سرخوردگی مهره کمر چیست و چه عوارضی دارد؟

ستون فقرات از 33 استخوان به نام مهره ساخته شده است و این استخوان‌ها به یکدیگر متصل هستند. اگر یکی از مهره‌های ستون فقرات از مکان خود خارج شود و روی مهره پایینی سر بخورد، گفته می‌شود که فرد دچار سرخوردگی مهره کمر یا اسپوندیلولیستزیس شده است. مهره‌ای که سر خورده است، می‌تواند به اعصاب اطراف ستون فقرات فشار وارد کند و باعث ایجاد علائمی مانند کمردرد شود.

این مشکل ممکن است ترسناک به نظر برسد؛ ولی، خوشبختانه، در بسیاری از موارد، ترسناک نیست. بسیاری از افراد می‌توانند علائمی مانند درد و سفتی کمر را بدون جراحی مدیریت کنند. در ادامه این مطلب، شما را با هر آنچه که باید درباره سرخوردگی مهره کمر بدانید؛ مانند علل، علائم، عوارض، روش‌های تشخیص و روش‌های درمان آن آشنا می‌کنیم.

انواع سرخوردگی مهره کمر

انواع سرخوردگی مهره کمر را می‌توانیم بر اساس علت آن تقسیم‌بندی کنیم. بسیاری از این انواع ناشی از ضعف ساختاری در بخش پشتی ستون فقرات هستند. انواع سرخوردگی مهره عبارت‌اند از:

• اسپوندیلولیستزیس دیسپلاستیک: این نوع با نام اسپوندیلولیستزیس مادرزادی نیز شناخته می‌شود؛ زیرا، در این نوع، سرخوردگی مهره کمر ناشی از نقص مادرزادی است. این نقص می‌تواند مفاصل فاست (محل اتصال دو مهره) را ضعیف کند. زمانی که این مفصل آسیب‌پذیر شود، حرکات روزمره مانند خم‌شدن و چرخیدن می‌تواند مهره‌ها را از جای خود خارج کنند
• اسپوندیلولیستزیس ایسمیک: اگر شکستگی فشاری در پارس بین مفصلی باعث سرخوردن مهره شود، گفته می‌شود که فرد دچار این نوع شده است. پارس بین مفصلی، استخوان باریکی است که مهره‌ها را در مفاصل فاست به یکدیگر متصل می‌کند. کودکان معمولا در سن 5 الی 7 سالگی دچار این نوع شکستگی می‌شوند؛ ولی، تا سن بزرگسالی متوجه علائم آن نمی‌شوند
• اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو: اگر مفاصل فاست شما به علت افزایش سن تخریب شوند، ممکن است دچار این نوع شوید. این نوع معمولا یکی از پیامدهای شایع آرتروز است و می‌تواند باعث تنگی کانال نخاعی شود. زمانی این اتفاق رخ دهد، ممکن است دچار علائمی مانند ضعف عضله همسترینگ شوید
• اسپوندیلولیستزیس تروماتیک: شکستگی‌های ستون فقرات ناشی از آسیب‌های ناگهانی مانند تصادفات رانندگی یا زمین‌خوردن می‌توانند مهره‌ها را از مکان خود خارج کنند
• اسپوندیلولیستزیس پاتولوژیک: این نوع ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری پاژه، تومورهای ستون فقرات یا عفونت استخوان است. هر یک از این بیماری‌ها می‌توانند بخش‌هایی را که مهره‌ها را در کنار یکدیگر نگه می‌دارند، ضعیف کنند و به‌تبع آن، باعث سرخوردن مهره شوند
• اسپوندیلولیستزیس یاتروژنیک: زمانی که یکپارچگی ساختاری ستون فقرات به علت خطایی در جراحی ضعیف شود، فرد ممکن است دچار این نوع شود؛ برای مثال، در طول جراحی لامینکتومی، جراح لامینا یا بخش پشتی استخوانی ستون فقرات را برای کاهش فشار روی ریشه‌های عصبی ستون فقرات برمی‌دارد. سپس از پین‌ها یا پیچ‌هایی برای حفظ ثبات ستون فقرات استفاده می‌کند. اگر جراح این مرحله را فراموش کند، ممکن است دچار عوارض بعد از جراحی مانند اسپوندیلولیستزیس شوید

علل سرخوردگی مهره کمر

سرخوردگی مهره می‌تواند ناشی از دلایل بسیاری باشد. برخی از متداول‌ترین علل آن عبارت‌اند از:

• دژنراسیون ستون فقرات: متداول‌ترین علت سرخوردگی مهره کمر، تغییرات دژنراتیو در غضروف و مفاصل مهره به علت افزایش سن است. اگر مهره به علت تغییرات مرتبط با افزایش سن سر بخورد، به آن اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو گفته می‌شود
• نقایص مادرزادی: نقص مادرزادی در مفصل فاست که از بدو تولد وجود دارد، می‌تواند باعث سرخوردن مهره از مکان خود شود. این سرخوردگی با نام اسپوندیلولیستزیس دیسپلاستیک شناخته می‌شود
• آسیب ستون فقرات: مهره کمر ممکن است به علت آسیب ناگهانی مانند آسیب‌های ورزشی یا تصادفات رانندگی نیز سر بخورد. این سرخوردگی با نام اسپوندیلولیستزیس تروماتیک شناخته می‌شود و در هر سنی ممکن است رخ دهد
• آسیب‌های ورزشی: سرخوردگی مهره ناشی از کشش بیش از اندازه کمر در ورزشکاران متداول است. ازآنجایی‌که ستون فقرات ورزشکاران جوان‌تر هنوز به‌صورت کامل رشد نکرده است، بیشتر از ورزشکاران بزرگسال دچار این مشکل می‌شوند

علائم سرخوردگی مهره کمر

بسیاری از افرادی که دچار این مشکل هستند، هیچ‌گونه علائمی را تجربه نمی‌کنند. متداول‌ترین علامت، درد در بخش پایینی کمر است که می‌تواند به باسن یا پشت ران‌ها گسترش یابد. علائم ممکن است در طول انجام فعالیت‌ها، ایستادن یا راه‌رفتن بدتر شوند یا در طول استراحت بهبود یابند. همچنین ممکن است هنگام خم‌کردن کمر یا نشستن ناپدید شوند؛ زیرا، این فعالیت‌ها می‌توانند فضایی را که اعصاب نخاعی در آن قرار دارند، باز کنند و فشار را کاهش دهند. دیگر علائم عبارت‌اند از:

• گرفتگی عضله
• سفتی عضله همسترینگ (عضله پشت ران)
• مشکل در راه‌رفتن یا ایستادن به مدت طولانی یا حتی بیش از چند دقیقه
• تغییر در نحوه راه‌رفتن
• گزگز، بی‌حسی، ضعف در یکی از پاها یا هر دو آن‌ها
• سیاتیک

عوارض سرخوردگی مهره کمر

اگر سرخوردگی مهره کمر تشخیص و درمان نشود، می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• کمردرد مزمن
• آرتریت ستون فقرات
• آسیب عصبی
• مشکل در کنترل ادرار یا مدفوع (بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع)

در برخی اوقات، افرادی که دچار سرخوردگی شدید هستند، ممکن است دچار عارضه‌ای به نام سندروم دم اسبی شوند. در این بیماری خطرناک، ریشه‌های عصبی در بخشی از کمر به نام دم اسب فشرده می‌شوند و می‌توانند باعث بی‌حسی پاها شوند و روی مثانه نیز تأثیر بگذارند. این بیماری باید بلافاصله درمان شود. در غیر این صورت، می‌تواند باعث ازدست‌دادن کنترل مثانه و فلج شود. اگر علائم زیر را مشاهده می‌کنید، هر چه زودتر به مطب پزشک مراجعه کنید:

• مشکل در کنترل مثانه یا روده
• بی‌حسی یا احساس عجیب‌وغریب بین پاها، باسن، بخش داخلی ران‌ها، پشت پاها یا پاشنه‌ها
• درد یا ضعف در یکی از پاها یا هر دو آن‌ها که باعث می‌شوند نتوانید تعادل خود را حفظ کنید

این علائم ممکن است به‌تدریج ظاهر شوند و خفیف، متوسط یا شدید باشند.

روش تشخیص سرخوردگی مهره کمر

متخصص ستون فقرات ابتدا درباره علائم، سوابق پزشکی، سلامت کلی و ورزش‌ها و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید با شما صحبت می‌کند. سپس در معاینه فیزیکی ستون فقرات، به دنبال نواحی حساس یا گرفتگی عضله می‌گردد و نحوه راه‌رفتن و وضعیت بدنی شما را بررسی می‌کند. اگر علائمی مانند درد را احساس می‌کنید، فعالیت‌هایی باعث بدترشدن علائم شما می‌شوند یا کمرتان آسیب دیده است، حتما به پزشک بگویید. پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری زیر را تجویز کند:

• آزمایش اشعه ایکس: پزشک با کمک این آزمایش می‌تواند سرخوردگی مهره را تشخیص دهد و آن را بر اساس شدت درجه‌بندی کند
• سی‌تی‌اسکن: این آزمایش می‌تواند جزئیات بیشتری را در مقایسه با آزمایش اشعه ایکس نشان دهد و به پزشک کمک می‌کند بهترین روش درمانی را تجویز کند
• ام‌آرآی: این آزمایش روی بافت‌های نرم بدن تمرکز می‌کند و می‌تواند آسیب به دیسک‌های بین مهره‌ها و فشردگی ریشه‌های اعصاب ستون فقرات را نشان دهد

در مرحله بعدی، پزشک شدت سرخوردگی مهره کمر را بر اساس میزان جابه‌جایی آن مشخص می‌کند. او ممکن است بگوید شدت سرخوردگی شدید یا خفیف است یا از اعداد برای درجه‌بندی آن استفاده کند:

• سرخوردگی خفیف (درجه 1 و 2): سرخوردگی خفیف متداول‌ترین نوع است. بسیاری از نوجوانان مبتلا به اسپوندیلولیستزیس ایسمیک یا بزرگسالان مبتلا به اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو دچار این نوع هستند
• سرخوردگی شدید (درجه 3 و 4): افرادی که دچار این نوع می‌شوند به‌ویژه اگر علائمی مانند درد شدید را تجربه می‌کنند، اغلب به جراحی نیاز دارند

شما می‌توانید اطلاعات بیشتری را درباره درجات سرخوردگی مهره کمر در جدول زیر به دست آورید:

روش های درمان سرخوردگی مهره کمر

درمان سرخوردگی مهره کمر به شدت آن بستگی دارد. افراد مبتلا به درجه 1 یا 2 معمولا می‌توانند آن را با مراجعه منظم به پزشک و با روش‌های غیرجراحی در خانه درمان کنند. اگر چاق باشید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که وزن خود را کاهش دهید تا فشار روی ستون فقرات کاهش یابد. روش‌های درمان سرخوردگی مهره کمر بدون جراحی عبارت‌اند از:

• استراحت: با انجام‌ندادن ورزش‌ها یا دیگر فعالیت‌های سنگین می‌توانید فشار روی ستون فقرات خود را کاهش دهید. پیاده روی برای سرخوردگی مهره کمر شدید مضر است. لطفا با پزشک خود درباره این موضوع صحبت کنید
• ورزش: دیگر درمان خانگی سرخوردگی مهره کمر، تمرینات کششی و قدرتی است. تمرینات کششی شامل کشش عضلات گردن، همسترینگ، چهار سر ران، لگن و سینه هستند. همچنین تمرینات قدرتی عضلات کمر، شکم و لگن را هدف قرار می‌دهند و می‌توانند آن‌ها را تقویت کنند. از انجام ورزش‌های سنگینی مانند فوتبال که می‌توانند فشار قابل توجهی را به ستون فقرات شما وارد کنند، خودداری کنید. پزشک یا متخصص فیزیوتراپی می‌توانند به شما بگویند کدام ورزش‌ها می‌توانند برای شما مؤثر باشند
• داروها: داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی بدون نسخه یا استامینوفن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. از مصرف این داروها به مدت بیش از 10 روز بدون مشورت با پزشک خود خودداری کنید. مصرف هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک شروع نکنید؛ زیرا، تنها متخصص ارتوپدی می‌تواند به شما بگوید کدام داروها برای شما مناسب و بی‌خطر هستند
• کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی هستند. پزشک ممکن است نوع خوراکی یا تزریقی این داروها را برای شما تجویز کند
• فیزیوتراپی: متخصص فیزیوتراپی می‌تواند ورزشهای مناسب سرخوردگی مهره کمر را به شما آموزش دهد. این تمرینات ورزشی می‌توانند به تقویت عضلات ستون فقرات کمک کنند و فشار روی ستون فقرات را کاهش دهند؛ در نتیجه، می‌توانند به شما کمک کنند بهتر حرکت دهید. همچنین متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند اطلاعاتی درباره تزار مناسب ستون فقرات به دست آورید و نحوه حرکت‌کردن صحیح را یاد بگیرید
• بریس: اگر دچار شکستگی مهره شده باشید، پزشک ممکن است استفاده از بریس را برای تثبیت ستون فقرات به شما توصیه کند. همچنین بریس می‌تواند به کاهش درد در طول فیزیوتراپی کمک کند. پزشک ممکن است از شما بخواهد از بریس به مدت چند هفته یا چند ماه استفاده کنید
• ماساژدرمانی: درمان سرخوردگی مهره کمر در طب سنتی با ماساژدرمانی امکان‌پذیر است. متخصص ماساژ کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک پزشک اول می‌توانند علائم شما کاهش دهند. تکنیک‌های ماساژدرمانی می‌توانند به بهبود جریان خون و تسکین فشار روی ستون فقرات کمک کنند. حتما اطلاعاتی درباره محل، شدت و علائم سرخوردگی مهره خود به متخصص ماساژ ارائه دهید
• آب‌درمانی: اب درمانی برای سرخوردگی مهره کمر شدید همراه با گیرافتادگی بافت عصبی مناسب است. در این روش درمانی، متخصص به شما کمک خواهد کرد تمرینات ورزشی را در آب انجام دهید
• جراحی: اگر درجه سرخوردگی مهره شما بالا است، درد شدید یا علائم دیگر روی توانایی ایستادن، راه‌رفتن و حرکت‌کردن شما تأثیر گذاشته‌اند یا روش‌های غیرجراحی نمی‌توانند به شما کمک کنند، ممکن است به عمل سرخوردگی مهره کمر نیاز داشته باشید

انواع جراحی‌های ستون فقرات برای سرخوردگی مهره کمر عبارت‌اند از:

• جراحی دکمپرشن یا کاهش فشار ستون فقرات: این جراحی به کاهش فشار روی اعصاب ستون فقرات کمک می‌کند؛ بنابراین، می‌تواند درد را کاهش دهد. در این جراحی، پزشک از تکنیک‌های مختلفی برای دادن فضای بیشتر به اعصاب استفاده می‌کند؛ برای مثال، او ممکن است استخوان یا دیسکی را از ستون فقرات شما بردارد یا دهانه کانال نخاعی شما را بزرگ‌تر کند
• همجوشی ستون فقرات: در این جراحی، جراح مهره‌های سرخورده را به یکدیگر جوش می‌دهد تا از سرخوردن دوباره آن‌ها جلوگیری کند. پس از این جراحی، انعطاف‌پذیری ستون فقرات شما ممکن است کاهش یابد
• ترمیم پارس: در این جراحی، جراح شکستگی‌های مهره را با استفاده از سیم‌ها یا پیچ‌های کوچکی ترمیم می‌کند. در برخی اوقات، ممکن است از پیوند استخوان برای ترمیم بهتر استفاده کند

تنها پزشک یا جراح می‌تواند بگوید کدام جراحی مناسب شماست. اگر می‌خواهید اطلاعاتی درباره هزینه جراحی سرخوردگی مهره کمر به دست آورید، با شماره‌های درج‌شده در این سایت تماس بگیرید یا به مطب جراحی معتبری مانند جراحان کلینیک پزشک اول مراجعه کنید. پس از جراحی ستون فقرات، به احتمال زیاد، ممکن است چند روز در بیمارستان بستری شوید. بسیاری از افراد می‌توانند پس از یک هفته به خانه بازگردند. پس از مرخص‌شدن از بیمارستان، حتما نکات زیر را رعایت کنید:

• حتما داروهای مسکن خود را مصرف کنید تا بهبودی شما آسان شود
• فعالیت فیزیکی خود را به مدت 8 الی 10 هفته محدود کنید تا ستون فقرات بتواند خود را ترمیم کند؛ ولی، حتما هر روز راه بروید تا سرعت بهبودی شما افزایش یابد و دچار عوارض نشوید
• حدود 10 الی 12 هفته پس از جراحی، فیزیوتراپی کمر را برای تقویت عضلات خود شروع کنید و آن را به مدت 1 سال ادامه دهید
• هر سه ماه یکبار به مطب جراح خود مراجعه کنید. جراح ممکن است آزمایش اشعه ایکس را برای بررسی وضعیت بهبودی ستون فقرات شما تجویز کند

پیشگیری از سرخوردگی مهره کمر

پیشگیری از برخی از انواع سرخوردگی مهره کمر غیرممکن است؛ ولی، با رعایت نکات زیر می‌توانید از ابتلا به برخی از انواع آن مانند سرخوردگی مهره ناشی از آسیب یا آرتروز پیشگیری کنید:

• سعی کنید وزن سالمی داشته باشید: اضافه‌وزن می‌تواند روی ستون فقرات شما فشار وارد کند و خطر ابتلا به سرخوردگی مهره را افزایش دهد. همچنین اضافه‌وزن می‌تواند منجر به تخریب مفاصل فاست و آرتروز شود
• غذاهای سالم بخورید: غذاهای ناسالم مانند هله‌هوله و فست‌فود را کنار بگذارید و سعی کنید غذاهایی مفید برای سلامت ستون فقرات را بخورید؛ برای مثال، غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین دی را در رژیم غذایی خود بگنجانید
• چند روز در هفته ورزش کنید: ورزش‌هایی را برای تقویت عضلات کمر انجام دهید و پیش از انجام آن‌ها، حتما با مربی باشگاه یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید تا مطمئن شوید که فعالیت‌ها و کشش‌های بی‌خطر و مناسبی را انجام می‌دهید
• در هنگام بلندکردن وسایل از تکنیک‌های صحیحی استفاده کنید: زمانی که می‌خواهید وسایل سنگین را بلند کنید، زانوهای خود را به‌جای کمر خود خم کنید
• از مصرف تنباکو خودداری کنید: تحقیقات نشان می‌دهند که رابطه مستقیمی بین سیگار و کمردرد وجود دارد و سیگار می‌تواند سرعت ترمیم ستون فقرات را کاهش دهد
• عادات خواب سالمی داشته باشید: هر روز به مدت حداقل 8 ساعت بخوابید و از تشک سفتی استفاده کنید

جمع‌بندی

سرخوردگی مهره کمر که می‌تواند علائمی مانند درد و سفتی را در بخش پایینی کمر ایجاد کند، می‌تواند ترسناک به نظر برسد؛ ولی، خوشبختانه، با چند هفته استراحت، داروهای بدون نسخه و فیزیوتراپی قابل‌درمان است. حتی اگر به جراحی نیاز داشته باشید، پس از دوره بهبودی دوباره خواهید توانست فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید.

اگر کمردرد شما پس از چند روز بهبود نیافته است یا درد نمی‌گذارد فعالیت‌های عادی خود را انجام دهید، هر چه زودتر به مطب پزشکی معتبر مراجعه کنید. اگر به دنبال کلینیک تخصصی ماساژ درمانی یا کلینیکی برای جا انداختن سرخوردگی مهره کمر خود می‌گردید، ما کلینیک پزشک اول را به شما پیشنهاد می‌کنیم. همین امروز می‌توانید نوبتی را برای ملاقات با پزشکان و متخصصان این کلینیک رزرو کنید و اولین گام را برای داشتن یک زندگی بدون کمردرد بردارید.