الکتروتراپی یا برق درمانی یکی از روش‌های درمانی ایمن و غیرتهاجمی و زیرشاخه فیزیوتراپی است که از اوایل قرن 20 به‌کار گرفته می‌شود و برای کاهش درد مزمن نقطه خاصی از بدن با استفاده از جریان الکتریکی کاربرد دارد. پزشکان برای انجام این روش درمانی از انواع مختلف دستگاه الکترو تراپی استفاده می‌کنند. در این مقاله ابتدا توضیح خواهیم داد که الکتروتراپی چیست و سپس درباره انواع الکتروتراپی، نحوه انجام، کاربردها، فواید الکتروتراپی، عوارض الکتروتراپی، آمادگی‌های قبل و مراقبت‌های بعد از الکتروتراپی صحبت خواهیم کرد. در انتها نیز به معرفی افرادی می‌پردازیم که نباید از این روش برای کاهش درد و درمان خود استفاده کنند.
الکتروتراپی چیست؟
در پاسخ به این سوال که الکتروتراپی یا برق درمانی چیست، باید بگوییم که الکتروتراپی یا حرکت الکتریکی یک اصطلاح پزشکی در فیزیوتراپی و کاربرد درمانی برق است و برای بهبود درد ناشی از برخی بیماری‌هاو علائم آن‌ها کاربرد دارد. در این روش پزشک با استفاده از انواع دستگاه های الکتروتراپی به دستکاری اعصابی می‌پردازد که مسئول رساندن پیام درد به مغز هستند. این روش کاربردی علاوه‌بر کاهش درد به تقویت استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و بافت‌ها نیز کمک زیادی می‌کند. برق درمانی در فیزیوتراپی در توانبخشی افراد بیمار، بهبود مهارت‌های حرکتی و بهبود گردش خون آن‌ها و... تاثیر به‌سزایی دارد.
انواع روش‌های الکتروتراپی
انواع الکتروتراپی به چند گروه مختلف تقسیم‌بندی شده‌اند که در ادامه راجع‌به تعدادی از مهم‌ترین روش‌ها توضیح داده‌ایم:
روش اولتراسوند
یکی از رایج‌ترین انواع روش‌های برق درمانی که برای انجام آن از امواج صوتی با فرکانس بالای تولیدشده توسط دستگاه اولتراسوند استفاده می‌شود، روش اولتراسوند نام دارد. با کمک این روش احساس درد در بیمار به میزان زیادی کاهش می‌یابد و بافت‌های آسیب‌دیده ترمیم و بازسازی می‌شوند.
روش TENS یا تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
یکی دیگر از انواع روش‌های الکتروتراپی با استفاده از دستگاه TENS انجام می‌شود و در آن از پدهای الکتریکی با قرارگرفتن روی پوست ناحیه درد باعث انتقال جریان الکتریکی ضعیفی به اعصاب و عضلات می‌شوند، روش تنس است. این جریان الکتریکی ضعیف با تحریک سلولی و ترشح هورمون‌های ضددرد در انتقال پیام درد به مغز اختلال ایجاد کرده و باعث کاهش آن می‌شود.
روش PEMF یا درمان میدان الکترومغناطیسی پالسی
یکی دیگر از انواع روش‌های برق درمانی که به روش اولتراسوند شباهت زیادی دارد و استفاده از آن درد و التهاب موجود در ناحیه موردنظر را تسکین می‌دهد، روش امواج کوتاه پالسی نام دارد.
روش IFT یا جریان امواج تداخلی
به نوع عمیقی از روش درمانی تنس که از طریق اعمال دو جریان فرکانسی بالا روی بافت بدن از طریق یکی از انواع دستگاه های الکتروتراپی به نام دستگاه اینترفرنشیال (IFT) باعث کاهش درد می‌شود، روش امواج تداخلی یا IFT است.جریان فرکانسی بالا با نفوذ به بافت‌های عمقی بدن و تحریک سلول‌های ناحیه موردنظر درد را تا حدود زیادی تسکین می‌دهند.
نحوه انجام الکتروتراپی
همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم، الکتروتراپی روش درمانی برای تسکین دردهای عضلانی از طریق جریان الکتریکی است و از تحریک عضلات و پیشرفت درد آن‌ها نیز پیشگیری می‌کند. این روش درمانی با استفاده از پالس‌های الکتریکی ضعیف انجام می‌شود و به افرایش قدرت و حس عضلات، ترمیم بافت‌ها و تحریک کارایی اندام‌ها کمک زیادی می‌کند. هر یک از انواع روش‌های برق درمانی شامل استفاده از امواج مافوق صوت، استفاده از TENS یا تحریک الکتریکی عصب از روی پوست، استفاده از روش اینترفرانشیال تراپی، استفاده از لیزردرمانی و تحریکات عضلات دارای کارایی‌های خاصی هستند.
نحوه انجام الکتروتراپی به این شکل است که در مرحله اول فیزیوتراپیست نوع درد، شدت درد و هدف‌های درمانی به‌صورت دقیق مورد ارزیابی قرار می‌دهد تا باتوجه‌به آن مناسب‌ترین دستگاه الکترو تراپی را انتخاب کند. بیماران باید قبل از مراجعه به متخصص یا فیزیوتراپیست ناحیه درد را شیو و پوست خود را تمیز کنند. در مرحله بعدی فیزیوتراپیست الکترودهای دستگاه را روی ناحیه درد قرار می‌دهد. برای تعیین موقعیت قرارگیری و تعداد الکترودها به نوع دستگاه و همچنین نوع درمان انتخابی توجه می‌شود. نحوه قرارگیری الکترودها روی پوست باید به گونه‌ای باشد که بعد از روشن‌شدن دستگاه جریان الکتریکی به خوبی به نواحی درد، نفوذ پیدا کند.
تنظیمات مربوط به مدت زمان، شدت و فرکانس جریان الکتریکی نیز بر اساس نوع درمان انتخابی و نیازهای بیماران انجام می‌شود؛ البته درصورت رسیدن به نتایج درمانی درحال بهبود می‌توان تنظیمات را تغییر داد. بعد از اتمام تنظیمات و ارسال جریان الکتریکی به الکترودها بیمار در ناحیه یک سوزش خفیف را احساس خواهد کرد. این جلسه درمانی بین ده الی سی دقیقه به‌طول می‌انجامد و پس از اتمام آن الکترودها را از روی پوست برمی‌دارند.
کاربردهای الکتروتراپی
از مهم‌ترین کاربردهای برق درمانی درفیزیوتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش دردهای مزمن در بیماران مبتلا به بیماری‌هایی مانند نوروپاتی، فیبرومیالژیا، آرتریت، دردهای مفصلی و دردهای عضلانی
- کاهش التهاب بیماران مبتلا به التهاب مفصلی، آرتریت روماتوئید، التهاب عضلات و غیره
- کمک به بیماران مبتلا به ضعف عضلانی برای تقویت و بهبود عملکرد عضلات
- تکسین علائم و دردهای ناشی از ابتلا به بیماری‌های عصبی همچون اختلالات حرکتی، دردهای عصبی و اسپاسم عضلانی
- الکتروتراپی مغز برای تسکین دردهای مزمن، بهبود حافظه، بهبود کیفیت خواب، کاهش علائم افسردگی، رفع وزوز گوش، بهبود بیماران مبتلا به پارکینسون و بیماران سکته مغزی
- الکتروتراپی زانو با تجویز دکتر زانو برای درمان درد بیماران مبتلا به رماتیسم زانو
- برق درمانی رحم برای درمان اختلالات رحم و لگن
- درمان دردها و ناراحتی‌های پس از جراحی
- کاهش علائم نوروپاتی دیابتی
- درمان دردهای ناشی ار ابتلا به بیماری DJD یا تحریب مفصل
- درمان دردهای مزمن سیاتبک، هرپس ژوستر، درد لگن
- درمان تنگی کانال نخاعی
- درمان پیخ‌خوردگی مچ پا با تجویز الکتروتراپی توسط متخصص پا
- درمان بورسیت با تجویر متخصص ارتوپد
- درمان ملتهب شدن تاندون در آسیب‌های ورزشی
- و غیره
مزایای الکتروتراپی
از مهم‌ترین مزایا و فواید الکتروتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش چشمگیر دردهای مزمن
- بهبود بخشیدن به گردش خون
- افزایش دادن دامنه حرکتی بیماران
- کاهش قابل توجه التهاب موضعی
- افزایش جذب مواد مغذی به وسیله اندام‌ها
- افزایش دادن قدرت عضلانی
- کمک به آزادسازی هورمون بی‌حسی طبیعی به نام اندروفین
- افزایش قدرت انقباضی عضلات
- بهبود بخشیدن به عملکرد و کارایی عضلات
- کمک به درمان آسیب‌های ناشی از فعالیت‌های ورزشی
- بهبود گرفتگی عضلات به‌ویژه عضلات ستون فقرات
- تقویت کردن عضلات کف لگن و بهبود مشکلات مانند بی‌اختیاری ادرار
- بهبود خشکی مفاصل
- جلوگیری از مشکلات کلیوی و سرطان کبد در اثر مصرف بلندمدت داروهای ضد درد
- کمک به ترمیم زخم‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن
- کمک به تقویت سیستم دفاعی و فرآیندهای سوخت‌وساز بدن
- عدم ایجاد اعتیاد و وابستگی
- مناسب بودن هزینه الکتروتراپی
- جلوگیری از انتقال درد به نواحی دیگر
- و غیره
عوارض الکتروتراپی
درست است که الکتروتراپی یک روش درمانی ایمن و تاثیرگذار محسوب می‌شود؛ اما مانند تمام روش‌های درمانی در بعضی از موارد با عوارض جانبی نیز همراه است. به همه افرادی که قصد دارند از این روش برای تسکین دردهای خود استفاده کنند، توصیه می‌شود که با عوارض برق درمانی نیز آشنا شوند تا اثربخشی آن را افزایش و خطرات احتمالی آن را کاهش دهند. از مهم‌ترین عوارض الکتروتراپی یا برق درمانی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- احساس خارش و سوزش در پوست ناحیه قرارگیری الکترودها
- احساس انقباض یا گرفتگی در عضلات
- احساس سردرد و حالت تهوع
- تحریک‌شدن عصب‌های حسی
- خطر عفونت درصورت استفاده از الکترودهای ضدعفونی‌شده
- تحریک پوست به دلیل چسب موجود در الکترودها
- واردکردن آسیب به جنین در زنان باردار
- و غیره
برای جلوگیری از بروز این عوارض جانبی برق درمانی را حتما باید تحت‌نظر بهترین فیزیوتراپیست در تهران یا شهر محل سکونت خود انجام دهید. بیماران باید تمام سابقه پزشکی خود را قبل از شروع مراحل درمان به پزشک خود اطلاع دهند و دستورالعمل‌های پزشک را به‌صورت دقیق انجام دهند. اگر در حین درمان یا پس از آن با عارضه‌ای مواجه شوند، به‌سرعت پزشک خود را در جریان قرار دهید.
آمادگی‌های قبل از الکتروتراپی
بیمار باید قبل از انجام الکتروتراپی در یکی از کلینیک‌ها و مراکز ارتوپدی ابتدا باید ناحیه موردنظر را از هرگونه ماده روغنی یا مرطوب پاک کند تا بعد از اتصال الکترودها روی پوست اختلالی در جریان الکتریکی به وجود نیاید. اگر این روش درمانی را برای تسکین درد یا گرفتگی عضلات استفاده می‌کنید، باید بعد از اتمام مراحل درمان به اندازه کافی استراحت کند تا به نتیجه دلخواه برسد. بیمارانی که با استفاده از این روش می‌خواهند عملکرد و قدرت عضلات خود را بهبود ببخشند، باید به منقبض بودن عضلاتشان در حین درمان توجه داشته باشند.
مراقبت‌های بعد از الکتروتراپی
بعد از الکتروتراپی باید به مراقبت‌های زیر توجه داشته باشید:
- استفاده از شیاف یا کرم برای تسکین درد، التهاب و عوارض احتمالی
- مراجعه به دستشویی با عدم واردکردن فشار به ناحیه درمانی
- استفاده از مسکن‌های ساده‌ای مانند آسپرین تحت‌نظر پزشک
- وارد نکردن فشار به نقاط مختلف بدن
چه کسانی نباید الکتروتراپی انجام دهند؟
استفاده از روش الکتروتراپی برای زنان باردار در سه ماهه اول بارداری، افراد دارای دستگاه ضربان‌ساز قلب، بیماران مبتلا به اختلالات لنفاوی، افراد مبتلا به سکته مغزی، بیماران مبتلا به صرع، افراد دارای عفونت شدید، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، بیماری‌های پوستی و سرطان و افرادی با دردهای نامشخص ممنوع است. زنان باردار بعد از اتمام سه ماهه نخست بارداری درصورت مشورت با پزشک می‌توانند از این روش درمانی استفاده کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله راجع‌به الکتروتراپی یا برق درمانی به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های درمانی برای تسکین درد صحبت کردیم و توضیح دادیم که این روش چه کاربردها، فواید و عوارضی به‌همراه دارد و برای چه افرادی مناسب نیست. درصورت استفاده از این روش ابتدا بهتر است به کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کرده تا تحت نظر فیزیوتراپیت حاذق درمان را ادامه دهید.
در کلینیک فوق تخصص ارتوپدی خیالتان از اینکه تحت مداوای بهترین فیزیوتراپیست در تهران قرار می‌گیرید، راحت است. می‌توانید برای دریافت مشاوره از طریق پل‌های ارتباطی با کارشناسان کلینیک تماس بگیرید. در نهایت امیدواریم با مطالعه این مقاله به تمام اطلاعات موردنیاز خود درباره برق درمانی دست پیدا کرده باشید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید