کاردرمانی (OT) نوعی شیوه نوین درمانی است که در آن درمانگر تا حد امکان به بیماران کمک می‌کند به‌صورت خودکفا و مستقل زندگی کنند. اگرچه در نگاه اول شاید رشته کار درمانی بسیار شبیه به فیزیوتراپی باشد؛ اما جالب است بدانید که این شیوه درمانی معمولاً برای رده سنی و کودکان و نوجوانان مؤثرتر است و از آن در جهت بهبود بسیاری از بیماری‌ها نظیر سندرم داون، اختلال طیف اوتیسم، تأخیر در رشد، ADHD و... استفاده می‌شود. ضمن اینکه متخصص یا درمانگر به شخص کمک می‌کند تا توانایی‌های خود را به روش‌های مختلف در محیط مدرسه، منزل، محل کار و... بشناسد و آن‌ها را تقویت کند.
ازآنجایی‌که امروزه اغلب مردم ممکن است با رشته کاردرمانی آشنایی چندانی داشته باشند، در این مقاله از سایت پزشک ارتوپد تصمیم گرفتیم در کنار آشنایی با این رشته و بررسی تفاوت کاردرمانی و فیزیوتراپی اطلاعات تازه‌تری را در این حوزه در اختیار شما قرار دهیم. پس برای شناخت بیشتر توصیه می‌کنیم این مقاله را بادقت کافی مطالعه کنید.
کار درمانی چیست؟
به طور خلاصه آنچه می‌توان در پاسخ به این سوال که کاردرمانی چیست بیان کرد، این است که نام یکی رشته‌های شاخه پیراپزشکی است که در طی ۴ سال دوره تحصیلی، شخص درمانگر می‌آموزد که چطور به دیگران خصوصا کودکان کمک کند تا بتوانند چالش‌های خود را حل کنند و به طور مستقل در فضاهای اجتماعی بزرگی نظیر مدرسه نقشی مؤثر داشته باشند. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت این روش درمانی راه‌حلی برای غلبه بر ضعف‌های دیداری، شنیداری، حافظه و... است.
انواع کار درمانی
به‌طورکلی کاردرمانی را می‌توان بر اساس عوامل مختلفی نظیر رده سنی، نوع فعالیت، سطح و... به طور استاندارد به سه دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد که در ادامه این بخش آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کاردرمانی سالمندان
با افزایش سن، اغلب افراد با چالش‌هایی مربوط به تحرک، شناخت و توانایی انجام وظایف روزمره مواجه می‌شوند. OT سالمندان یکی از مهم‌ترین انواع کار درمانی است که در چند سال اخیر به‌عنوان مؤثرترین روش ایجاد استقلال در سالمندان شناخته می‌شود. به‌طورکلی در طی جلسات کاردرمانی سالمندان، درمانگر به فرد کمک می‌کند تا برای حفظ یا بهبود استقلال خود، سازگاری با شرایط، بازیابی مهارت‌ها و... تلاش کند تا با اعتمادبه‌نفس بیشتری زندگی کند.
کاردرمانی کودکان
آمارها نشان می‌دهد که اغلب کودکانی که متولد می‌شوند بنا به عوامل مختلفی نظیر شرایط محیطی، بیماری‌های ژنتیکی، عدم آگاهی والدین و... نیازمند به آموزش بیشتری هستند، ازاین‌روی علم کاردرمانی کودک می‌تواند نقش پررنگی را در شناخت مهارت‌های زندگی و ایجاد استقلال در کودکان داشته باشد. به‌طورکلی در طی جلسات کاردرمانی کودک، فرد مبتلا بیماری‌هایی نظیر تأخیر رشد، اختلالات پردازش حسی، اوتیسم، ناتوانی‌های جسمی، بیش‌فعالی و... به روش‌های مختلفی نظیر دست‌ورزی، بازی‌درمانی، ورزش‌درمانی و... می‌آموزد که چگونه در فضای مدرسه یا منزل به‌تنهایی به فعالیت‌های روزمره خود بپردازد.
کاردرمانی توانبخشی فیزیکی
کاردرمانی توانبخشی فیزیکی که ازجمله مهم‌ترین انواع کاردرمانی شناخته می‌شود که اغلب تحت‌نظر پزشک معالج برای افرادی پیشنهاد می‌شود که دچار سکته مغزی، آسیب مغزی تروماتیک، آسیب نخاعی یا شرایط اسکلتی عضلانی هستند، اما آنچه در طی جلسات کاردرمانی توانبخشی فیزیکی انجام می‌شود؛ بازیابی عملکرد، بهبود تحرک و تقویت احساس استقلال ازدست‌رفته بیمار است؛ اما با تمام این تفاسیر شاید برای شما هم این تناقض وجود داشته باشد که پس کاردرمانی توانبخشی فیزیکی چه تفاوتی با فیزیوتراپی دارد؟ پاسخ واضح است؛ چراکه امروزه اغلب فیزیوتراپی ست‌ها در تلاش برای بهبود آسیب‌ها، مدیریت شرایط مزمن و بهبود عملکرد فیزیکی هستند و این در حالی است که یک کار درمانگر به توانبخشی فیزیکی می‌پردازد و هدف او کمک به افراد برای بازیابی توانایی انجام وظایف و فعالیت‌های روزانه مانند لباس پوشیدن، آشپزی، کار و غیره است.
در کنار تمام موارد فوق امروزه می‌توان کاردرمانی را بر اساس فاکتورها و جنبه‌های مختلف به انواع متنوعی نظیر کاردرمانی نورولوژی، کاردرمانی دست، کاردرمانی روان‌پزشکی، کاردرمانی بینایی و... نیز دسته‌بندی کرد.
کاردرمانگر کیست و چه وظایفی دارد؟
کاردرمانگر (Occupational Therapist) متخصصی است که با افرادی که مشکلات جسمی، ذهنی یا روانی دارند، کار می‌کند تا توانایی آن‌ها را در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی بهبود بخشد یا حفظ کند. از اصلی‌ترین وظایف کاردرمانگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارزیابی نیازها و توانایی‌های بیمار
- طراحی برنامه درمانی فردی
- آموزش مهارت‌های جدید
- تطبیق و اصلاح محیط زندگی یا کار
- حمایت روانی و مشاوره به بیمار و خانواده
- نظارت بر پیشرفت درمان و به‌روزرسانی برنامه‌ها
- همکاری با سایر متخصصان توانبخشی و درمانی
کاربردهای کار درمانی
به‌طورکلی علم کاردرمانی با بررسی رویکردهای درمان عصبی رشدی، رویکردهای حرکتی ادراک و... سعی بر این دارد که با یادآوری فعالیت‌های روزمره، بازی‌درمانی، دست‌ورزی، توانبخشی شناختی و انجام فعالیت‌های خلاقانه، شرایط بهتری را برای شخص ایجاد کند. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت کاردرمانی نقش مؤثری را در بهبود زندگی کودکان مبتلا به طیف اختلال اوتیسم و بیش‌فعال ایفا می‌کند، به‌عنوان‌مثال درمانگر به این دسته از بیماران کمک می‌کند تا به طور مستقل و بدون کمک از دیگران کارهای روزمره خود نظیر ورزش‌کردن، غذاخوردن، حرف‌زدن، راه‌رفتن و... را انجام دهند.
امروزه می‌توان شاهد علم کاردرمانی در درمان ارتوپدی و فیزیوتراپی نیز بود، چراکه متخصصین کاردرمان قادر هستند با اصلاح رفتارها و تقویت استقلال باعث بهبود بسیاری از بیماری‌های اعصاب نظیر پارکینسون، افسردگی و... شوند.
در جلسات کار درمانی چه اتفاقی میفتد؟
به‌طورکلی طول جلسات در مراکز کار درمانی وابسته به شرایط بیمار تعیین می‌شود و در یک بازه زمانی مشخص و در طی جلسات متعدد درمانگر به‌منظور رفع چالش‌های بیمار از تمرینات دست‌ورزی، بازی‌های هدفمند، تمرینات حسی، ماساژ تراپی و... استفاده می‌کند تا در یک پروسه طولانی شخص بتواند در کنار یادگیری مهارت‌های زندگی به رفع چالش‌های کودکانه و ترک عادات خود بپردازد.
مزایای کار درمانی
اگرچه پروسه کاردرمانی فرایندی نسبتاً زمان‌بر و طولانی است، اما انجام تمرینات در منزل و پیگیری جلسات در بازه مشخص می‌تواند مزایای متعددی را برای شخص داشته باشد که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود دامنه حرکتی
- تسکین و کاهش درد
- تقویت عضلات دست
- تقویت دو نیمکره مغز
- بهبود مهارت‌های بصری
- آموزش استقلال
- جلوگیری از مشکلات جسمی و حرکتی
- پیشگیری از پیشرفت بیماری
- بازگرداندن توانایی شخص در اثر انجام تمرین‌های هدفمند
معایب کار درمانی
کاردرمانی کودکان در کنار تمام مزایای غیرقابل‌انکار خود معایبی نیز دربردارد که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به هزینه بالا جلسات، عدم پوشش‌دهی بیمه، دشواری کار، انجام تمرین در منزل به طور مستمر، اثربخشی در درازمدت و... اشاره کرد.
کار درمانی و فیزیوتراپی چه تفاوتی دارند؟
آنچه به‌عنوان مهم‌ترین تفاوت کاردرمانی و فیزیوتراپی شناخته می‌شود نوع کارایی آن است، به‌طورکلی فیزیوتراپی (PT) اغلب بر بهبود توانایی بیمار در هنگام حرکت بدن تمرکز دارد و این در حالی است که کاردرمانی (OT) معمولاً بر بهبود توانایی بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی متمرکز است و در طی جلسات درمانی متخصص کاردرمان سعی می‌کند تا چالش‌های یادگیری بیمار را به حداقل برساند. همچنین از دیگر تفاوت‌های این دو رشته می‌توان به این موضوع اشاره کرد که جلسات فیزیوتراپی تحت‌نظر دکتر ارتوپد انجام می‌شود و این در حالی است که جلسات کاردرمانی معمولاً توسط روان‌پزشک تجویز شود.
لازم به ذکر است که اغلب تمرینات فیزیوتراپی به صورتی کششی انجام می‌شود که این موضوع کمک می‌کند تا علاوه بر افزایش انعطاف‌پذیری بیمار بهبودی سریع‌تر رخ دهد و این در حالی است که در طی یک جلسه کاردرمانی تمرینات به‌صورت هدفمند، متنوع و همراه با کسب آموزه‌های عواطفی و اخلاقی جدیدی انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال فردی که به سکته مغزی دچار شده است را در نظر بگیرید، او برای راه‌رفتن و افزایش انعطاف‌پذیری خود نیاز به حضور در جلسات فیزیوتراپی دارد، اما زمانی که او نتواند از عهده امور روزمره خود نظیر غذاخوردن، رانندگی‌کردن و... بربیاید، باید در طی جلسات متعدد در کلینیک کاردرمانی حاضر شود.
جمع‌بندی
آنچه در این مقاله در کنار علم کاردرمانی مورد بررسی قرار گرفت، شناخت این حرفه، معایب و مزایای آن در کنار عوامل مختلفی نظیر کاربردهای علم کاردرمانی بود. به‌طورکلی علم کاردرمانی در تلاش برای رفع چالش‌ها و تقویت احساسات مختلف نظیر لامسه، حس دیداری، شنیداری و... است. معمولاً افراد مبتلا به بیماری‌هایی نظیر سندرم داون، اوتیسم و... می‌توانند تحت نظارت روان‌پزشک از جلسات کاردرمانی بهره‌مند شوند. اگرچه که کاردرمانی می‌تواند برای هر قشر سنی مناسب باشد، اما به‌طورکلی این علم نقش مؤثری را در افزایش عملکرد و رفع چالش‌های کودکان و نوجوانان می‌تواند داشته باشد.
از اینکه تا پایان یکی دیگر از مقالات سایت ما با همراه بودید، از شما بسیار سپاسگزاریم و امیدواریم این مقاله مختصر و مفید پاسخ تمامی سؤالات شما را ارائه کرده باشد. در انتها پیشنهاد می‌کنیم، شما نیز تجربیات خود را درزمینهٔ شیوه تمرینات کاردرمانی در منزل و فاکتورهای مؤثر در انتخاب بهترین فیزیوتراپیست در تهران با ما به اشتراک بگذارید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید