فواید و عوارض شکستگی قولنج به طور کامل آشنا شوید

تصور کنید که بعد از یک روز طولانی و خسته‌کننده، بدن شما مثل یک فنر سفت و کشیده شده است. انگشتانتان را کمی خم می‌کنید، شانه‌هایتان را به طرفین می‌چرخانید، یا شاید حتی گردنتان را به سمت چپ و راست تکان می‌دهید و ناگهان صدای کلیک یا ترق آشنایی را می‌شنوید. این لحظه شاید برای شما لذت‌بخش و آرامش‌دهنده باشد؛ گویی تمامی تنش‌ها از بدنتان رها شده و یک حس سبک‌بالی به شما دست می‌دهد؛ اما آیا واقعاً این شکستن قولنج‌ برای بدن مفید است یا تنها یک عادت روزمره‌ است که ممکن است عواقب خطرناکی داشته باشد؟

از قدیم‌الایام افراد زیادی از این عادت برای رفع خستگی استفاده کرده‌اند؛ اما همچنان ابهامات و سوالات فراوانی در مورد فواید و مضرات قولنج شکستن وجود دارد. آیا این ترکیدن‌های کوچک می‌تواند برای فرد مشکلات جدی‌تر مانند آرتروز یا لرزش دست را ایجاد کند؟ بیایید با هم به عمق این موضوع بپردازیم و حقیقت را کشف کنیم.

شکستن قولنج یعنی چه؟

شکستن قولنج به صدای ترکیدن‌هایی اشاره دارد که هنگام حرکت‌دادن یا فشاردادن مفاصل مختلف بدن، مانند انگشتان، گردن، یا کمر، ایجاد می‌شود. این صدا نتیجه تغییر فشار درون مفاصل و آزادشدن گازهای نیتروژن و دی‌اکسیدکربن است که به طور طبیعی در مایع مفصلی بدن وجود دارند.

زمانی‌که مفاصل کشیده یا فشرده می‌شوند، این گازها ناگهان از مایع مفصلی خارج شده و صدای ترق تولید می‌کنند. این پدیده نه‌تنها صدایی دلنشین برای برخی از افراد به همراه دارد، بلکه گاهی حس رهایی و کاهش تنش‌های عضلانی را هم ایجاد می‌کند. البته، باید توجه داشت که شکستن قولنج تنها محدود به انگشتان نمی‌شود و در قسمت‌های مختلف بدن مثل گردن، ستون فقرات، و حتی زانوها نیز ممکن است اتفاق بیافتد.

قولنج شکستن در هر کدام از این قسمت‌ها ویژگی‌ها و خطرات خاص خود را دارند. در ادامه قسمت‌های مختلف بدن که می‌توان قولنج آن‌ها را شکست و اثرات بالقوه شکستن قولنج آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:

قولنج انگشتان دست و پا

شکستن قولنج انگشتان دست یکی از رایج‌ترین موارد است. وقتی فرد انگشتان خود را به عقب یا جلو می‌کشد، معمولا صدای ترکیدن یا کلیک می‌شنود که به آزادشدن گازهای موجود در مایع مفصلی مربوط است. این عمل به‌ویژه در افرادی که کارهای دستی یا فیزیکی انجام می‌دهند، بسیار رایج است.

این کار به طور موقت احساس آرامش و کاهش تنش در مفاصل را در فرد ایجاد می‌کند؛ ولی در مورد عوارض شکستن قولنج انگشتان دست برخی ابتلا به آرتروز را عنوان می‌کنند؛ این در حالی است که هیچ مطالعه علمی معتبری نشان نداده است که این کار باعث ایجاد آرتروز یا لرزش دست شود. بااین‌حال، شکستن مکرر و بی‌رویه قولنج انگشتان ممکن است باعث ضعف در رباط‌ها و مفاصل شود و در درازمدت خطر آسیب به بافت‌های نرم اطراف مفصل را افزایش دهد.

شکستن قولنج گردن

شکستن قولنج گردن زمانی اتفاق می‌افتد که فرد سر خود را به طرفین می‌چرخاند یا خم می‌کند و صدای ترکیدن یا کلیکی از مفاصل گردن شنیده می‌شود که به آن شکستن قولنج سر هم می‌گویند. این عمل معمولاً به دنبال سفتی یا خشکی گردن انجام می‌شود و بسیاری از افراد احساس می‌کنند که این کار باعث بهبود انعطاف‌پذیری گردن آن‌ها می‌شود.

ممکن است این کار باعث تسکین فوری تنش عضلانی و احساس راحتی در گردن شود؛ ولی اگر بخواهیم از عوارض شکستن قولنج گردن بگوییم، متاسفانه اگر به صورت مکرر و با فشار زیاد انجام شود، می‌تواند خطراتی ایجاد کند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که فشار شدید در گردن به شریان‌های اطراف مفاصل آسیب وارد می‌کند و در موارد نادر منجر به مشکلات جدی مانند سکته مغزی یا آسیب به اعصاب می‌شود. همچنین ممکن است باعث بی‌ثباتی مفاصل گردن در درازمدت شود.

شکستن قولنج ستون فقرات (کمر و پشت)

شکستن قولنج ستون فقرات (به ویژه در ناحیه کمر و پشت) معمولاً با حرکت‌دادن یا کشش کمر و شانه‌ها انجام می‌شود. این نوع شکستن قولنج به دنبال نشستن‌های طولانی‌مدت یا فعالیت‌های فیزیکی سنگین رخ می‌دهد.

شکستن قولنج کمر اغلب احساس آرامش و رهایی از فشار و تنش در ناحیه ستون فقرات ایجاد می‌کند. بسیاری از افراد پس از انجام این کار احساس سبکی و افزایش انعطاف‌پذیری دارند.

این در حالی است که اگر این کار به طور مکرر و نادرست انجام شود، عوارض شکستن قولنج کمر فرد را درگیر می‌کند. از این عوارض می‌توان به آسیب به مهره‌ها، دیسک‌های بین‌مهره‌ای و رباط‌های اطراف ستون فقرات اشاره کرد. در برخی موارد، شکستن مکرر قولنج کمر ممکن است دردهای مزمن یا افزایش خطر جابجایی مهره‌ها را ایجاد کند.

شکستن قولنج زانو

شکستن قولنج زانو به طور طبیعی هنگام حرکت‌دادن یا خم‌کردن زانو اتفاق می‌افتد. این اتفاق به‌خصوص در افرادی که ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند، بیشتر دیده می‌شود.

صدای ترکیدن زانو معمولاً بی‌ضرر است و حتمال آنکه به طور طبیعی هنگام حرکت‌های سنگین یا کششی رخ دهد، وجود دارد. ولی اگر شکستن قولنج زانو با درد همراه باشد یا به طور مداوم اتفاق بیفتد، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات مفصلی یا ضعف در رباط‌ها باشد. در چنین مواردی باید به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه شود. ترکیدن مکرر زانوها خطر فرسایش مفاصل و مشکلات آتی در این ناحیه را افزایش می‌دهد.

شکستن قولنج مچ دست و پا

مچ دست و پا نیز از جمله مفاصلی هستند که افراد اغلب هنگام چرخاندن یا خم‌کردن آن‌ها، صدای ترکیدن یا کلیک شنینده می‌شود. این صدا معمولاً به دلیل حرکت رباط‌ها و تاندون‌ها روی استخوان‌ها ایجاد می‌شود. از فواید شکستن قولنج مچ دست یا پا می‌توان به احساس رهایی و کاهش فشار در این نواحی را اشاره کرد، به‌ویژه برای کسانی که زمان زیادی را به فعالیت‌های فیزیکی یا ورزشی می‌پردازند.

این در حالی است که انجام مکرر این کار ممکن است به بافت‌های اطراف مفصل مچ آسیب برساند. اگر این صداها به طور مداوم و با درد همراه باشند، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی مانند التهاب تاندون‌ها یا آرتریت باشد و لازم است که حتما به متخصص پا یا دست مراجعه کنید.

شکستن قولنج آرنج

شکستن قولنج آرنج با خم یا کشیدن بازو به طوری که صدا تولید شود، اتفاقی رایج است. این اتفاق معمولاً به دلیل حرکت مفاصل و بافت‌های اطراف آن رخ می‌دهد.

در صورتی که شکستن قولنج آرنج با درد همراه نباشد، معمولاً بی‌ضرر است و احتمالا باعث کاهش فشار در مفصل شود. اما اگر فشار بیش از حد به مفاصل آرنج وارد شود، به رباط‌ها آسیب می‌رساند و به‌مرورزمان باعث کاهش استحکام مفصل می‌شود. همچنین تکرار بیش از حد این عمل احتمال بروز درد و التهاب در آرنج را افزایش می‌دهد.

شکستن قولنج فک

برخی افراد هنگام بازکردن یا بستن دهان یا جویدن، صدای ترکیدن در فک خود را می‌شوند. این صدا اغلب به دلیل حرکت نادرست مفاصل فک یا تاندون‌های اطراف آن ایجاد می‌شود. از فواید این کار می‌توان گفت که اگر این صدا به ندرت و بدون درد باشد، احتمالاً مشکلی وجود ندارد. اما اگر ترکیدن فک به طور مکرر رخ دهد یا با درد و ناراحتی همراه باشد، احتمالا نشان‌دهنده مشکلاتی مانند التهاب مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ) است. این مشکل نیاز به درمان دارد و ادامه‌ شکستن قولنج فک ممکن است وضعیت را تشدید کند.

فواید شکستن قولنج

با وجود ابهامات و نگرانی‌های مرتبط با این عادت، برخی فواید نیز برای شکستن قولنج مطرح شده است. یکی از مهم‌ترین فواید شکستن قولنج ، احساس کاهش تنش و فشار در مفاصل است. بسیاری از افراد وقتی قولنج خود را می‌شکنند، احساس آرامش و سبکی در عضلات و مفاصل خود تجربه می‌کنند. این به دلیل آزادشدن فشار و گازهای جمع‌شده در مفصل‌ها است. به طور کلی می‌توان گفت که:

1. کاهش استرس و اضطراب: برای برخی افراد، شکستن قولنج به عنوان یک عادت یا راهکاری برای کاهش استرس‌های روزمره عمل می‌کند. صدای ترکیدن می‌تواند باعث ترشح اندورفین‌ها، هورمون‌های لذت و خوشحالی شود و به این ترتیب احساس بهتری به فرد ببخشد.
2. افزایش دامنه حرکت مفاصل: برخی مطالعات نشان داده‌اند که شکستن قولنج کمک می‌کند تا دامنه حرکت مفاصل را برای مدت کوتاهی افزایش یابد، به‌ویژه در افرادی که مفاصل سفت و محدود دارند. این موضوع ممکن است به افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش درد در ناحیه‌های تحت فشار کمک کند. البته هنوز نیاز به بررسی و مطالعات بیشتری در این زمینه است و نباید صرفا به این مطالعات، بسنده کرد و حتما با پزشک متخصص ارتوپدی صحبت کرد.
3. کاهش دردهای موضعی: برخی افراد گزارش کرده‌اند که بعد از شکستن قولنج در نواحی دردناک، حس بهتری دارند و درد آن ناحیه کاهش یافته است. این اتفاق ممکن است به دلیل کاهش تنش عضلانی و فشار در مفاصل رخ دهد.

مضرات شکستن قولنج

با وجود فواید ظاهری، شکستن قولنج همیشه بی‌خطر نیست و در برخی موارد ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد که عبارت‌اند از:

1. آسیب به مفاصل: اگرچه شکستن قولنج به طور معمول آسیبی به مفاصل نمی‌رساند، اما تکرار بیش‌ازحد این عمل خطر سایش مفاصل را به‌دنبال دارد. در واقع این اتفاق ممکن است به مرور زمان به بافت‌های مفصلی آسیب برساند و درد و التهاب را در پی داشته باشد.
2. افزایش خطر التهاب: حرکت‌دادن و فشارآوردن غیرمعمول به مفاصل، به‌خصوص اگر این کار به طور مکرر انجام شود، خطر التهاب در مفاصل را افزایش می‌دهد. این التهاب ممکن است مشکلات جدی‌تری مانند التهاب مفاصل یا آسیب‌دیدگی رباط‌ها را به‌دنبال داشته باشد.
3. تاثیرات منفی روی عروق خونی: در موارد نادر، شکستن قولنج گردن به عروق خونی فشار وارد می‌کند و خطر بروز سکته مغزی یا آسیب به اعصاب اطراف مفصل گردن را افزایش می‌دهد.

آیا شکستن قولنج باعث آرتروز می‌شود؟

یکی از رایج‌ترین باورهای غلط در مورد شکستن قولنج این است که این کار منجر به آرتروز می‌شود؛ اما تحقیقات علمی در این زمینه نشان داده است که این کار به تنهایی نمی‌تواند باعث ایجاد آرتروز شود. آرتروز به دلایل مختلفی مانند سایش طبیعی مفاصل، افزایش سن، یا عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شود و هیچ ارتباط مستقیمی بین شکستن قولنج و ایجاد آرتروز یافت نشده است.

البته، افرادی که به صورت مداوم و بی‌رویه قولنج خود را می‌شکنند، ممکن است به مرور زمان به بافت‌های نرم اطراف مفصل آسیب وارد کنند که در درازمدت مشکلات جدی‌تری را برای آنها ایجاد کند.

آیا شکستن قولنج انگشتان باعث لرزش دست می‌شود؟

این سوال هم یکی دیگر از نگرانی‌های رایج در بین افراد است. برخلاف تصور عمومی، شکستن قولنج انگشتان نمی‌تواند به طور مستقیم باعث لرزش دست شود. لرزش دست یا ترمور، معمولاً ناشی از مشکلات عصبی، ژنتیکی، یا بیماری‌های خاص مانند پارکینسون است و به شکستن قولنج ارتباطی ندارد.

بااین‌حال، انجام مکرر این کار خطر آسیب به مفاصل و بافت‌های اطراف را افزایش می‌دند که در بلندمدت باعث مشکلات حرکتی می‌شود.

شکستن قولنج نوزاد

برخی والدین نگران شکستن قولنج نوزاد خود هستند و می‌ترسند که نوزادان یا کودکان خردسال به طور ناخواسته قولنج خود را بشکنند یا به مفاصل خود فشار وارد کنند. مفاصل نوزادان بسیار حساس‌تر از بزرگسالان است و هرگونه فشار نادرست ممکن است آسیب‌زا باشد. در صورت مشاهده هرگونه ترکیدگی یا صدای غیرمعمول در مفاصل نوزاد، باید به پزشک متخصص ارتوپد کودکان مراجعه شود.

شکستن قولنج در بارداری

بارداری دوره‌ای است که در آن بدن زن دچار تغییرات فیزیکی و هورمونی متعددی می‌شود. برخی زنان ممکن است در این دوران احساس کنند که مفاصلشان بیشتر از قبل صدا می‌دهد یا نیاز به شکستن قولنج دارند؛ اما مهم است که در دوران بارداری از هرگونه فشار بیش‌ازحد روی مفاصل خودداری شود. حرکت‌ها و فشارهای نادرست متاسفانه خطر آسیب به ستون فقرات و لگن را افزایش می‌دهد. بنابراین، بهتر است در این دوران از انجام هرگونه عمل فیزیکی که ممکن است به مفاصل فشار بیاورد، خودداری شود.

جمع‌بندی

شکستن قولنج یک عادت رایج و بعضاً لذت‌بخش است که بسیاری از افراد به طور روزمره انجام می‌دهند. این عمل ممکن است به طور موقت باعث کاهش فشار در مفاصل و احساس آرامش شود. بااین‌حال، در مورد عوارض و اثرات طولانی‌مدت آن نیز باید احتیاط کرد.

 اگرچه شکستن قولنج معمولاً باعث ابتلا به آرتروز یا لرزش دست نمی‌شود؛ اما تکرار بیش‌ازحد آن ممکن است به مفاصل آسیب وارد کند. بهتر است افراد این عادت را در حد متعادل نگه دارند و در صورت احساس درد یا ناراحتی مداوم، به دکتر دست مراجعه کنند.