سندروم درد میوفاسیال: انواع، علل، عوارض و روش های درمان

آیا تاکنون دردهای مزمن عضلانی را تجربه کرده‌اید که به نظر می‌رسد بدون هیچ دلیل مشخصی به‌وجود آمده‌اند؟! شاید این دردها ناشی از بیماری میوفاسیال باشند؛ اختلالی که بسیاری از افراد از آن آگاه نیستند، اما می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را تحت‌تأثیر قرار دهد. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و روش‌های تشخیص سندروم درد میوفاسیال می‌پردازیم و راهکارهایی برای مدیریت و درمان آن ارائه می‌دهیم تا بتوانید از دردهای مزمن عضلانی رهایی یابید و زندگی سالم‌تری داشته باشید.

سندروم درد میوفاسیال چیست؟

سندروم درد میوفاسیال نوعی اختلال عضلانی است که باعث بروز دردهای مزمن و نقاط حساس در عضلات می‌شود. این وضعیت ناشی از تحریک نقاط ماشه‌ای (Trigger Points) در فیبرهای عضلانی است که به دلیل التهاب یا آسیب ایجاد می‌شوند. بیماران مبتلا به این سندروم اغلب دردهای نقطه‌ ای در بدن را تجربه می‌کنند که به دیگر بخش‌ها منتشر می‌شود. تشخیص این بیماری معمولا با نظر فوق تخصص ستون فقرات انجام می‌شود.

 انواع نقاط ماشه‌ای درد در سندروم میوفاسیال کدامند؟

در سندرم درد میوفاسیال، نقاط ماشه‌ای (Trigger Points) مناطقی از عضله هستند که در اثر فشار یا تحریک، باعث درد موضعی یا انتشار درد به مناطق دیگر بدن می‌شوند. این نقاط به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. نقاط ماشه‌ای فعال (Active Trigger Points): نقاط ماشه‌ای فعال، نقاطی هستند که درد مداوم و خود به خودی ایجاد می‌کنند، حتی زمانی که عضله در حال استراحت است. این نقاط می‌توانند باعث دردهای شدید و آزاردهنده شوند که اغلب به نواحی دیگر بدن منتقل می‌شود.
2. نقاط ماشه‌ای غیرفعال (Latent Trigger Points): نقاط ماشه‌ای غیرفعال در حالت عادی دردی ایجاد نمی‌کنند، اما در صورت فشار یا تحریک مستقیم، درد قابل توجهی را به همراه دارند.

علل بروز سندروم میوفاسیال

در زیر به مهم‌ترین علل و عوامل ایجادکننده این سندروم می‌پردازیم:

• استفاده بیش از حد از عضلات (Overuse): انجام حرکات تکراری و فعالیت‌های بدنی شدید، مانند بلند کردن اجسام سنگین، کار با کامپیوتر برای مدت طولانی یا ورزش‌های پر فشار، ممکن است به عضلات آسیب برساند و باعث بروز درد نقاط ماشه ای شود.
• آسیب‌های عضلانی (Muscle Injuries): آسیب‌های ناشی از ضربه، تصادف، سقوط یا کشیدگی عضلات می‌تواند به ایجاد سندروم میوفاسیال منجر شود. حتی آسیب‌های جزئی، مانند پیچ‌خوردگی یا کشیدگی عضلانی، ممکن است باعث التهاب و تحریک نقاط ماشه‌ای شوند.
• وضعیت بدنی نامناسب (Poor Posture): نشستن یا ایستادن طولانی مدت با وضعیت بدنی نامناسب (مانند خم شدن پشت، قوز کردن، یا سر به جلو) می‌تواند باعث فشار غیرضروری بر عضلات شود و به تدریج منجر به ایجاد نقاط ماشه‌ای دردناک گردد.
• استرس و تنش‌های روانی (Stress and Psychological Tension): افراد تحت استرس اغلب بدون آگاهی، عضلات خود را منقبض می‌کنند که این امر باعث خستگی عضلات و تحریک نقاط ماشه‌ای می‌شود.
• کمبود فعالیت بدنی (Lack of Physical Activity): عدم تحرک و زندگی کم‌تحرک می‌تواند منجر به ضعف عضلات و کاهش انعطاف‌پذیری آن‌ها شود. این ضعف عضلانی باعث می‌شود عضلات بیشتر مستعد ایجاد نقاط ماشه‌ای باشند.
• اختلالات متابولیک و تغذیه نامناسب (Metabolic Disorders and Poor Nutrition): کمبود برخی از مواد مغذی مانند ویتامین B، منیزیم و پتاسیم می‌تواند باعث اختلال در عملکرد عضلات و تحریک نقاط ماشه‌ای شود. کم آبی بدن نیز می‌تواند به تشدید علائم سندروم میوفاسیال منجر شود.
• آسیب‌های عصبی و اختلالات عضلانی (Neurological and Muscular Disorders): برخی از اختلالات عصبی و عضلانی می‌توانند عضلات را به شدت تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد نقاط ماشه‌ای شوند. به عنوان مثال، آرتروز یا بیماری‌های ستون فقرات می‌تواند به فشار بر روی عضلات و در نتیجه ایجاد درد منجر شود.
• مشکلات خواب (Sleep Disorders): بی‌خوابی و اختلالات خواب می‌تواند باعث خستگی عضلات و کاهش توانایی آن‌ها در بهبود و بازسازی شود. این امر می‌تواند منجر به ایجاد نقاط ماشه‌ای و دردهای مزمن شود.

علائم سندروم میوفاسیال

همان‌طور که در بالا گفتیم یکی از اصلی‌ترین علائم این سندروم، دردهای موضعی در عضلات است که ممکن است به دیگر بخش‌های بدن منتشر شود. درد ناشی از نقاط ماشه‌ای می‌تواند تیر کشنده باشد و به مناطقی دورتر از محل اصلی نقطه ماشه‌ای سرایت کند. برخی دیگر از شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:

1. حساسیت و درد هنگام لمس: نقاط ماشه‌ای در عضلات بسیار حساس به لمس هستند. فشار دادن این نقاط باعث افزایش درد و تیر کشیدن به نواحی دیگر بدن می‌شود.
2. احساس سفتی و گرفتگی عضلات: افراد مبتلا به این سندروم اغلب احساس سفتی و گرفتگی در عضلات خود دارند، به طوری که عضلاتشان دچار اسپاسم‌های مکرر می‌شود.این سفتی ممکن است باعث کاهش دامنه حرکتی مفاصل مرتبط شود.
3. کاهش دامنه حرکتی: درد و سفتی ناشی از نقاط ماشه‌ای می‌تواند به کاهش انعطاف‌پذیری عضلات و محدودیت در حرکات منجر شود. بیماران ممکن است نتوانند برخی حرکات ساده روزانه مانند چرخش گردن یا بلند کردن بازوها را به راحتی انجام دهند.
4. ضعف و خستگی عضلات: عضلات درگیر ممکن است احساس ضعف و خستگی داشته باشند، این خستگی می‌تواند باعث کاهش عملکرد فرد در انجام فعالیت‌های روزانه شود.
5. سردردهای تنشی: در مواردی که نقاط ماشه‌ای در عضلات گردن و شانه قرار دارند، ممکن است سردردهای تنشی ایجاد شود. این سردردها معمولاً از پشت گردن شروع شده و به سمت پیشانی گسترش می‌یابند.
6. احساس سوزش یا گزگز: در برخی موارد، بیماران ممکن است احساس سوزش، گزگز یا بی‌حسی در مناطقی از بدن که تحت تأثیر نقاط ماشه‌ای هستند، داشته باشند.

عوارض سندروم درد میوفاسیال

اگر سندروم درد میوفاسیال درمان نشود، ممکن است منجر به مشکلاتی مانند:

• کاهش کیفیت زندگی: دردهای مداوم می‌تواند به مشکلات خواب، خستگی و کاهش بهره‌وری منجر شود.
• افسردگی و اضطراب: تحمل دردهای مزمن می‌تواند بر سلامت روانی تأثیر بگذارد.
• کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره: درد و محدودیت‌های حرکتی ممکن است باعث کاهش توانایی انجام کارها و ورزش شود.

روش‌های تشخیص بیماری میوفاسیال

برای تشخیص سندروم درد میوفاسیال، پزشکان از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

• معاینه بالینی: پزشک نقاط ماشه‌ای را از طریق فشار دادن عضلات مشخص می‌کند.
• سونوگرافی: برای بررسی وضعیت عضلات و نقاط ماشه‌ای به کار می‌رود.
• الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش برای بررسی فعالیت الکتریکی عضلات استفاده می‌شود.

برای اطمینان از تشخیص درست و دریافت روش درمانی موثر لازم است حتما به دکتر ارتوپد حاذق و باتجربه مراجعه کنید.

راه‌های درمان بیماری میوفاسیال

متأسفانه درمان قطعی میوفاسیال هنوز کشف نشده‌ است، اما با کمک درمان گیاهی میوفاسیال، فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، تزریق نقاط ماشه‌ای و طب سوزنی می‌توان علائم این سندروم را کنترل و تسکین داد. هدف اصلی درمان، کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و افزایش کیفیت زندگی بیمار است.

حرکات اصلاحی برای تسکین درد بیماری میوفاسیال

انجام حرکات اصلاحی و تمرینات کششی می‌تواند به کاهش تنش عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود گردش خون در نواحی درگیر کمک ‌کند. در زیر به برخی از حرکات مؤثر برای تسکین درد میوفاسیال اشاره می‌کنیم:

حرکت کشش گردن به طرفین (Side Neck Stretch) 

نحوه انجام این حرکت به شرح زیر است:

• به صورت صاف بنشینید یا بایستید.
• سر خود را به آرامی به سمت شانه چپ خم کنید تا کشش را در سمت راست گردن خود احساس کنید.
• این وضعیت را به مدت 20 تا 30 ثانیه نگه دارید.
• به حالت اولیه برگردید و حرکت را برای سمت دیگر تکرار کنید.

کشش عضله سینه‌ای (Pectoral Stretch)

نحوه انجام این نوع کشش به صورت زیر است:

• رو به دیوار بایستید و دست خود را در زاویه 90 درجه روی دیوار قرار دهید.
• به آرامی بدن خود را به سمت مخالف بچرخانید تا کشش را در عضلات سینه‌ای احساس کنید.
• این وضعیت را 2  تا 30 ثانیه نگه دارید.
• حرکت را برای سمت دیگر تکرار کنید.

حرکت پل باسن  (Glute Bridge)

نحوه انجام حرک پل باسن به صورت زیر است:

• به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید، پاها را به عرض شانه باز کنید.
• دست‌ها را در کنار بدن قرار دهید و باسن خود را از زمین بلند کنید تا بدن شما از زانو تا شانه یک خط مستقیم تشکیل دهد.
• این وضعیت را برای 10 تا 15 ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی به حالت اولیه بازگردید.
• این حرکت را 10 تا 15 بار تکرار کنید.

استفاده از رول فومی (Foam Rolling)

برای استفاده از رول فومی باید به شکل زیر عمل کنید:

• یک رول فومی را زیر عضلات دردناک (مانند پشت، ران‌ها یا شانه‌ها) قرار دهید.
• به آرامی بدن خود را روی رول حرکت دهید تا نقاط حساس را ماساژ دهید.
• در نقاطی که درد بیشتری احساس می‌کنید، برای چند ثانیه مکث کنید.

حرکت کشش عضله همسترینگ (Hamstring Stretch)

نحوه انجام حرکت کشش عضله همسترینگ به شرح زیر است:

• به پشت دراز بکشید و یک پا را به سمت بالا بلند کنید.
• با دستان خود یا با استفاده از یک حوله، پای خود را به سمت بدن بکشید تا کشش را در پشت ران احساس کنید.
• این وضعیت را به مدت 20 تا 30 ثانیه نگه دارید و سپس برای پای دیگر تکرار کنید.

پیشگیری از سندروم درد میوفاسیال

برای پیشگیری از ابتلا به سندروم درد میوفاسیال، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• حفظ وضعیت صحیح بدن: توجه به وضعیت نشستن و ایستادن
• کاهش استرس: استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و تنفس عمیق
• ورزش منظم: تمرینات ورزشی منظم برای تقویت عضلات و جلوگیری از گرفتگی

اگر از دردهای مزمن رنج می‌برید، مشورت با یک دکتر ارتوپد می‌تواند به بهبود وضعیت شما کمک کند

جمع‌بندی

سندروم درد میوفاسیال یکی از دلایل رایج دردهای عضلانی مزمن است که متاسفانه کیفیت زندگی افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. با شناخت علائم و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توان به تسکین درد و بهبود وضعیت کلی بدن کمک کرد.