سیاه شدن سر استخوان ران یا استئونکروز لگن به مرگ بافت استخوان ران به علت اختلال در جریان خون آن گفته می‌شود. استئونکروز سر استخوان ران شایع‌تر از استئونکروز مفاصل دیگر بدن مانند مچ پا، آرنج، شانه و فک است. در ادامه این مطلب، به هر آنچه که باید درباره این بیماری بدانید؛ مانند علل، علائم، نحوه تشخیص، راه‌های درمان و نحوه پیشگیری از آن می‌پردازیم.
آناتومی استخوان ران و لگن
مفصل ران، مفصلی گوی و کاسه‌ای است. «گوی» سر استخوان ران است که شکلی گرد و شبیه به توپ دارد. «کاسه» نیز حفره استابولوم است که بخشی از لگن محسوب می‌شود و شبیه به فنجان است. سر گرد استخوان ران درون حفره استابولوم قرار می‌گیرد. زمانی که لگن حرکت می‌کند، سر استخوان ران درون حفره استابولوم می‌چرخد.
سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟
استخوان بافتی زنده است که از انواع مختلفی از سلول‌ها، پروتئین‌ها و مواد معدنی تشکیل شده است. سلول‌های خاصی از استخوان به‌صورت مداوم بخش‌های آسیب‌دیده و قدیمی را بازجذب و استخوان جدیدی را جایگزین آن‌ها می‌کنند. استخوان‌ها برای سالم ماندن به جریان خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارند.
اگر جریان خون سر استخوان ران در مفصل لگن مختل شود، این استخوان نخواهد توانست اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت کند و خواهد مرد. مرگ بافت این استخوان با نام سیاه شدن سر استخوان ران شناخته می‌شود.
علل سیاه شدن سر استخوان ران
شکستگی یا دررفتگی لگن یا آسیب‌هایی ناشی از جراحی لگن می‌توانند علت سیاه شدن استخوان لگن باشند؛ ولی، در بیشتر اوقات، علت این بیماری مشخص نیست. استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدها و مصرف بیش از اندازه الکل از شایع‌ترین عوامل خطر این بیماری به شمار می‌روند. سایر عوامل خطر این بیماری عبارت‌اند از:
- کشیدن سیگار
- کم‌خونی داسی‌شکل
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
- بیماری گوچر
- پرتودرمانی
- شیمی‌درمانی
- بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار یا بیماری رفع فشار
- ایدز
- پانکراتیت یا التهاب پانکراس
- بیماری مزمن کبدی
- پیوند عضو
- برخی از اختلالاتی که باعث لخته‌شدن خون می‌شوند؛ مانند ترومبوفیلی
- هیپرلیپیدمی که به سطح بالای لیپیدها در خون گفته می‌شود
- نقرس
- کووید 19
نشانه های سیاه شدن سر استخوان ران
درد در لگن، کشاله ران، ران، زانو یا باسن از شایع‌ترین علائم سیاه شدن استخوان پا هستند که با گذشت زمان بدتر می‌شوند. این بیماری ممکن است دامنه حرکتی لگن را نیز محدود کند. البته ممکن است هیچ‌کدام از علائم ذکرشده را در مراحل اولیه ایجاد نکند.
عوارض سیاه شدن سر استخوان ران
در بسیاری از موارد، این بیماری که نام نکروز آووسکولار سر استخوان ران نیز شناخته می‌شود، پیش‌رونده است. به عبارت دیگر، با گذشت زمان بدتر می‌شود و می‌تواند باعث تخریب بافت استخوان شود. اگر هیچ اقدامی برای درمان آن انجام ندهید، استخوان ران ممکن است شکل گرد خود را از دست بدهد و دیگر نتواند درون استابولوم به‌آسانی بچرخد. این امر می‌تواند منجر به نوعی آرتریت به نام آرتروز شود. اگر این بیماری به پیشرفت خود ادامه دهد، جراحی تعویض مفصل ران برای بازیابی عملکرد لگن ضروری خواهد شد.
راه های تشخیص سیاه شدن سر استخوان ران
برای تشخیص سیاه شدن استخوان پا، پزشک مراحل زیر را انجام خواهد داد:
- بررسی سوابق پزشکی: متخصص لگن ابتدا ممکن است این سؤالات را درباره علائم شما بپرسد: چه زمانی علائم شما ظاهر شده‌اند؟ آیا این علائم با گذشت زمان بدتر شده‌اند؟ سپس سوابق پزشکی شما را بررسی خواهد کرد تا ببیند آیا در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید یا خیر؛ برای مثال، اگر در گذشته دچار آسیب لگن شده‌اید یا کورتیکواستروئیدها را مصرف می‌کنید، این موارد از عوامل خطر این بیماری محسوب می‌شوند
- معاینه فیزیکی: در طول معاینه فیزیکی، پزشک لگن شما را معاینه خواهد کرد و آن را حرکت خواهد داد تا ببیند کدام موقعیت‌ها باعث ایجاد درد می‌شوند
- تجویز آزمایش‌ها: آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و ام‌آرآی لگن برای تأیید تشخیص ضروری هستند. آزمایش خون نیز می‌تواند به تشخیص علت زمینه‌ای سیاه شدن سر استخوان ران کمک کند
راه های درمان سیاه شدن سر استخوان ران
درمان نکروز در لگن به عوامل مختلفی مانند سن، سلامت کلی و علائم بیمار و شدت بیماری بستگی دارد. اگر بیماری هنوز در مراحل اولیه باشد، متخصص ارتوپدی ممکن است روش‌های غیرجراحی را تجویز کند. روش‌های درمانی غیرجراحی می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند؛ ولی، معمولا نمی‌توانند پیشرفت این بیماری را متوقف سازند.
به خاطر داشته باشید که درمان سیاه شدن استخوان لگن با طب سنتی امکان‌پذیر نیست؛ زیرا، این بیماری جدی و پیش‌رونده است و روش‌های طب سنتی حتی می‌توانند به بدترشدن آن کمک کنند. روش‌های درمانی غیرجراحی که برای افراد مبتلا به مراحل اولیه این بیماری تجویز می‌شوند، عبارت‌اند از:
- استراحت
- فیزیوتراپی
- داروهای مسکن مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- استفاده از عصا و واکر برای کاهش وزنی که روی مفصل لگن آسیب‌دیده انداخته می‌شود
- اکسیژن‌درمانی هایپرباریک: در طول این روش درمانی، بیمار در اتاقک خاصی که فشار اتمسفر آن بالاتر از سطح دریاست، می‌نشیند یا دراز می‌کشد و 100% اکسیژن تنفس می‌کند. این امر باعث می‌شود که اکسیژن بیشتری به بافت‌های بدن از جمله سر استخوان ران برسد. تحقیقات نشان می‌دهند که این روش درمانی می‌تواند تورم نواحی اطراف استخوان ران را کاهش دهد و به کاهش درد ناشی از این بیماری کمک کند
- تزریق سلول‌های بنیادی: در این روش، پزشک سلول‌های بنیادی را از مغز استخوان بیمار برمی‌دارد و به بخش‌های آسیب‌دیده سر استخوان ران تزریق می‌کند. سپس سلول‌های بنیادی به سلول‌های استخوانی خاصی تبدیل می‌شوند. وظیفه این سلول‌ها این است که استخوان آسیب‌دیده را بازجذب و آن را با استخوان جدید و سالم جایگزین کنند
جراحی می‌تواند به بهبود علائم، جلوگیری یا کاهش سرعت پیشرفت سیاه شدن سر استخوان ران و بازیابی عملکرد مفصل ران کمک کند. پزشکان ممکن است روش‌های جراحی زیر را برای این بیماری تجویز کنند:
- جراحی کور دکومپرشن: در این جراحی کم‌تهاجمی، بخشی از استخوان ران با دریل سوراخ می‌شود. پزشکان این روش را برای درمان مراحل اولیه این بیماری و متوقف‌سازی پیشرفت آن تجویز می‌کنند. این جراحی می‌تواند به کاهش فشار درون استخوان، بهبود جریان خون و کاهش درد کمک کند. حدود 20 الی 30% از افرادی که جراحی کور دکومپرشن را انجام می‌دهند، در نهایت به جراحی تعویض مفصل ران نیاز پیدا می‌کنند
- پیوند استخوان: در این روش، نوعی استخوان مصنوعی یا استخوان سالم بخش‌های دیگر بدن خود بیمار یا فرد اهداکننده برای تحریک رشد استخوان جدید به سر استخوان ران پیوند داده می‌شود. گفتیم که در جراحی کور دکومپرشن، جراحان سوراخ‌هایی را با دریل ایجاد می‌کنند. در برخی اوقات، جراحان ممکن است استخوان مصنوعی یا سالم خود بیمار را در این سوراخ‌ها قرار دهند
- استئوتومی: در این جراحی، جراح استخوان ران را برش می‌دهد و آن را در موقعیت جدیدی می‌گذارد تا وزن بدن بیمار روی بخش‌های سالم این استخوان پخش شود
- تعویض مفصل ران: اگر استخوان ران شکل و عملکرد خود را از دست بدهد، آسیب قابل توجهی به مفصل ران وارد شود یا استابولوم آسیب ببیند، پزشک ممکن است جراحی تعویض مفصل ران را تجویز کند. دیگر روش‌های جراحی تلاش می‌کنند مفصل ران خود بیمار را حفظ کنند؛ ولی، در این جراحی، استخوان‌های تشکیل‌دهنده این مفصل برداشته و با قطعات مصنوعی جایگزین می‌شوند
پیشگیری از سیاه شدن سر استخوان ران
روش‌های پیشگیری از سیاه شدن سر استخوان ران عبارت‌اند از:
- کاهش مصرف استروئید: اگر داروهای استروئید را مصرف می‌کنید، پس از مشورت با پزشک، دوز آن را کاهش دهید
- محافظت از لگن: از وسایلی مانند پد لگن استفاده کنید تا خطر آسیب‌های لگن را کاهش دهید
- ورزش: با انجام منظم فعالیت‌هایی مانند شنا یا دوچرخه‌سواری می‌توانید سلامت مفصل خود را بهبود دهید
- رژیم غذایی سالم: یک رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین دی داشته باشید تا سلامت استخوان‌های خود را بهبود دهید
- ترک سیگار و الکل: با ترک سیگار و الکل، می‌توانید به بهبود جریان خون به مفاصل کمک کنید
- مراجعه منظم به پزشک: اگر پزشک این بیماری را در مراحل اولیه تشخیص دهد، ممکن است بتواند آن را با روش‌های غیرجراحی درمان کند. جراحی‌هایی مانند کور دکومپرشن یا جراحی تعویض مفصل ران ممکن است برای درمان مراحل بعدی این بیماری ضروری باشند. خوب است بدانید که 10% از جراحی‌های تعویض مفصل ران برای درمان استئونکروز انجام می‌شوند
جمع‌بندی
سیاه شدن سر استخوان ران می‌تواند باعث ایجاد درد ناتوان‌کننده‌ای در خود مفصل لگن و اطراف آن شود. در بسیاری از موارد، این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود. اگر اقدامی برای تشخیص و درمان این بیماری انجام ندهید، مفصل لگن ممکن است شکل و عملکرد خود را از دست بدهد و به جراحی تعویض مفصل ران نیاز پیدا کنید. خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای درمان مراحل اولیه این بیماری وجود دارند که می‌توانند نیاز به این جراحی را کاهش دهند.
اگر می‌خواهید هزینه عمل سیاه شدن استخوان لگن را بدانید یا به دنبال پزشک معتبری برای تشخیص و درمان این بیماری می‌گردید، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به کلینیک ارتوپدی پزشک اول مراجعه کنید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید