سندروم احتقان لگن و روش های تشخیص و درمان آن

آیا می‌دانید سندروم احتقان لگن چیست؟ سندروم احتقان لگنی (Pelvic Congestion Syndrome) یا سندروم درد مزمن لگنی یکی از مشکلات شایع و ناشناخته‌ای است که می‌تواند زندگی روزمره بسیاری از زنان را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری به دلیل واریس و گشاد شدن رگ‌های لگنی ایجاد می‌شود و منجر به دردهای مزمن در ناحیه لگن می‌گردد. اگرچه این سندروم می‌تواند زندگی فرد را به شدت مختل کند؛ اما بسیاری از افراد از علت دقیق دردهای خود بی‌اطلاع هستند و این مشکل به درستی تشخیص داده نمی‌شود.

در این مقاله، به بررسی دقیق سندرم درد مزمن لگنی، علائم آن و روش‌های تشخیصی و درمانی می‌پردازیم تا راهی برای بهبود کیفیت زندگی افرادی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ارائه دهیم. شما با آگاهی بیشتر درباره این سندروم و شناخت روش‌های تشخیصی و درمانی، می‌توانید گامی موثر در مدیریت و کاهش علائم این بیماری بردارید.

سندروم احتقان لگن چیست؟

سندرم احتقان لگن که به آن نارسایی وریدی لگن هم گفته می‌شود، یک وضعیت درد مزمن است که با مشکلات جریان خون در وریدهای لگنی شما مرتبط است. مزمن به معنای دردهایی است که بیش از ۶ ماه طول می‌کشد و با دوره قاعدگی یا بارداری شما مرتبط نیست.

معمولا درد لگن مرتبط با سندرم درد مزمن لگنی شامل وریدهای معیوب در تخمدان‌ها و لگن شماست. وریدها گشاد (عریض) شده و ممکن است پیچیده و پر از خون شوند. در نتیجه، خون ممکن است در لگن جمع شود و باعث احساس درد شود.

احتمال ابتلا به سندروم احتقان لگن در افرادی که بین 20 تا 45 سال هستند و بیش از یک بار زایمان کرده‌اند بیشتر است. واریس،  سابقه خانوادگی واریس و سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) از جمله عوامل خطر برای ایجاد این بیماری هستند.

تقریبا 40 درصد از مراجعه‌ها به متخصصین زنان شامل شکایات از درد مزمن لگنی است. معمولا تخمین زده می‌شود که تا 30 درصد از این موارد مرتبط با سندروم احتقان لگن باشد.

علائم سندروم احتقان لگن

درد لگن که با احتقان لگن تجربه می‌کنید، احتمالا کسل‌کننده، خسته‌کننده یا سنگین احساس شود. اما این درد در موارد کمی تیز و شدید است. درد ناشی از این سندروم ممکن است در سمت چپ، راست یا هر دو طرف لگت رخ دهد. البته درد در سمت چپ لگن رایج‌تر است. اغلب این درد در حین بارداری یا بلافاصله پس از آن آغاز می‌شود و احتمالا با بارداری‌های آینده بدتر شود. درد ناشی از PCS ممکن است در شرایط زیر بدتر شود:

• در پایان روز
• قبل و در حین قاعدگی
• در حین رابطه جنسی و پس از آن (دیسپارونی)
• زمانی که به مدت طولانی بایستید یا بنشینید (اما وقتی دراز می‌کشید بهتر می‌شود).

از جمله سایر علائم سندروم احتقان لگن می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

• وریدهای واریسی در ناحیه لگن، باسن، ران‌ها، ناحیه تناسلی و واژن
• دوره‌های مکرر اسهال و یبوست (روده تحریک‌پذیر)
• ادرار کردن ناخواسته به دلیل خندیدن، سرفه کردن یا حرکات دیگر که بر مثانه شما فشار وارد می‌کند (بی‌اختیاری استرسی)
• درد هنگام ادرار کردن (دیسریا)

علل سندروم احتقان لگن

محققان هنوز نمی‌دانند چه چیزی باعث سندرم احتقان لگن می‌شود. اما مشکلات جریان خون در وریدهای تخمدان و وریدهای ناحیه لگن نقش مهمی دارند. در حالت عادی، خون از وریدهای لگن به سمت قلب جریان می‌یابد و این جریان از طریق وریدهای تخمدان صورت می‌گیرد. ساختارهایی به نام دریچه‌ها در وریدها مانع از بازگشت خون می‌شوند. بازگشت خون به عقب به‌عنوان رفلاکس شناخته می‌شود.

در این نوع از سندرم، وریدها به حدی گشاد می‌شوند که دریچه‌ها نمی‌توانند از رفلاکس جلوگیری کنند. در نتیجه خون به طور معکوس در وریدها جریان می‌یابد و باعث می‌شود که این وریدها به طور غیرطبیعی پر و پیچیده شوند. در نهایت خون در وریدهای لگن تجمع می‌کند و باعث ایجاد درد می‌شود. این درد احتمالا از کشیدگی وریدهای تحت فشار باشد که باید خون اضافی را در خود نگه دارند. همچنین ممکن است وریدهای غیرطبیعی به اعصاب نزدیک در ناحیه لگن فشار بیاورند و درد را تحریک کنند.

چندین دلیل ممکن وجود دارد که وریدها در سندرم احتقان لگن از نظر ساختاری دچار مشکل می‌شوند که عبارت‌اند از:

• بارداری: یکی از نظریه‌ها این است که سندرم احتقان لگن به تغییرات عروق خونی در دوران بارداری مرتبط است. عروق خونی در دوران بارداری به اندازه ۵۰ درصد بزرگ‌تر می‌شوند تا جریان خون اضافی مورد نیاز برای حمایت از جنین در حال رشد را مدیریت کنند. این تغییرات ممکن است به دیواره‌های عروق خونی آسیب بلندمدت برساند و حتی وریدها حتی بعد از زایمان هم گشاد بمانند.
• استروژن: در افرادی که یائسگی را تجربه کرده‌اند، این سندرم نادر است؛ پس می‌توان گفت که استروژن در ایجاد این بیماری نقش دارد. سطح استروژن بعد از یائسگی کاهش می‌یابد. اثرات استروژن بر روی دیواره‌های عروق خونی ممکن است شما را در معرض نقص‌هایی قرار دهد که به سندروم احتقان لگنی منجر می‌شوند.

به نظر می‌رسد که احتقان لگن نتیجه عوامل مختلفی باشد که با هم مرتبط هستند.

عوارض سندروم احتقان لگن

سندروم احتقان لگن یک بیماری نیست که طول عمر شما را تحت تأثیر قرار دهد؛ اما می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. مشکلاتی مانند درد مزمن، درد در حین رابطه جنسی و دیسمنوره می‌توانند منجر به کاهش فعالیت بدنی، از دست دادن عملکرد و افسردگی شوند.

تشخیص این بیماری به این معنی نیست که حتما به عوارض شدیدی دچار می‌شود؛ چراکه این بیماری از نظر شدت بسیار متفاوت است. شما باید به خاطر داشته باشید که درمان‌هایی برای به حداقل رساندن علائم و مقابله با این بیماری وجود دارد. در این شرایط می‌توانید با پزشک خود در مورد گزینه‌های خود صحبت کنید.

تفاوت سندروم احتقان لگن و واریس لگن

سندرم احتقان لگن و واریس لگن دو اصطلاحی هستند که اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که این دو یکسان هستند. در واقع، این دو اصطلاح ارتباط تنگاتنگی با هم دارند؛ اما تفاوت‌های مهمی هم بین آن‌ها وجود دارد. بر اساس اعلام فوق تخصص لگن می‌توان تفاوت این دو عارضه را به صورت زیر بیان کرد:

• واریس لگن: واریس لگن به وضعیتی گفته می‌شود که در آن رگ‌های خونی در لگن، به ویژه در اطراف تخمدان‌ها، بزرگ و پیچ‌خورده می‌شوند. این رگ‌های بزرگ شده مانند رگ‌های واریسی در پاها هستند و می‌توانند باعث درد و ناراحتی شوند.
• سندرم احتقان لگن: همان‌طورکه گفته شد، سندرم احتقان لگن یک بیماری پیچیده‌تر است که مجموعه‌ای علائم دارد و به دلیل مشکلات جریان خون در لگن ایجاد می‌شود. واریس لگن یکی از علل احتمالی PCS است؛ اما عوامل دیگری هم می‌توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.

روش تشخیص سندروم احتقان لگن

دلایل زیادی برای درد مزمن لگن وجود دارد. در نتیجه پزشک باید سایر علل را قبل از تشخیص سندرم احتقان لگن رد کند. برای تشخیص سندروم احتقان لگن از روش‌های زیر کمک می‌گیرند:

• آزمایش‌های تصویربرداری: آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند به پزشکان کمک کنند تا وریدهای ناحیه لگن را مشاهده کنند و وضعیت آن را مورد بررسی قرار دهند. به طور خاص، تصویربرداری با اولتراسوند می‌تواند تغییرات در شکل و عملکرد وریدها را شناسایی کند. همچنین، این آزمایش می‌تواند به رد کردن علل زیرین درد لگن، مانند مشکلات رحمی کمک کند. احتمالا پزشکان آزمایش‌های دیگری شامل سی‌تی‌اسکن (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) درخواست کنند.
• وریدنگاری: وریدنگاری نوعی آزمایش تخصصی است که پزشکان برای ارزیابی عملکرد وریدها از آن استفاده می‌کنند. این روش شامل تزریق رنگی است تا وریدها در عکس‌برداری با اشعه ایکس دیده شوند. این آزمایش می‌تواند نواحی را که وریدها ضعیف هستند شناسایی کند.
• لاپاروسکوپی: علائم درد مزمن لگن ممکن است به لاپاروسکوپی نیاز داشته باشد تا هرگونه مشکل زنانگی رد شود. لاپاروسکوپی شامل ایجاد یک برش کوچک در ناحیه شکم و استفاده از یک لوله نازک و بلند با دوربینی در انتها (لاپاروسکوپ) است. لاپاروسکوپی در زنان با درد مزمن، می‌تواند بیماری را در ۳۵ تا ۸۳ درصد از موارد شناسایی کند؛ به طوری که سندرم احتقان لگن حدود ۲۰٪ از موارد درد مزمن را شامل می‌شود.

روش‌های درمان سندروم احتقان لگن

معمولا درمان سندرم احتقان لگن به کاهش و تسکین علائم معطوف می‌شود. درمان قطعی برای این مشکل وجود ندارد؛ در نتیجه این موضوع درمان را چالش‌برانگیز کرده است. گزینه‌های اصلی درمان برای این سندرم شامل داروها و روش‌های پزشکی است. این اقدامات می‌توانند به حل علائم در بیش از 68 درصد از افرادی که به این سندرم مبتلا هستند، کمک کنند.

داروهای موجود برای کمک به تسکین علائم شما شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) یا داروهای درد مزمن است. برای تجویز دارو باید به فوق تخصص لگن مراجعه کنید. گاهی‌اوقات ممکن است فیزیوتراپی لگن هم تجویز شود. این روش درمانی به طور خاص برای بهبود وضعیت عضلات و بافت‌های اطراف ناحیه لگن طراحی شده است.

اگر داروها نتوانند علائم را تسکین دهند، احتمالا پزشک برای درمان احتقان لگن یک روش پزشکی انجام دهد. این روش‌ها شامل موارد زیر است:

• انسداد یا اسکلروتراپی وریدهای تخمدانی: در این روش، پزشک عروق خونی که باعث برگشت خون می‌شوند را مسدود می‌کند تا خون جمع نشود. ابتدا، پزشک یک کاتتر به داخل وریدهای تخمدانی و لگنی معیوب قرار می‌دهد. سپس، مواد شیمیایی از طریق کاتتر برای تحریک یا التهاب رگ‌ها ارسال می‌شود. همچنین، کویل‌های فلزی ریز، چسب یا فوم به این رگ‌ها وارد می‌شود تا از برگشت خون جلوگیری شود.
• لاپاروسکوپی: پزشک ممکن است برای بستن رگ‌ها و جلوگیری از برگشت خون، لاپاروسکوپی انجام دهد.
• سالپینگو-اوفورکتومی دوطرفه: اگر زایمان را تمام کرده‌اید یا نمی‌خواهید زایمان کنید، احتمالا پزشک اندام‌های لگنی شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها را بردارد. البته این جراحی برای PCS نادر است.

پیشگیری از سندروم احتقان لگن

در حال حاضر هیچ روش قطعی برای پیشگیری از احتقان لگن وجود ندارد؛ اما برخی اقدامات ممکن است به کاهش خطر ابتلا یا مدیریت علائم آن کمک کنند. این اقدامات شامل موارد زیر است:

• حفظ وزن سالم: داشتن وزن مناسب می‌تواند فشار روی رگ‌های لگن را کاهش داده و احتمال توسعه واریس لگنی و احتقان لگن را کم کند.
• ورزش منظم: فعالیت‌های ورزشی که شامل حرکات بدنی منظم و جریان خون بهتر هستند، می‌توانند به حفظ سلامت رگ‌ها و جلوگیری از انباشت خون در لگن کمک کنند.
• پیشگیری از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت: ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت می‌تواند فشار روی رگ‌های لگنی را افزایش داده و احتمال ابتلا به این بیماری را بیشتر کند.
• استفاده از لباس‌های مناسب: لباس‌های تنگ می‌توانند فشار روی ناحیه لگن را افزایش دهند، پس پوشیدن لباس‌های راحت و مناسب توصیه می‌شود.
• مدیریت هورمون‌ها: تنظیم و مدیریت سطح هورمون‌ها، به ویژه استروژن، ممکن است به کاهش علائم این سندروم کمک کند، زیرا استروژن می‌تواند بر دیواره‌های رگ‌ها تأثیر بگذارد.
• مشاوره با پزشک: اگر سابقه خانوادگی واریس یا علائم درد لگنی دارید، مشاوره با پزشک و بررسی وضعیت رگ‌ها می‌تواند به تشخیص و مدیریت زودهنگام کمک کند.

پس پیشگیری قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما انجام کارهای بالا ممکن است باعث کاهش خطر شود و علائم را مدیریت کند.

سخن پایانی

سندروم احتقان لگن یک وضعیت پیچیده و چالش‌برانگیز است که با درد مزمن و ناراحتی در ناحیه لگن همراه است. تشخیص این بیماری به دلیل شباهت علائم آن با سایر مشکلات لگنی ممکن است دشوار باشد؛ اما با استفاده از روش‌های تشخیصی پیشرفته می‌توان آن را شناسایی و درمان کرد. اگرچه درمان قطعی برای این سندروم وجود ندارد؛ اما روش‌های مختلف دارویی و مداخلات پزشکی می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. آگاهی از عوامل خطر و اقدام به موقع برای مدیریت علائم، می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت این بیماری و کاهش مشکلات مرتبط با آن منجر شود.