آب آوردن زانو یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه که به تجمع مایع در مفصل زانو اشاره دارد، می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله آسیب، بیماری‌های مزمن، فعالیت‌های ورزشی و ... به وجود آید. زانو به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مفاصل در بدن همه افراد، نقش مهمی در حرکت و تعادل دارد؛ در نتیجه هرگونه مشکل در آن می‌تواند به درد، ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی منجر شود. احتمالا برای شما هم سوال باشد که آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟
در این مقاله از مجله کلینیک پزشک اول به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان آب آوردن زانو خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای پیشگیری از این مشکل ارائه خواهیم کرد. پس اگر شما هم با این عارضه روبه‌رو هستید تا آخر این مطلب همراه ما باشید.
آب آوردن زانو یعنی چه؟
همه افراد مقدار کمی مایع در مفاصل خود دارند. این مایع به‌عنوان سیستم روان‌سازی مفاصل ما عمل می‌کند؛ در نتیجه اصطکاک را کاهش می‌دهد و به چرخش نرم مفصل کمک خواهد کرد. افزایش مایع مفصلی زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی مایع در اطراف یک مفصل جمع شود. وقتی که این اتفاق در زانو رخ دهد، به آن آب آوردن زانو گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند ناشی از آسیب، عفونت یا یک بیماری باشد. اما برخی عوامل می‌توانند خطر آب آوردن زانو را افزایش دهند، از جمله:
- سن: به‌طورکلی احتمال بروز مشکلات زانو با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- ورزش: برخی از ورزش‌ها، مانند کشتی، بسکتبال و فوتبال احتمال دارد به زانوها فشار بیاورند یا آن‌ها را بپیچانند.
- شغل: افرادی مانند باغبانان، کارگران و سایر حرفه‌هایی که کار زیادی از زانو خود می‌کشند، در معرض خطر بالاتری برای تجمع مایع در زانو هستند.
- وزن: وزن اضافی به مفاصل زانو فشار می‌آورد و باعث تحلیل‌رفتن آن‌ها می‌شود.
- بیماری‌ها: آرتروز استخوانی و آرتروز روماتوئید نیز ممکن است باعث بروز مشکلات در زانو شوند؛ پس اگر شما اضافه وزن هم داشته باشید، آب آوردن زانو برای شما هم افزایش می‌یابد.
دلایل آب آوردن زانو
آمارها نشان می‌دهند که ۲۷درصد از افراد در طول زندگی خود دچار آب آوردن زانو خواهند شد. آوردن زانو می‌تواند ناراحتی ایجاد کند و نشانه‌ای از وجود یک مشکل است . نوع مایعی که در اطراف زانو جمع می‌شود به بیماری زمینه‌ای، شرایط یا نوع آسیب تروماتیکی که منجر به تولید مایع اضافی شده است، بستگی دارد. احتمالا پزشک مقداری از این مایع را خارج کند و برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستد. نتایج آزمایش‌ها نشان خواهد داد که مشکل از کجاست و چگونه باید آن را درمان کرد. علت آب آوردن زانو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آسیب تروماتیک که منجر به شکستگی یا آسیب به رباط می‌شود.
- آرتریت روماتوئید
- آرتروز
- نقرس
- شبه‌نقرس
- آرتریت سپتیک
- آرتریت ناشی از سل
- آرتریت روماتوئید نوجوانان
- استفاده بیش از حد از زانو به دلیل فعالیت‌های فیزیکی یا ورزشی خاص
- عفونت‌ها، مانند بیماری لایم یا سفلیس
- آرتریت واکنشی
- بیماری التهابی روده
- خونریزی در مفصل (همارتروز)
وزن اضافی و چاقی هم ممکن است با واردکردن فشار بیشتر بر زانو، خطر آب آوردن زانو را افزایش دهد. البته احتمال آب آوردن زانو بعد از عمل هم وجود دارد. این عارضه هم نسبتا شایع است که ممکن است در اثر جراحی‌های مختلف زانو مانند تعویض مفصل، ترمیم رباط‌ها یا مینیسک رخ دهد.
علائم آب آوردن زانو
تجمع مایع اضافی باعث ورم در اطراف بخش‌های استخوانی زانو می‌شود؛ در نتیجه یک زانو بزرگ‌تر از زانوی دیگر به نظر می‌رسد. در این شرایط ممکن است خم‌کردن یا صاف‌کردن زانو دشوار باشد. نشانه های آب آوردن زانو که متداول‌تر هستند، عبارت‌اند از:
- ورم
- سفتی
- کاهش دامنه حرکتی
علائم زیر به توجه فوری پزشکی نیاز دارند:
- ناتوانی در قرار دادن وزن روی مفصل
- نبود نبض در پاها
- از دست دادن حس زیر زانو
- تب
- تعریق
- احساس بیماری
علائم دیگر به علت اصلی بستگی دارند. برای مثال:
- استئوآرتریت: معمولا در این شرایط زانو درد در اول صبح بدتر است؛ اما اغلب در عرض ۳۰ دقیقه پس از بیدارشدن بهتر می‌شود.
- آرتریت روماتوئید: در این شرایط درد و ورم اغلب چندین مفصل را به‌صورت متقارن درگیر می‌کند و ممکن است مفصل در زمان لمس‌شدن گرم باشد. در این عارضه هم درد بیش از ۳۰ دقیقه پس از بیدارشدن ادامه دارد.
- آسیب تروماتیک: اگر آب آوردن زانو ناشی از آسیب تروماتیک باشد، احتمالا کبودی و درد شدید به وجود آید. در این شرایط قراردادن وزن روی زانو دشوار خواهد بود.
- عفونت: در این گونه مواقع زانو ممکن است گرم و همراه با تب باشد. اگر در مورد عفونت ناشی از این مشکل نگران هستید، می‌توانید به اورژانس مراجعه کنید.
عوارض آب آوردن زانو
آب آوردن زانو می‌تواند عوارض مختلفی را به دنبال داشته باشد که در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود. عوارض ناشی از این عارضه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش عضله: تجمع مایع در زانو می‌تواند عملکرد عضلات شما را مختل کند و باعث ضعف و تحلیل‌رفتن عضلات ران شود.
- کیست پر از مایع (کیست بیکر): تجمع مایع در زانو احتمالا منجر به تشکیل کیست بیکر در پشت زانو شود. کیست بیکر متورم می‌تواند دردناک باشد؛ اما معمولا با استفاده از یخ و فشار بهبود می‌یابد. اگر ورم شدید باشد، ممکن است به تخلیه مایع با استفاده از سرنگ نیاز داشته باشید.
روش تشخیص آب آوردن زانو
در صورت آب آورده زانو، احتمالا فرد برای چند روز دچار درد زانو شود. معمولا بالا نگه داشتن پا، استراحت، استفاده از یخ و مسکن‌های بدون نسخه می‌تواند علائم را بهبود بخشد. اگر شما یکی از علائم زیر را دارید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- مطمئن هستید که آسیب جدی به زانوی شما وارد شده است.
- نمی‌توانید زانو را خم یا صاف کنید.
- نمی‌توانید بیش از چند دقیقه به راحتی بایستید یا راه بروید.
- زانوی شما نسبت به لمس گرم و قرمز است یا بزرگ‌تر از زانوی دیگر به نظر می‌رسد.
- حساسیت و درد زانو بهبود نمی‌یابد.
پزشک برای تشخیص آب آوردن زانو، در مورد تاریخچه پزشکی شما سوالاتی می‌پرسد. این سوالات شامل هرگونه مشکل قبلی زانو و فعالیت‌های بدنی مانند ورزش که احتمالا به زانوها فشار وارد کند. همچنین متخصصین معاینه فیزیکی از جمله بررسی دامنه حرکتی زانو، دقیقی انجام خواهند داد.
سپس احتمالا پزشک بخواهد مایع را از زانو خارج کند. این کار با واردکردن یک سوزن بلند و نازک به مفصل و خارج کردن مایع انجام می‌شود. این کار می‌تواند به راحتی در مطب پزشک طی چند دقیقه انجام شود. مایع برای موارد زیر آزمایش می‌شود:
- باکتری‌هایی که ممکن است عفونت ایجاد کرده باشند.
- کریستال‌ها، پروتئین‌ها و گلوکز که احتمالا نشان‌دهنده نقرس یا سایر شرایط باشند.
- سلول‌های خونی که ممکن است نشان‌دهنده آسیب باشند.
البته خارج‌کردن قسمتی از مایع احتمالا به کاهش فشار در زانو کمک کند. در نهایت آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، MRI، سی‌تی اسکن و سونوگرافی ممکن است به تعیین علت مشکل کمک کنند.
آیا کشیدن آب زانو خطرناک است؟
کشیدن آب زانو که به‌عنوان آسپیراسیون مفصل شناخته می‌شود، معمولا یک روش ایمن است و خطرات آن نادر هستند. اما مانند هر روش پزشکی دیگری، این کار می‌تواند با برخی از خطرها یا عوارض همراه باشد. این خطرات شامل موارد زیر است:
- عفونت: اگرچه عفونت نادر است؛ اما احتمال ورود عفونت به مفصل وجود دارد. پس استفاده از تکنیک‌های استریل می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
- خونریزی: در صورت آسیب‌دیدن عروق خونی در اطراف زانو، ممکن است خونریزی رخ دهد.
- آسیب به بافت‌ها: اگر سوزن به بافت‌های اطراف مفصل برخورد کند، احتمالا به آن‌ها آسیب وارد شود.
- درد یا ناراحتی موقتی: برخی افراد ممکن است پس از انجام این روش درد یا ناراحتی موقتی را تجربه کنند.
کشیدن مایع از مفصل زانو می‌تواند به کاهش فشار، درد و ورم کمک کند و برای تشخیص علت اصلی ورم زانو بسیار مفید است. اگر این روش توسط پزشک متخصص و با رعایت استانداردهای بهداشتی انجام شود، بی‌خطر است.
روش‌های درمان آب آوردن زانو
راه درمان آب آوردن زانو به علت زمینه‌ای مشکل بستگی دارد و درمان‌ها بین افراد متفاوت خواهد بود. درمان آب آوردن زانو را می‌توان به دو نوع نوع پزشکی و خانگی و همچنین روش‌های خودمراقبتی تقسیم کرد که در ادامه به بررسی همه آن‌ها پرداخته‌ایم.
1. درمان پزشکی
درمان‌های پزشکی این عارضه شامل موارد زیر است:
- آسپیراسیون یا تخلیه: همان‌طور که گفته شد، پزشک از سوزن برای خارج‌کردن مایع استفاده می‌کند که می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کند.
- تزریق کورتیکواستروئید: این تزریق‌ها می‌توانند التهاب را کاهش دهند و به تسکین درد کمک کنند.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه یا تجویزی می‌توانند تسکین درد فراهم کنند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: این داروها می‌توانند عفونت را درمان کنند.
- فیزیوتراپی زانو: فیزیوتراپی زانو برای بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات اطراف مفصل استفاده می‌شود.
- بریس یا اسپلینت زانو: این ابزار می‌تواند مفصل را تثبیت کند. در شدیدترین موارد، تعویض مفصل زانو یک گزینه است.
- داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs): این داروها برای استفاده طولانی‌مدت هستند و می‌توانند به مدیریت آرتریت روماتوئید کمک کنند.
- جراحی زانو یا تعویض زانو: در برخی موارد، جراحی ممکن است درمان قطعی اب اوردن زانو باشد.
2. درمان های خانگی
انواع درمان سنتی آب آوردن زانو به روش‌های طبیعی و خانگی متکی هستند که می‌توانند به کاهش علائم و بهبود وضعیت زانو کمک کنند. در ادامه برخی از مهم‌ترین روش‌های سنتی برای درمان آب آوردن زانو را معرفی کرده‌ایم :
- زنجبیل: زنجبیل به‌عنوان یک ضد التهاب طبیعی شناخته می‌شود. برای درمان آب آوردن زانو با زنجبیل می‌توانید چای زنجبیل مصرف کنید یا آن را به‌صورت موضعی روی زانو بمالید.
- زردچوبه: زردچوبه دارای خاصیت ضد التهابی است. شما می‌توانید پودر زردچوبه را با آب ترکیب کنید و به‌صورت خمیر روی زانو بمالید.
- روغن سیاهدانه: این روغن می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. برای بهترشدن شرایط خودتان می‌تواند روغن سیاهدانه را به آرامی روی زانو ماساژ دهید.
- کمپرس سرد: استفاده از کمپرس سرد می‌تواند به کاهش ورم و التهاب کمک کند.
- کمپرس گرم: بعد از ۲۴ ساعت از کمپرس سرد، می‌توانید از کمپرس گرم برای افزایش گردش خون و تسکین درد استفاده کنید.
- ماساژ ملایم: ماساژ زانو با استفاده از روغن‌های گیاهی می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش درد کمک کند.
3. روش‌های خود مراقبتی
در کنار درمان‌های پزشکی و خانگی، روش‌های خودمراقبتی هم برای بهبود آب آوردن زانو پیشنهاد می‌شود. انواع زیادی از بریس‌های نگه‌دارنده زانو در بازار وجود دارد. برخی از آن‌ها برای محافظت از زانو در مقابل آسیب‌های ورزشی طراحی شده‌اند. برخی از بریس‌ها برای حمایت از زانو یا جلوگیری از حرکت زانو پس از یک عمل پزشکی استفاده می‌شوند. بعضی دیگر هم برای کم‌کردن درد کاربرد دارند. باید قبل از خرید بریس زانو با پزشک خودتان مشورت کنید؛ چراکه استفاده از نوع نادرست یا استفاده غیراصولی از آن ممکن است باعث آسیب بیشتر شود.
در کنار استفاده از بریس، می‌توانید انواع کارهای خودمراقبتی را انجام دهید که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- زمانی که درد و ورم دارید به زانو استراحت دهید و از فعالیت‌هایی که وزنی روی زانو وارد می‌کنند، خودداری کنید. اگر این مشکل ادامه داشت، احتمالا باید از ورزش‌های سنگین یا حرکات تکراری برای زانو دست بکشید.
- از مسکن‌ها یا داروهای ضد التهابی بدون نسخه در صورت نیاز استفاده کنید.
- پای خودتان را بالا نگه دارید و هر دو تا چهار ساعت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یخ روی زانو قرار دهید. در این شرایط زانو را بالاتر از قلب خود نگه دارید.
- وزن سالم خودتان را حفظ کنید تا از استرس غیرضروری روی زانوها جلوگیری کنید.
- برای تقویت عضلات پشتیبان زانوها، پاهای خودتان را تمرین دهید. همچنین سعی کنید تمرین‌های کم‌فشاری انجام دهید که به زانوها فشار نمی‌آورند.
چگونه از آب آوردن زانو پیشگیری کنیم؟
معمولا آب آوردن زانو نتیجه یک آسیب یا بیماری مزمن است. برای مدیریت سلامت کلی خود و جلوگیری از آسیب‌ها:
- ماهیچه‌های اطراف زانو را تقویت کنید: عضلات قوی اطراف یک مفصل می‌توانند به کاهش فشار روی خود مفصل کمک کنند.
- ورزش‌های کم‌فشار را انتخاب کنید: بعضی ورزش‌ها مانند ایروبیک آبی و شنا فشار مداوم روی مفاصل زانو وارد نمی‌کنند.
- وزن سالمی را حفظ کنید: وزن اضافی می‌تواند به آسیب‌های ناشی از ساییدگی و پارگی منجر شود که باعث تورم زانو می‌شود.
ورزش برای آب آوردن زانو
ورزش یکی از بخش‌های مهم درمان آب آوردن زانو است. شما با انجام تمرینات مناسب می‌توانید به تقویت عضلات اطراف زانو، افزایش دامنه حرکتی و کاهش درد کمک کنید. انواع ورزش‌ها می‌توانند به کاهش علائم و بهبود وضعیت زانو در افرادی که دچار آب آوردن زانو هستند کمک کنند. اما قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مشاوره با پزشک یا فیزیوتراپیست بسیار مهم است. در زیر چند نوع ورزش مناسب برای کمک به کاهش آب آوردن زانو آورده شده است:
- کششی همسترینگ: برای انجام این ورزش نشسته و یک پا را دراز کنید. درحالی‌که پای دیگر را خم کرده‌اید، سعی کنید به نوک پای دراز شده دست بزنید.
- کششی چهار سر: بایستید و یک پا را به سمت عقب خم کنید تا پاشنه به سمت نشیمنگاه برسد. برای حفظ تعادل می‌توانید به یک دیوار تکیه دهید.
- پوش‌آپ دیواری: برای انجام این عمل به دیوار تکیه دهید و بدن را به سمت دیوار خم کنید؛ سپس به حالت اولیه بازگردید.
- حرکت اسکات: برای انجام اسکات با پاهای باز به اندازه عرض شانه به آرامی به سمت پایین بروید و دوباره به حالت ایستاده برگردید. اگر در ابتدا انجام این حرکت برایتان دشوار است، می‌توانید از صندلی برای حمایت استفاده کنید.
- شنا: شنا یک ورزش عالی است که فشار کمی به زانو وارد می‌کند و درعین‌حال به تقویت عضلات کمک خواهد کرد.
- دوچرخه‌سواری: استفاده از دوچرخه ثابت یا دوچرخه معمولی می‌تواند به تقویت عضلات پا و کاهش فشار بر زانو کمک کند.
- یوگا و تای‌چی: این ورزش‌ها می‌توانند به بهبود تعادل و انعطاف‌پذیری کمک کنند و استرس را کاهش دهند.
برای آب آوردن زانو به چه دکتری مراجعه کنیم؟
درصورتی‌که اقدامات خودمراقبتی مانند استفاده از یخ و استراحت علائم را بهبود نبخشند به پزشک مراجعه کنید. اگر یکی از زانوها قرمز شده است و در مقایسه با زانوی دیگر لمس گرم‌تری دارد، خیلی سریع به فوق‌تخصص زانو مراجعه کنید؛ چراکه قرمزشدن زانو می‌تواند نشانه‌ای از عفونت درون مفصل باشد.
فوق تخصص زانو روی تشخیص و درمان بیماری‌ها و آسیب‌های استخوان‌ها، مفاصل، رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات تخصص دارد. متخصص می‌تواند با انجام معاینات فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و درخواست آزمایش‌های تصویربرداری علت دقیق آب آوردن زانوی شما را تشخیص دهد و درمان مناسب را برای شما تجویز می‌کند.
کلینیک ارتوپدی پزشک اول با بهره‌گیری از بهترین متخصصین زانو می‌تواند در تشخیص و درمان این بیماری به شما کمک کند. پس شما می‌توانید همین‌الان نوبت خودتان را در مرکز درمانی پزشک اول رزرو کنید تا مشکل شما در سریع‌زمان ممکن برطرف شود.
سخن پایانی
آب آوردن زانو یک مشکل شایع است که می‌تواند به دلیل عوامل متعددی مانند آسیب، عفونت و بیماری‌های مزمن به وجود آید. این عارضه علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی، می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی منجر شود. تشخیص دقیق و درمان مناسب این مشکل، اهمیت زیادی دارد. درمان پزشکی از آسپیراسیون و تزریق کورتیکواستروئید گرفته تا درمان‌های خانگی مانند استفاده از زنجبیل و زردچوبه، همگی می‌توانند به کاهش علائم و بهبود وضعیت زانو کمک کنند. همچنین، پیشگیری از آب آوردن زانو با تقویت عضلات اطراف زانو، انتخاب ورزش‌های کم‌فشار و حفظ وزن سالم، نقش مهمی در مدیریت سلامت مفصل زانو ایفا می‌کند. در نهایت، مراجعه به فوق تخصص زانو و انجام آزمایش‌های لازم برای تعیین علت زمینه‌ای مشکل، ضروری است تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید