در ستون فقرات ریشه‌های عصبی زیادی وجود دارد که از نخاع منشعب می‌شوند و به سمت اندام‌های بدن حرکت می‌کنند. حفظ سلامت و عملکرد صحیح این عصب‌ها اهمیت زیادی دارد؛ ولی گاهی به دلیل بروز تغییراتی در ستون فقرات، این ریشه‌های عصبی فشرده می‌شوند که به این عارضه رادیکولوپاتی گفته می‌شود. اگر مایل هستید با این عارضه بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مطلب از سایت پزشک ارتوپد با ما همراه باشید.
رادیکولوپاتی چیست؟
ستون فقرات از ۳۳ استخوان به نام مهره تشکیل شده است که از مغز تا انتهای کمر ادامه دارد و طناب نخاعی از کانالی در مرکز این مهره‌ها می‌گذرد. سپس از نخاع ریشه‌های عصبی منشعب می‌شوند که از منفذی در ستون فقرات خارج می‌شود و به مناطق مختلف بدن حرکت می‌کند. اگر این ریشه‌های عصبی در ستون فقرات فشرده شوند یا آسیب ببینند، رادیکولوپاتی ایجاد می‌شود. این اتفاق معمولاً به دلیل بروز تغییراتی در استخوان‌های ستون فقرات رخ می‌دهد.
انواع رادیکولوپاتی کدامند؟
ستون فقرات به سه قسمت گردنی، قفسه سینه و کمری تقسیم می‌شود. سپس باتوجه‌به قسمتی از ستون فقرات که در آن رادیکولوپاتی رخ می‌دهد، این عارضه نیز به سه نوع متفاوت تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر است:
رادیکولوپاتی کمر
هنگامی که این عارضه در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد، به آن رادیکولوپاتی کمری می‌گویند. در این حالت اغلب ریشه‌های عصب سیاتیک درگیر می‌شوند. این نوع فشردگی عصب می‌تواند باعث درد یا بی‌حسی در ناحیه کمر و لگن شود که ممکن است به سمت پاها نیز کشیده شود. بی‌اختیاری در ادرار یا مدفوع، اختلال عملکرد جنسی یا فلج نیز می‌تواند در موارد شدید رخ دهد.
رادیکولوپاتی قفسه سینه
رادیکولوپاتی قفسه سینه زمانی اتفاق می‌افتد که یک عصب در قسمت میانی ستون فقرات تحت‌فشار باشد و باعث احساس درد در داخل و اطراف قفسه سینه می‌شود. بروز این عارضه در ستون فقرات قفسه سینه نادر است و گاهی اوقات با بیماری زونا اشتباه گرفته می‌شود.
متاسفانه در هرکدام از این سه نوع رادیکولوپاتی، ممکن است فرد، درگیرِ رادیکولوپاتی مزمن دو طرفه شود؛ وضعیتی که در آن ریشه‌های عصبی (که از نخاع خارج می‌شوند) در هر دو طرف بدن تحت فشار یا آسیب قرار گرفته‌اند و این وضعیت به صورت طولانی‌مدت (مزمن) ادامه دارد. این وضعیت ممکن است باعث درد، ضعف عضلانی، بی‌حسی و دیگر علائم عصبی شود که در مسیر عصب تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
رادیکولوپاتی گردن
در رادیکولوپاتی گردنی فشار بر یکی از ریشه‌های عصبی در ستون فقرات گردنی است و ممکن است باعث بروز درد و علائم دیگری مثل ضعف، سوزش، سوزن‌سوزن‌شدن، بی‌حسی در گردن و اطراف آن شود. همچنین ازآنجایی‌که ریشه‌های عصبی گردن بازوها و دست‌ها را کنترل می‌کنند، علائم می‌توانند به این قسمت‌ها نیز انتشار یابند.
علائم رادیکولوپاتی
علائم رادیکولوپاتی باتوجه‌به نوع آن متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. فشردگی عصب باعث احساس درد و سایر علائم در اطراف ستون فقرات می‌شود و به همین دلیل محل بروز علائم بستگی به این دارد که کدام ریشه عصبی تحت‌تأثیر قرار گرفته است. علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید در ناحیه اطراف عصب آسیب‌دیده یا بازوها، پاها و شانه‌ها که ممکن است با فعالیت‌های خاص بدتر شود
- ضعف عضلانی
- از دست‌دادن رفلکس در بازوها یا پاها
- بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن یا سایر احساسات غیرطبیعی در بازوها یا پاها
- ازدست‌دادن یا تغییر در احساس محرک‌ها
علل ابتلا به رادیکولوپاتی
رادیکولوپاتی معمولاً در اثر تغییر در بافت‌های ستون فقرات ایجاد می‌شود؛ این بافت‌ها شامل استخوان‌های مهره‌ها، تاندون‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای است. هنگامی که این بافت‌ها به هر دلیلی دچار تغییرات ساختاری می‌شوند، ممکن است ریشه‌های اعصاب نخاعی را فشرده یا تحریک کنند. در ادامه مقاله با این موارد بیشتر آشنا می‌شویم:
- فتق دیسک: دیسک‌های ستون فقرات به‌عنوان بالشتک بین مهره‌ها برای کاهش اصطکاک عمل می‌کنند. گاهی اوقات به دلایل مختلف دیسک‌ها از جای خود خارج می‌شوند و رشته‌های عصبی را تحت‌فشار قرار می‌دهند
- خار استخوان: یکی دیگر از علل احتمالی فشردگی عصب، خارهای استخوانی است؛ منظور از خار استخوانی زمانی است که استخوان اضافی در بخشی از ستون فقرات تشکیل می‌شود. این خارهای استخوانی فضایی که اعصاب در آن قرار دارند را کاهش می‌دهند و باعث فشرده‌شدن آن‌ها می‌شوند
- سایر عوامل: فشردگی عصب ممکن است در اثر عفونت‌های ستون فقرات، توده‌های سرطانی، افزایش سن یا آسیب‌هایی مانند سقوط یا تصادف رانندگی نیز بروز یابد؛ همه این موارد می‌توانند ریشه‌های عصبی را تحت‌فشار قرار دهند. برای مثال با افزایش سن، استخوان‌های ستون فقرات شکل صحیح خود را از دست می‌دهند که این اتفاق می‌تواند باعث جابه‌جایی ستون فقرات و اعمال فشار روی اعصاب شود
چه افرادی مستعد ابتلا به رادیکولوپاتی هستند؟
به‌صورت کلی بیماری رادیکولوپاتی یک عارضه نادر است و معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد. شرایطی مانند آرتروز، روماتیسم مفصلی، چاقی و ناهنجاری‌های ستون فقرات مانند اسکولیوز می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند. همچنین افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به این عارضه را داشته باشند و زنان باردار در معرض خطر بیشتری هستند.
نحوه جلوگیری از ابتلا به رادیکولوپاتی
اگرچه بسیاری از علل رادیکولوپاتی قابل‌پیشگیری نیستند؛ اما رعایت برخی موارد می‌تواند خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهد. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
- تناسب‌اندام و حفظ وزن مناسب
- حفظ وضعیت بدنی مناسب هنگام نشستن، ورزش‌کردن، خوابیدن یا بلندکردن اجسام سنگین
- حفظ سلامت ستون فقرات؛ برای مثال اجتناب از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند برای مدت طولانی
- استراحت در فواصل زمانی معین، هنگام انجام فعالیت‌های تکراری
- افزایش فعالیت بدنی و انجام تمرینات قدرتی و کششی
نحوه تشخیص رادیکولوپاتی
پزشک‌ها معمولاً رادیکولوپاتی را با انجام معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری تشخیص می‌دهند. در معاینه فیزیکی با استفاده از تست‌های خاصی قدرت و رفلکس عضلات بازو، پا و… را بررسی می‌کنند. همچنین ستون فقرات را معاینه می‌کنند و در مورد شدت و نوع علائم از شما سؤالاتی می‌پرسند. روش‌های تصویربرداری که پزشک‌ها برای تشخیص فشردگی عصب تجویز می‌کنند نیز شامل رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی است. انجام الکترومیوگرافی را نیز ممکن است توصیه کنند؛ در این روش تکانه‌های الکتریکی در عضلات را اندازه‌گیری می‌کنند که به تعیین چگونگی فعالیت عصب کمک می‌کند.
تفاوت رادیکولوپاتی و نوروپاتی چیست؟
علائم رادیکولوپاتی ممکن است شبیه علائم نوروپاتی محیطی باشد که تشخیص علت دقیق بروز علائم را دشوار می‌کند. نوروپاتی محیطی آسیب رشته‌های عصبی محیطی است؛ مانند سندرم تونل کارپال که رشته‌های عصبی در مچ دست را درگیر می‌کند؛ ولی در رادیکولوپاتی رشته‌های عصبی که از نخاع منشعب می‌شوند، در ستون فقرات تحت‌فشار قرار می‌گیرند. بنابراین بهتر است برای تشخیص دقیق با متخصص ستون فقرات مشورت کنید.
روش های درمان رادیکولوپاتی
روش‌های مختلفی برای درمان رادیکولوپاتی از جمله فیزیوتراپی ضایعه نخاعی وجود دارد که انتخاب هر یک از آن‌ها به نوع و علت بیماری و همچنین بسیاری از عوامل دیگر بستگی دارد. روش‌های درمان فشردگی عصب شامل موارد زیر است:
- روش‌های خانگی: استراحت، کمپرس گرم یا سرد، استفاده از آتل، کاهش فعالیت‌های سنگین گزینه‌هایی هستند که ممکن است پزشک در موارد خفیف پیشنهاد دهد
- فیزیوتراپی: یکی از روش‌های رایج درمانی فیزیوتراپی ضایعه نخاعی است. در این روش با انجام تکنیک‌های مختلف مثل حرکات کششی به کاهش فشار روی اعصاب و بهبود علائم کمک می‌شود. همچنین این روش به بهبود وضعیت بدنی مناسب هنگام انجام فعالیت‌های مختلف نیز کمک می‌کند
- دارودرمانی: اکثر افراد برای درمان علائم خود داروهای مسکن، شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن را استفاده کنند. همچنین ممکن است پزشک تزریق نخاعی داروهای کورتیکواستروئید که ضدالتهابی قوی هستند را برای تسکین درد تجویز کند
- عمل جراحی: اگر وضعیت بیمار پس از یک دوره درمان بهبود نیابد یا علائم شدیدی داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. جراحی به‌سرعت فشار را از روی ریشه عصبی کاهش می‌دهد
- طب سوزنی: استفاده از طب سوزنی ضایعه نخاعی به عنوان یک مکمل درمانی مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه طب سوزنی نمی‌تواند ضایعه نخاعی را درمان کند یا آسیب‌های موجود را ترمیم کند؛ اما می‌تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند
مدت زمان لازم برای درمان رادیکولوپاتی
مدت‌زمان لازم برای بهبود رادیکولوپاتی به نوع آن و روش درمان بستگی دارد. برخی افراد پس از چند روز بهبود علائم را تجربه می‌کنند؛ ولی ممکن است برای سایرین زمان بیشتری طول بکشد. برای مثال، با تزریق استروئید علائم در کمتر از دو هفته کاهش می‌یابد؛ ولی انجام جراحی به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارد.
راهکارهای پیشگیری از عوارض احتمالی رادیکولوپاتی
روش‌های متعددی برای پیشگیری از عوارض احتمالی رادیکولوپاتی معرفی شده‌اند؛ ولی مهم‌ترین نکته شناخت دقیق علائم و مراجعه به‌موقع به پزشک برای تشخیص و درمان است تا از پیشرفت بیماری و آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود. سایر روش‌های جلوگیری از عوارض این عارضه عبارت‌اند از:
- از صندلی‌هایی استفاده کنید که پشتی مناسب و حمایت‌کننده برای ناحیه کمر و گردن دارند، زیرا به پیشگیری از فشردگی اعصاب کمک می‌کنند
- اگر پزشک یا فیزیوتراپیست حرکات کششی یا تمریناتی را برای تقویت عضلات مرکزی آموزش داد، باید آن‌ها را به‌صورت مرتب در خانه انجام دهید
- یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید و مصرف کلسیم، ویتامین D و مواد معدنی که به سلامت استخوان‌ها و عضلات کمک می‌کنند را افزایش دهید
- در مواردی که علائم فشردگی عصب در اثر انجام فعالیت‌های روزمره تشدید می‌شود، استفاده از کمربند یا گردن‌بندهای طبی می‌تواند به کاهش فشار و بهبود علائم کمک کند
- در صورت داشتن علائمی مانند درد، بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن، یا ضعف در دست‌ها یا پاها باید به‌صورت منظم به پزشک مراجعه کنید
آیا رادیکولوپاتی قابل درمان است؟
پاسخ این سؤال مثبت است. خوشبختانه رادیکولوپاتی عارضه مزمنی نیست و به‌راحتی قابل‌درمان است. روش درمان بستگی به نوع آن و شدت علائم دارد؛ حتی در موارد خفیف با انجام روش‌های خانگی مثل کمپرس سرد نیز می‌توان آن را درمان کرد. ضمن اینکه طب سوزنی ضایعه نخاعی نیز یکی دیگر از روش‌های درمانی این عارضه است که با توجه به شرایط بیمار و شدت بیماری، انجام می‌شود.
جمع‌بندی
در این مقاله راجع به رادیکولوپاتی صحبت کردیم. این عارضه به دلیل فشردگی ریشه‌های عصبی در ستون فقرات رخ می‌دهد که می‌تواند ناشی از فتق دیسک، تشکیل خارهای استخوانی، تصادف رانندگی و… باشد. فشردگی عصب به سه نوع مختلف گردنی، کمری و قفسه سینه تقسیم می‌شود و باعث بروز علائمی مثل درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی می‌شود.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید