انحراف شست پا یا هالوکس والگوس، یک مشکل رایج است که نه‌تنها ظاهر پا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، بلکه باعث درد، التهاب و محدود شدن فعالیت‌های روزانه می‌شود. در این مقاله، به بررسی علل ایجاد انحراف شست پا، علائم آن و مهم‌تر از همه، روش‌های درمان خانگی شست پا با ورزش و روش‌هایی، مثل جراحی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
انحراف شست پا چیست؟
هالوکس والگوس که نام دیگر انحراف شست پاست، یک بیماری است که در آن مفصل پایه شست پا به سمت انگشت دوم متمایل شده و باعث ایجاد برآمدگی در کنار داخلی پا می‌شود. این برآمدگی، اغلب دردناک است و باعث مشکلاتی در راه‌رفتن و پوشیدن کفش می‌شود.
به‌طور کلی، انحراف شست پا به دلیل ترکیبی از عوامل فوق و فشارهای مکرر بر روی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. این فشارها باعث می‌شود که تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مفصل شست پا ضعیف شده و در نتیجه مفصل از حالت طبیعی خود خارج شود.
علت بروز بیماری انحراف شست پا
علت دقیق انحراف شست پا، که به آن بیماری بونیون نیز می‌گویند، هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما عوامل زیر به‌عنوان عوامل مستعد‌کننده شناخته شده‌اند.
- ژنتیک و سابقه خانوادگی
- ساختار پا، مانند کف پای صاف یا قوس زیاد پا
- کفش نامناسب، مثل کفش‌های تنگ، پاشنه‌بلند یا نوک‌تیز
- چاقی و اضافه وزن
- آرتروز
- اختلالات عصبی عضلانی
- آسیب‌های قبلی به پا، مانند شکستگی یا پیچ خوردگی
انواع انحراف شست پا (بونیون)
انحراف شست پا انواع مختلفی دارد؛ از جمله:
- هالوکس والگوس (Hallux Valgus): رایج‌ترین نوع انحراف شست پاست که در آن مفصل پایه شست پا به‌سمت داخل منحرف می‌شود و برآمدگی دردناک ایجاد می‌کند
- هالوکس ریجیدوس (Hallux Rigidus) : در این نوع انحراف، مفصل پایه شست پا سفت و خشک شده و حرکت آن محدود می‌شود. این وضعیت اغلب با آرتروز همراه است
- انگشت چکشی (Hammertoe) : در این حالت، یکی از مفاصل انگشتان پا به سمت بالا خم شده و شبیه به چکش می‌شود. اغلب انگشت دوم پا به این حالت درمی‌آید
- انگشت ماشه‌ای (Mallet Toe) : در این نوع انحراف، مفصل انتهایی انگشت پا به سمت پایین خم شده و شبیه به چکش کوچک می‌شود
- بونیون خیاط (Tailor’s Bunion) : این نوع بونیون در قسمت خارجی پای کوچک ایجاد می‌شود و معمولا در افرادی که به‌مدت طولانی روی زانو می‌نشینند (مانند خیاط‌ها) دیده می‌شود
عوارض ناشی از بیماری انحراف شست پا
انحراف شست پا اگر درمان نشود، عوارض مختلفی را برای فرد ایجاد می‌کند. این عوارض، نه‌تنها بر روی ظاهر پا تاثیر می‌گذارند، بلکه عملکرد پا را نیز مختل می‌کند و منجر به مشکلات جدی‌تر می‌شود.
عوارض شایع انحراف شست پا عبارت‌اند از:
- درد مزمن
- التهاب و قرمزی
- تاول و میخچه بر اثر اصطکاک کفش با برآمدگی
- مشکل در راه‌رفتن
- تغییر شکل سایر انگشتان پا
- آرتروز
- مشکلات پوستی
- مشکلات روانی
عوارض بلندمدت:
- اختلال در عملکرد پا
- افزایش فشار بر مفاصل دیگر پا، زانوها و حتی لگن
- مشکل در انتخاب کفش
بیماری بونیون در چه افرادی شایع تر است؟
بیماری بونیون یا همان انحراف شست پا در برخی افراد بیشتر از دیگران شایع است. در ادامه به گروه‌هایی که بیشتر در معرض ابتلا به بونیون هستند، اشاره می‌کنیم.
- زنان
- افراد مسن
- افراد دارای سابقه خانوادگی
- افرادی که کف پای صاف دارند
- افرادی که انگشت چکشی دارند
- افرادی که روماتیسم مفصلی دارند
- افرادی که کفش نامناسب می‌پوشند
- افرادی که اضافه وزن دارند
در ضمن، مشاغلی که نیاز به ایستادن طولانی‌مدت یا انجام فعالیت‌های تکراری با پا دارند، خطر ابتلا به بونیون را افزایش می‌دهند.
علائم انحراف شست پا
برآمدگی ناشی از انحراف شست پا به مرور زمان بزرگ‌تر شده و می‌تواند باعث ایجاد درد، التهاب و مشکلات دیگر می‌شود.
علائم شایع انحراف شست پا عبارت‌اند از:
- برآمدگی استخوانی در پایه شست پا
- درد هنگام ایستادن، راه‌رفتن یا پوشیدن کفش
- قرمزی و التهاب
- تاول و میخچه
- مشکل در راه‌رفتن
- تغییر شکل انگشتان پا
- مشکل در پوشیدن کفش
- سفت‌شدن مفصل شست پا
- احساس سوزش در ناحیه بونیون
- تغییر رنگ پوست در اطراف بونیون
البته برخی از علائم، ممکن است نشانه سایر بیماری‌های مربوط به پا، مثل تاندونیت فلکسور باشند. بنابراین اگر علائم بونیون را در خود مشاهده کردید، حتما برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید.
نحوه تشخیص بیماری بونیون (انحراف شست پا)
تشخیص بیماری بونیون معمولا توسط پزشک متخصص ارتوپد انجام می‌شود. پزشک با بررسی علائم شما و انجام معاینه فیزیکی، به‌راحتی می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد.
- معاینه فیزیکی برای پیدا کردن علائمی، مانند برآمدگی در پایه شست پا، قرمزی، تورم و درد
- بررسی سابقه پزشکی، از جمله سابقه خانوادگی بیماری‌های پا
- عکس‌برداری، مثل رادیوگرافی (اشعه ایکس)
روش های درمان انحراف شست پا
درمان انحراف شست پا به شدت بیماری، سن بیمار و سایر عوامل فردی بستگی دارد. روش‌های درمانی مختلفی برای این بیماری وجود دارد؛ مثل اصلاح کننده انگشت شست پا که برای کاهش درد و بهبود ظاهر ناشی از انحراف شست پا استفاده می‌شود. این ابزار با اعمال فشار ملایم و ثابت بر روی مفصل شست پا، سعی می‌کند آن را به موقعیت طبیعی خود بازگرداند. سایر درمان‌ها عبارت‌اند از:
نوار و پد مخصوص بونیون
نوارها و پدهای مخصوص بونیون، که نوعی روش درمان هالوکس والگوس در خانه محسوب می‌شوند، ابزارهای مفیدی برای تسکین درد و حمایت از پا در افراد مبتلا به انحراف شست پا هستند. این ابزارها با ایجاد بالشتک و محافظت از ناحیه آسیب‌دیده، فشار روی مفصل شست پا را کاهش می‌دهند و به بهبود وضعیت کمک می‌کنند.
کفش های طبی
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای مدیریت این مشکل، استفاده از کفش‌های طبی مناسب است. این کفش‌ها با طراحی خاص خود، فشار روی مفصل شست پا را کاهش می‌دهد.
تزریق موضعی
تزریق موضعی یکی از روش‌های درمانی مکمل برای کاهش درد و التهاب ناشی از انحراف شست پا (بونیون) به شمار می‌آید. پزشک در این روش، ماده‌ای بی‌حس‌کننده و ضدالتهابی، مانند کورتیزون را مستقیما به محل درد و التهاب تزریق می‌کند.
فیزیوتراپی
روش درمانی فیزیوتراپی، به‌تنهایی یا در کنار سایر روش‌ها، مانند استفاده از کفش‌های طبی و داروهای ضد التهاب به کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک می‌کند.
مسکن ها
مسکن‌ها می‌توانند به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی برای مدیریت درد ناشی از انحراف شست پا (بونیون) استفاده شوند. این داروها به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند، اما نمی‌توانند علت اصلی مشکل، یعنی انحراف استخوان را برطرف کنند.
تمرینات کششی
درمان انحراف شست پا با ورزش یکی از روش‌های پیشنهای بسیاری از پزشکان است. انجام تمرینات کششی، مانند کشش حوله، کشش انگشتان پا، کشش کف پا و کشش عضلات ساق پا به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون‌های اطراف مفصل شست پا کمک می‌کنند و فشار روی این مفصل را کاهش می‌دهند.
جراحی
در بسیاری موارد، مثل درد مزمن، تغییر شکل شدید پا و تاول و زخم، جراحی تنها راه درمان قطعی این مشکل است. جراحی انحراف شست پا نیز مانند هر عمل جراحی دیگری، با عوارضی همراه است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- عفونت
- لخته‌شدن خون
- آسیب به عصب اطراف مفصل شست پا و در نتیجه، بی‌حسی یا گزگز
- درد مزمن
- عدم موفقیت جراحی و بازگشت انحراف شست پا
- تغییر شکل پا
هزینه عمل جراحی هالوکس والگوس یا انحراف شست پا، به عوامل مختلفی، مثل نوع جراحی، کلینیک یا بیمارستان، شهر و منطقه جغرافیایی، بیمه و غیره بستگی دارد و یک هزینه ثابت برای همه افراد در نظر گرفته نمی‌شود.
اقدامات لازم پس از عمل بونیون
پس از عمل جرحی، لازم است که اقدامات مهم زیر را انجام دهید:
- یخ‌گذاری
- نگاه‌داشتن پا بالاتر از سطح قلب
- مصرف داروهای مسکن، طبق دستور پزشک
- استراحت
- مراقبت از پانسمان و خشک و تمیز نگاه‌داشتن آن
- استفاده از کفش مناسب، مثل کفش‌های راحت و پاشنه‌کوتاه
- فیزیوتراپی
در ضمن، حتما پس از عمل، به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا روند بهبودی شما را بررسی کند.
روش های پیشگیری از ابتلا به بیماری انحراف شست پا
هالوکس والگوس اگرچه ممکن است به دلایل ژنتیکی رخ دهد، اما عوامل محیطی و سبک زندگی نیز در بروز آن نقش دارند. بنابراین با رعایت برخی نکات می‌توان از بروز یا تشدید این مشکل پیشگیری کرد؛ از جمله:
- انتخاب کفش مناسب با پنجه پهن و پاشنه کوتاه، کفش با کفی طبی، کفش‌های ساخته‌شده از مواد طبیعی و نرم، مانند چرم
- مراقبت از پاها و تقویت عضلات پا با انجام تمرینات تقویتی
- کاهش وزن
- ماساژ پا برای بهبود گردش خون و کاهش تنش عضلانی
- استفاده از پدهای محافظ برای جلوگیری از اصطکاک و فشار روی مفصل شست پا
- فعالیت بدنی منظم، مانند پیاده‌روی و شنا
- مراجعه به پزشک در صورت احساس هرگونه درد یا ناراحتی در پا
یادتان باشد که اگر سابقه خانوادگی انحراف شست پا دارید، بهتر است بیشتر مراقبت خود باشید. کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی پا و مچ پا به شما کمک می‌کند تا مشکل پای خود را پیدا و درمان کنید.
جمع‌بندی
اگر متوجه علائم شبیه به بیماری انحراف شست پا شدید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک ارتوپد با داشتن پزشکان متخصص و باتجربه، آماده خدمات‌رسانی به شما عزیزان است. در این مطلب نیز اطلاعات جامع و مفیدی درباره این بیماری به شما ارائه کردیم تا شناخت کافی از علائم و روش‌های درمان آن داشته باشید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید