سندروم تونل کوبیتال چیست؟ آیا درمان می شود؟

تونل کوبیتال یکی از شایع‌ترین مشکلات عصبی مرتبط با دست و آرنج است که به دلیل فشرده شدن عصب اولنار در ناحیه آرنج ایجاد می‌شود. این سندروم معمولاً با درد، بی‌حسی، سوزش و ضعف در دست همراه است و کیفیت زندگی فرد را به‌طور چشمگیری تحت‌تأثیر قرار می‎دهد. عصب اولنار که یکی از سه عصب اصلی بازو است، از ناحیه آرنج عبور می‌کند و در معرض فشارهایی قرار دارد که اغلب منجر به اختلال در عملکرد آن می‎شود. عواملی مانند خم‌شدن طولانی‌مدت آرنج، آسیب‌های فیزیکی، فعالیت‌های تکراری یا حتی ساختار آناتومیک بدن فرد موجب این فشرده‌سازی می‎شوند.

در این مقاله به‌طور مفصل به بررسی علل، علائم، تشخیص، روش‌های پیشگیری از بروز این مشکل و روش‌های درمانی این سندروم خواهیم پرداخت. آگاهی از سندرم تونل کوبیتال و شناخت نشانه‌های آن نقش مؤثری در کاهش تأثیرات منفی این اختلال خواهد داشت و درمان به‌موقع و مؤثر آن توسط دکتر ارتوپد، کمک بسزایی به فرد می‎کند. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

آناتومی عصب اولنار؛ تونل کوبیتال کجاست؟

همانطور که بیان کریدم عصب اولنار یکی از سه عصب اصلی در بازو است که از ناحیه گردن شروع می‌شود و از داخل آرنج عبور می‌کند. این عصب مسئول حس و حرکت برخی از عضلات دست و به‌ویژه مسئول کنترل حرکات دقیق در انگشتان کوچک و انگشت حلقه است؛ از ناحیه‌ای به نام تونل کوبیتال عبور می‌کند، جایی که گاهی به دلیل فشرده شدن تحت‌فشار قرار می‎گیرد.

تونل کوبیتال (Cubital Tunnel) یک کانال استخوانی و بافتی در ناحیه آرنج است که از لبه داخلی آرنج (بین استخوان بازو و استخوان اولنار) تشکیل شده است. در این ناحیه، عصب اولنار به راحتی از زیر پوست عبور و به سمت دست حرکت می‌کند. به دلیل اینکه این ناحیه در معرض فشار قرار دارد، فشرده شدن عصب اولنار باعث بروز مشکلاتی همچون سندروم تونل کوبیتال می‎شود.

جالب است بدانید سندرم تونل کارپال هم داریم که بسیار شبیه این سندرم است. به این صورت که کارپال مربوط به فشردگی عصب میانه در ناحیه مچ دست است و علائم آن بیشتر در انگشتان شست، اشاره و میانه ظاهر می‌شود؛ اما کوبیتال مربوط به فشردگی عصب اولنار در ناحیه آرنج است. علائم آن معمولاً در انگشت کوچک و نیمه‌ انگشت حلقه، به‌ویژه در ناحیه داخلی دست و بازو، احساس می‌شود و اغلب باعث درد، بی‌حسی یا ضعف در این نواحی می‎شود.

نشانه های سندروم تونل کوبیتال

متوجه شدیم که سندروم تونل کوبیتال یک اختلال عصبی است که به دلیل فشار یا فشردگی عصب اولنار در ناحیه آرنج ایجاد می‌شود. این وضعیت با مجموعه‌ای از علائم مختلف خود را نشان می‎دهد. از جمله نشانه‌های بارز آن درد در ناحیه آرنج است که به پشت دست و حتی انگشتان منتقل می‎شود. در بسیاری از موارد، این درد بیشتر درزمان‌هایی که فرد آرنج خود را خم می‌کند یا هنگام استراحت شبانه، شدت پیدا می‌کند. برای بررسی و درمان این سندروم، مراجعه به متخصص دست بسیار ضروری است.

یکی دیگر از علائم شایع، بی‌حسی و احساس سوزش در انگشت کوچک و انگشت حلقه است. این علائم معمولاً هنگام خواب یا زمانی که فرد آرنج خود را خم کرده باشد، بدتر می‌شود. علاوه بر این، ضعف در دست و انگشتان نیز از دیگر نشانه‌های این سندروم است که ناشی از فشار بر عصب اولنار است. در واقع، گیر افتادن عصب اولنار باعث ایجاد این ضعف‌ها و مشکلات حسی در دست و انگشتان می‎شود.

این ضعف معمولاً مشکلاتی در انجام فعالیت‌های روزانه مانند گرفتن اشیاء یا نوشتن به‌وجود می‌آورد. همچنین، اختلال در هماهنگی حرکات دست موجب دشواری در انجام کارهای دقیق و حساس می‌شود. برخی از افراد اغلب حتی متوجه می‌شوند که قدرت نگه داشتن اشیاء را ندارند یا دچار مشکل در نوشتن شده‌اند. این علائم به مرورزمان بدتر شده و کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در صورت عدم درمان، این وضعیت به احتمال زیاد آسیب دائمی به عصب اولنار وارد خواهد کرد، بنابراین شناسایی زودهنگام و درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.

علل اصلی سندروم تونل کوبیتال

همانطور که گفتیم، این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که عصب اولنار در ناحیه تونل کوبیتال تحت فشار قرار بگیرد. این فشار ناشی از علل مختلفی است.

• یکی از علل رایج این سندروم، خم شدن طولانی‌مدت آرنج است؛ زمانی که فرد آرنج خود را برای مدت‌زمان زیادی در وضعیت خمیده نگه می‌دارد، مانند زمانی که از تلفن همراه استفاده می‌کند یا هنگام خوابیدن در حالتی که آرنج خم می‌شود، فشار زیادی به عصب اولنار وارد می‌شود.
• همچنین، ضربه یا آسیب به ناحیه آرنج، مانند وارد شدن ضربه مستقیم به آن یا کشیدگی عضلات، موجب فشرده شدن عصب و در نهایت بروز این سندروم خواهد شد.
• در برخی افراد، ویژگی‌های آناتومیک بدنشان نقش دارد. به عنوان مثال، افرادی که تونل کوبیتال باریک‌تری دارند، بیشتر در معرض فشردگی عصب اولنار قرار می‌گیرند.
• فعالیت‌های تکراری نیز یکی از عوامل مهم در ایجاد سندروم تونل کوبیتال هستند.

پزشک متخصص ارتوپد پس از معاینه عصب اولنار ممکن است جراحی را توصیه کند؛ که معمولا مدت زمان ترمیم عصب اولنار پس از عمل بین ۱ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد. در صورتی که آسیب به عصب شدید باشد، این زمان بیشتر از این مدت خواهد بود و پزشک شما زمان دقیق‌تر را تعیین خواهد کرد.

فعالیت‌هایی که نیاز به حرکات مکرر و فشار زیاد به آرنج دارند، مانند فعالیت‌های صنعتی، کشاورزی یا ورزشی، معمولا زمینه‌ساز بروز این مشکل هستند. علاوه بر این، برخی مشکلات پزشکی مانند التهاب مفاصل یا آرتریت نیز تغییرات ساختاری در ناحیه آرنج ایجاد می‎کنند که باعث فشردگی عصب می‌شوند. در مجموع، ترکیب این عوامل باعث فشردگی بیشتر عصب اولنار و بروز علائم این سندروم می‎شود.

عوارض سندروم تونل کوبیتال

سندروم تونل کوبیتال یک اختلال عصبی است که اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و به درمان نپردازید، عوارض و مشکلات جدی‌تری ایجاد برای شما بوجود می‎آورد. از جمله:

• یکی از این مشکلات اختلال در عملکرد دست است که به صورت ضعف و بی‌حسی خود را نشان می‌دهد و انجام فعالیت‌های روزانه و حرفه‌ای شما را با مشکل روبه‌رو می‎کند.
• در موارد شدیدتر، فشار طولانی‌مدت به عصب اولنار باعث تحلیل رفتن عضلات انگشتان و کاهش توان حرکتی آنها می‎شود.
• علاوه بر این، درد مزمن در ناحیه آرنج و دست یکی دیگر از عوارض رایج این بیماری است که به صورت دائمی باقی می‎ماند و زندگی شما را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‎دهد. این درد گاها به صورت یک ناراحتی مزمن در ناحیه دست و آرنج احساس می‎شود که به خواب شما نیز آسیب می‌زند.
• بی‌حسی و سوزش در دست‌ها به‌ویژه در شب‌ها که شما آرنج خود را خم می‎کنید، باعث اختلال در خواب شما شده و این موضوع شما را با مشکلات جدی‌تری روبه‌رو می‎کند. در نتیجه، درمان به موقع این بیماری ضروری است تا از پیشرفت و ایجاد مشکلات بیشتر جلوگیری شود.

روش های تشخیص سندروم تونل کوبیتال

تشخیص سندرم تونل کوبیتال معمولاً از طریق بررسی جامع سوابق پزشکی بیمار، ارزیابی علائم بالینی و انجام تعدادی آزمایش تخصصی انجام می‌شود. یکی از اولین مراحل معاینه بالینی است که متخصص دست با ارزیابی نشانه‌های ظاهری و انجام معاینات فیزیکی به فشرده شدن عصب اولنار پی می‌برد. پس از آن، آزمایش هدایت عصبی (NCS) انجام می‌شود که سرعت و کارایی انتقال سیگنال‌های عصبی را اندازه‌گیری کرده و تشخیص می‌دهد که آیا عصب اولنار تحت فشار یا دچار آسیب شده است.

همچنین، الکترومیوگرافی (EMG) برای بررسی فعالیت عضلات و شناسایی مشکلات عصبی از جمله آسیب‌های عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا اختلالات عصبی و احتمال آسیب به عصب را شناسایی کرده و تعیین کند که آیا مشکل به دلیل سندرم تونل کوبیتال است یا خیر.

در برخی موارد، تصویربرداری با ام‌آرآی (MRI) نیز برای شناسایی تغییرات ساختاری یا آسیب‌های وارد شده به ناحیه آرنج و تونل کوبیتال انجام می‌شود. این روش‌ها به پزشک این امکان را می‌دهند که تشخیص دقیقی ارائه داده و درمان مناسب را آغاز کند. در نهایت، تشخیص به‌موقع و صحیح، به پیشگیری از پیشرفت بیماری و کاهش خطر بروز عوارض جدی کمک می‌کند.

روش های درمان سندروم تونل کوبیتال

درمان سندروم تونل کوبیتال به شدت و وضعیت بیماری بستگی دارد و اغلب شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی است. درمان‌های غیرجراحی معمولاً شامل استراحت و تغییر وضعیت است که در آن بیمار باید از فعالیت‌هایی که به آرنج فشار می‌آورد، اجتناب کند تا علائم کاهش یابد. همچنین استفاده از آتل در شب به منظور جلوگیری از خم شدن بیش‌ازحد آرنج و کاهش فشار بر عصب نیز مفید است.

علاوه بر این، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب تجویز می‌شوند. فیزیوتراپی نیز نقش مهمی در درمان این سندروم خواهد داشت، زیرا تمرینات خاص برای تقویت عضلات دست و بازو و کشش و تقویت عصب، وضعیت بیمار را بهبود می‎بخشد.

در مواردی که درمان‌های غیرجراحی تأثیرگذار نباشند، جراحی بهترین گزینه است. یکی از روش‌های جراحی، انتقال عصب اولنار است که در آن عصب به ناحیه دیگری منتقل می‌شود تا از فشار بر آن کاسته شود. همچنین در برخی موارد جراح یا دکتر ارتوپد تصمیم می‎گیرد که فشار وارد بر عصب را از طریق جراحی‌های مختلف کاهش دهد.

چگونه از سندروم تونل کوبیتال جلوگیری کنیم؟

برای پیشگیری از بروز سندرم کوبیتال، اقداماتی وجود دارد که به کاهش فشار بر عصب اولنار کمک بسیاری می‌کنند.

• یکی از این اقدامات، اجتناب از قرار دادن آرنج در وضعیت‌های طولانی‌مدت خمیده است.
• همچنین در هنگام خواب، استفاده از آتل یا محافظ آرنج مفید است.
• اگر در کارهای فیزیکی یا دستی مشغول به فعالیت هستید، باید زمان‌هایی برای استراحت و تغییر وضعیت در نظر بگیرید تا از تکرار حرکات آسیب‌زننده جلوگیری کنید.
• تقویت عضلات بازو و دست نیز از فشار روی عصب اولنار می‎کاهد و در نتیجه خطر ابتلا به این سندروم را کاهش می‎دهد.

در نهایت، در صورتی که هرگونه علائم بی‌حسی، درد یا ضعف در دست مشاهده کردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا از تشخیص زودهنگام و درمان مناسب بهره‌مند شوید.

جمع‌بندی

در این مقاله توضیح دادیم که سندروم تونل کوبیتال یک اختلال عصبی است و به‌دلیل فشرده شدن عصب اولنار در ناحیه آرنج ایجاد می‌شود. علائم آن شامل درد، بی‌حسی، سوزش و ضعف در دست و انگشتان، به‌ویژه انگشت کوچک و حلقه است. این مشکل معمولاً به دلیل خم شدن طولانی‌مدت آرنج، آسیب‌های فیزیکی، یا فعالیت‌های تکراری رخ می‌دهد.

تشخیص این سندروم از طریق معاینه بالینی و آزمایش‌های عصبی انجام می‌شود. درمان‌ها شامل استراحت، داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی یا جراحی در موارد شدید است. پیشگیری از آن با اجتناب از خم شدن طولانی‌مدت آرنج، استفاده از آتل هنگام خواب و استراحت‌های منظم در فعالیت‌های فیزیکی امکان‌پذیر است .شناخت علائم و مراجعه زودهنگام به دکتر ارتوپد برای درمان مؤثر و پیشگیری از عوارض ضروری است.