز کنند
- جراحی: روش‌های جراحی مختلفی برای درمان این اختلالات وجود دارند؛ برای مثال، جراحان از جراحی کم‌تهاجمی برای درمان بی‌اختیاری ادراری فشاری و اضطراری و از جراحی لاپاراسکوپی برای درمان افتادگی رحم استفاده می‌کنند. جراحی ترمیمی لگن نیز جراحی دیگری برای درمان بی‌اختیاری ادراری یا افتادگی اندام‌های لگن است. در این جراحی، جراح این اختلالات از طریق واژن و بدون هیچ برش قابل‌مشاهده‌ای در شکم درمان می‌کند. اگر بیمار دچار درجات شدید این اختلالات باشد، پزشک ممکن است جراحی شکم را توصیه کند
راه های پیشگیری از اختلالات لگن
متأسفانه، همیشه نمی‌توانید از این اختلالات جلوگیری کنید؛ ولی، برخی از روش‌های پیشگیری از اختلالات مفصل لگن و دیگر بخش‌های لگن و کاهش شدت آنها عبارت‌اند از:
- حفظ وزن سالم: اضافه‌وزن می‌تواند به عضلات کف لگن فشار وارد کند
- انجام تمرینات عضلات لگن: این تمرینات که با نام کگل نیز شناخته می‌شوند، می‌توانند به تقویت عضلات و پیشگیری از بی‌اختیاری ادراری کمک کنند
- کاهش یبوست: با خوردن غذاهای فیبردار می‌توانید از یبوست و به‌تبع آن، از وارد شدن فشار به عضلات لگن جلوگیری کنید
- یادگیری نحوه صحیح بلندکردن وسایل: به‌جای عضلات شکم و کمر از پاهای خود برای بالابردن وسایل سنگین استفاده کنید
جمع‌بندی
مدیریت اختلالات لگن ممکن است دشوار باشد؛ ولی، به خاطر داشته باشید که روش‌های مختلفی مانند رفتاردرمانی، داروها، دستگاه‌ها و جراحی برای درمان آنها وجود دارند. حتی اگر دچار اختلالات متوسط تا شدید هستید، می‌توانید آنها را با کمک متخصصان کلینیک‌های معتبر مدیریت و درمان کنید. اگر به دنبال بهترین متخصص اختلالات کف لگن در تهران هستید، ما کلینیک پزشک ارتوپد را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
ما در این مطلب، به آناتومی استخوان لگن و دیگر موضوعات مرتبط با این اختلالات پرداختیم. اگر تصور می‌کنید که دچار یکی از این اختلالات شده‌اید و این مطلب نتوانسته است به سؤال شما پاسخ دهد، نوبتی را برای ملاقات با متخصصان کلینیک پزشک ارتوپد رزرو کنید؛ زیرا، تنها متخصصان باتجربه کلینیک‌های معتبری مانند این کلینیک می‌توانند پاسخ‌های کامل و دقیقی را به سؤالات شما ارائه دهند.
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید