آیا گرفتگی عضلات شما را از خواب شبانه بیدار می‌کند یا در حین انجام ورزش ایجاد می‌شود و شما را مجبور می‌کند ورزش را متوقف کنید؟ اگر جواب شما مثبت است، شما تنها نیستید. تحقیقات نشان می‌دهند که حدود 60% از بزرگسالان در شب‌ها و 39% از ورزشکاران در حین یا پس از ورزش دچار این مشکل می‌شوند.
این آمارها نشان می‌دهند که این مشکل شایع است و همه ما ممکن است در مقطعی از زندگی خود دچار آن شویم؛ ولی، با تشخیص علت گرفتگی عضلات پا و دیگر بخش‌های بدن و رعایت نکاتی برای پیشگیری از آن، می‌توانید با آن خداحافظی کنید. در ادامه این مطلب، شما را با دلایل، روش تشخیص، نحوه پیشگیری و روش‌های درمان این مشکل آشنا می‌کنیم.
اسپاسم عضلانی چیست؟
گرفتگی یا اسپاسم عضلات، به انقباض غیرارادی و شدید عضلات گفته می‌شود. اسپاسم‌های عضلانی معمولا بی‌خطر هستند؛ ولی، می‌توانند باعث شوند علائم زیر را تجربه کنید:
- ناتوانایی در استفاده از عضله
- درد شدید و ناگهانی
- سفتی عضله
- حساسیت به لمس
انواع اسپاسم عضلانی
انواع اسپاسم‌های عضلانی که می‌توانند روی بخش‌های مختلف بدن تأثیر بگذارند، عبارت‌اند از:
- اسپاسم فلکسور: اگر عضلات فلکسور به‌صورت غیرارادی منقبض شوند، گفته می‌شود که فرد دچار این نوع اسپاسم شده است. عضلات فلکسور در بازوها، پاها و دیگر بخش‌های بدن قرار دارند و به خم‌شدن مفصل کمک می‌کنند. در این نوع، مفصل ممکن است خم یا سفت شود
- اسپاسم اکستانسور: اگر عضلات اکستانسور به‌صورت غیرارادی منقبض شوند، گفته می‌شود که فرد دچار این نوع اسپاسم شده است. عضلات اکستانسور در بازوها، پاها و دیگر بخش‌های بدن قرار دارند و به صاف‌شدن مفصل کمک می‌کنند
- اسپاسم اداکتور: اگر عضلات اداکتور به‌صورت غیرارادی منقبض شوند، فرد دچار این نوع اسپاسم می‌شود. عضلات اداکتور در باسن قرار دارند و به شما کمک می‌کنند پاهای خود را به سمت بدن خود حرکت دهید. در این نوع، دچار سفتی پا شوید
- اسپاسم‌های تأثیرگذار بر تنه: اگر عضلات تنه به‌صورت غیرارادی منقبض شوند، گفته می‌شود که فرد دچار این نوع اسپاسم شده است. این اسپاسم‌ها باعث ایجاد درد ناگهانی در بخش پایینی کمر و شکم می‌شوند
علل گرفتگی عضلات
دلایل بسیاری مانند کمبود مواد مغذی، تنش عضلانی، استفاده بیش از حد از عضله، افزایش نیاز به جریان خون یا بیماری‌های مختلف می‌توانند علت گرفتگی عضلات باشند. خطر گرفتگی عضلات پا در بارداری و با افزایش وزن و سن افزایش می‌یابد. در ادامه، توضیحاتی درباره برخی از دلایل این مشکل ارائه می‌دهیم.
- کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیت‌ها (سدیم، کلسیم، پتاسیم و منیزیم): این دو اجازه نمی‌دهند سلول‌های عضلات مواد مغذی لازم خود را دریافت کنند و باعث می‌شوند مستعد انقباضات اسپاستیک و تصادفی شوند. افرادی که در محیط‌های گرم کار می‌کنند (برای مثال، کارگران ساختمانی و کارخانه‌ها و ورزشکاران) ممکن است مستعد کم‌آبی و به‌تبع آن، اسپاسم‌ها باشند
- تنش عضلانی و استفاده بیش از حد عضلات: اگر در وضعیت بدنی خاصی برای مدتی طولانی بمانید یا بدون کشش عضلات ورزش کنید، ممکن است به این دلایل دچار اسپاسم‌ها شوید. ورزش‌های سنگین نیز می‌توانند باعث ایجاد تنش عضلانی و به‌تبع آن، افزایش نیاز به جریان خون به عضلات شوند. اگر بدن نتواند به نیازهای سلول‌های عضلات پاسخ دهد، فرد ممکن است دچار اسپاسم‌های عضلانی شود
- بیماری‌های زمینه‌ای: ازآنجایی‌که بیماری آرتریوسکلروز باعث باریک‌شدن رگ‌ها می‌شود، می‌تواند منجر به کمبود اکسیژن و مواد معدنی در سلول‌های عضلات شود؛ در نتیجه، می‌تواند علت اسپاسم‌های عضلانی باشد. فشردگی عصب در ستون فقرات کمری، ام‌اس و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک نیز با این اسپاسم‌ها مرتبط هستند
چه عضلاتی بیشتر درگیر اسپاسم می شوند؟
گرفتگی عضلات می‌تواند در هر بخشی از بدن که دارای یک عضله یا گروهی از عضلات است، ایجاد شود. گرفتگی‌ها در عضلات بخش‌های زیر متداول‌تر هستند:
- کمر: گرفتگی عضلات کمر می‌تواند علائمی مانند درد یا مشکل در انجام برخی از حرکات داشته باشد
- گردن: اسپاسم‌های گردن می‌توانند باعث ایجاد درد و سفتی شدید در گردن و گزگز یا بی‌حسی در بازوها و شانه‌ها شوند
- شانه‌ها: اسپاسم‌های شانه می‌توانند باعث ایجاد درد و سفتی در عضلات شانه شوند و بالابردن بازوها را به علت سفتی آن‌ها دشوار کنند
- بازوها: اسپاسم‌های بازوها می‌توانند باعث ایجاد سفتی و درد در عضلات دوسر، سه‌سر و ساعد شوند
- پاها: گرفتگی‌های عضلات در پاها می‌توانند باعث ایجاد علائمی مانند درد، سفتی و حساسیت به لمس شدید شوند و حرکت‌دادن پا را به علت سفتی دشوار کنند
روش تشخیص اسپاسم عضلانی
دکتر ارتوپد پس از بررسی سابقه کامل علائم، بررسی کامل سوابق پزشکی (برای مثال، شغل، سرگرمی‌ها و سابقه اختلالات ژنتیکی) و معاینه فیزیکی می‌تواند این مشکل را تشخیص دهد. این دکتر ممکن است سؤالات زیر را از شما بپرسد:
- از چه زمانی درد را تجربه می‌کنید؟
- هر اسپاسم چند دقیقه طول می‌کشد؟
- چند وقت یکبار دچار اسپاسم می‌شوید؟
- آیا اسپاسم‌ها به‌صورت هم‌زمان در عضلات مختلف بدن ایجاد می‌شوند؟
اگر سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی برای تشخیص اسپاسم‌ها کافی نباشند، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را نیز تجویز کند:
- آزمایش خون برای بررسی سطوح سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم خون
- آزمایش خون کراتین فسفوکیناز برای تشخیص تجزیه عضله
- آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا ام‌آرآی برای تشخیص آرتریوسکلروز
- آزمایش نوار عصب و عضله برای آزمایش پاسخ عضله به تحریک الکتریکی. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند مطمئن شود که اسپاسم ناشی از اختلالات سیستم عصبی مانند ام‌اس و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک نیست
چگونه از اسپاسم عضلانی پیشگیری کنیم؟
روش‌های پیشگیری از گرفتگی عضلات عبارت‌اند از:
- نوشیدن آب کافی: اگر دچار اسپاسم در کمر، گردن یا هر بخشی از بدن خود هستید، نوشیدن آب کافی را به‌ویژه در طول انجام تمرینات ورزشی یا در تابستان فراموش نکنید. عضلات به مایعات برای داشتن عملکرد بهتر نیاز دارند؛ بنابراین، نوشیدن آب کافی با توجه به نیازها، فعالیت‌ها، سبک زندگی، دما و عوامل دیگر ضروری است. مردان، زنان و زنان باردار به ترتیب باید هر روز 3.7، 2.7 و 3 لیتر آب بنوشند
- داشتن رژیم غذایی سالم: بهترین روش برای پیشگیری از گرفتگی‌های عضلات، داشتن رژیم غذایی سالم است. مطمئن شوید که رژیم غذایی شما شامل پتاسیم، کلسیم، سدیم و منیزیم است. مواد غذایی مختلفی مانند موز، سیب‌زمینی شیرین، آووکادو، لوبیا و عدس حاوی این الکترولیت‌ها هستند. اگر نمی‌توانید منیزیم خود را با رژیم غذایی سالم افزایش دهید، ممکن است قرص منیزیم برای گرفتگی عضلات شما تجویز شود
- خودداری از مصرف غذاهای فراوری‌شده: اگر غذاهای فراوری‌شده را مصرف کنید، بدن شما ممکن است دچار کمبود مواد معدنی شود. غذاهای فراوری‌شده مانند فست‌فود و غذاهای بسته‌بندی‌شده ارزش غذایی پایینی دارند. از مصرف این نوع غذاها خودداری کنید تا بتوانید کیفیت عضلات و سلامت کلی خود را بهبود دهید
- ورزش و کشش منظم: با کشش عضلاتی که دچار گرفتگی می‌شوند، معمولا می‌توانید از گرفتگی‌های دردناک پیشگیری کنید یا آن‌ها را بهبود ببخشید. ورزش منظم نیز می‌تواند به پیشگیری از این گرفتگی‌ها کمک کند. با کشش عضلات یا استفاده از دوچرخه ثابت به مدت چند دقیقه قبل از خواب، می‌توانید از گرفتگی عضلات پا در خواب پیشگیری کنید
راه های درمان گرفتگی عضلات
ازآنجایی‌که بسیاری از اسپاسم‌های عضلانی خودبه‌خود برطرف می‌شوند، اغلب نیازی به درمان ندارند. شما می‌توانید گرفتگی عضلات را با توقف هر گونه فعالیتی که می‌تواند باعث انقباض عضلانی شود و کشش ملایم و ماساژ عضله بهبود ببخشید. همچنین با قراردادن پد گرمایی روی عضلات سفت و منقبض می‌توانید علائم را کاهش دهید. اگر درد با این روش‌ها بهبود نمی‌یابد، می‌توانید داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا ناپروکسن را مصرف کنید.
اگر گرفتگی‌های عضلات پا یا دیگر بخش‌های بدن شما شدید هستند و با استراحت بهبود نمی‌یابند، به فوق تخصص پا مراجعه کنید تا علت زمینه‌ای اسپاسم‌ها را بیابید. اگر علائم دیگری مانند قرمزی، تورم و ضعف عضله را در پای خود تجربه می‌کنید، هر چه زودتر برای تشخیص علت آن‌ها اقدام کنید. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده عضلانی مانند باکلوفن یا بنزودیازپین‌ها را برای مهار انقباضات دردناک تجویز کند.
درمان اسپاسم عضلانی با ماساژدرمانی نیز امکان‌پذیر است. ماساژدرمانی می‌تواند به کاهش تنش و درد عضله و افزایش جریان خون به عضلات کمک کند. همچین می‌تواند خطر اسپاسم‌های آینده را کاهش دهد. خوب است بدانید که ماساژدرمانی یکی از خدمات کلینیک ارتوپدی پزشک اول محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
گرفتگی عضله به انقباضات غیرارادی و شدید عضله گفته می‌شود و معمولا در اندام‌های بالایی و پایینی بدن متداول‌تر است. گرفتگی عضلات معمولا بی‌خطر است و می‌تواند ناشی از عدم تعادل الکترولیت‌ها، کم‌آبی یا استفاده بیش از حد از عضله باشد. در برخی موارد، اسپاسم‌ها ممکن است با برخی از بیماری‌ها مانند آرتریوسکلروز یا فشردگی عصب مرتبط باشند.
بسیاری از اسپاسم‌های عضلانی معمولا نیازی به درمان ندارند؛ ولی، اگر گرفتگی عضله دست یا بخش‌های دیگر بدن شما با استراحت و درمان‌های خانگی مانند کشش ملایم و ماساژ عضلات، گرمادرمانی و داروهای مسکن بدون نسخه بهبود نمی‌یابد یا دوباره رخ می‌دهد، به فوق تخصص دست یا فوق‌تخصص‌های دیگر کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک ارتوپدی پزشک اول مراجعه کنید. همچنین اگر اسپاسم عضلانی و تنگی نفس با یکدیگر همراه هستند، هر چه سریع‌تر به مطب پزشک بروید؛ زیرا، می‌توانند نشانه بیماری‌های خطرناکی باشند.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید