شکستگی انگشت دست و پا؛ از علائم تا روش های درمان

شکستگی انگشت دست و پا یکی از آسیب‌های رایج و دردناک است که معمولا به‌طور ناگهانی در اثر تصادفات، ضربات شدید، سقوط یا حتی فشارهای مکرر به انگشتان ایجاد می‎شود. انگشتان دست و پا از استخوان‌های ظریف و حساس به نام فالانژ تشکیل شده‌اند که هرگونه شکستگی در این ناحیه به محدودیت‌های حرکتی، درد و تورم شدید منجر می‎شود. از آنجا که انگشتان نقش مهمی در انجام فعالیت‌های روزمره و حفظ تعادل بدن دارند، آسیب به آنها اغلب تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد می‎گذارد. در این مقاله، به بررسی دقیق ساختار آناتومیکی انگشتان، درمان شکستگی انگشت دست، انواع مختلف شکستگی‌ها، علائم شایع و روش‌های درمانی آن می‎پردازیم. تا انتهای مقاله همراهمان باشید.

آناتومی انگشتان دست و پا

همانطور که بیان کردیم، انگشتان دست و پا از استخوان‌های کوچکی به نام فالانژ تشکیل شده‌اند. هر انگشت دست و انگشت پا از سه استخوان به جز شست که دو استخوان دارد، تشکیل شده است. این استخوان‌ها توسط مفاصل به یکدیگر متصل هستند و با کمک رباط‌ها و تاندون‌ها، هماهنگ و کنترل‌شده حرکت می‎کنند. این ساختار، انعطاف‌پذیری و دقت حرکات انگشتان را فراهم می‌کند و به انسان امکان انجام فعالیت‌های مختلفی مانند نوشتن، لمس و حرکت دادن اجسام را می‌دهد.

همچنین، عملکرد صحیح مفاصل و عضلات انگشتان در حفظ تعادل و راه رفتن اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این، سلامت انگشتان نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های فیزیکی و اختلالات حرکتی ایفا می‌کند. متخصص پا در تشخیص و درمان مشکلات مربوط به انگشتان پا و متخصص دست در درمان و مشکلات مربوط به مشکلات دست مانند التهاب، درد و اختلالات حرکتی کمک بسزایی می‎کند.

علاوه بر این، ضعف در عملکرد رباط‌ها یا تاندون‌ها گاها باعث محدودیت در حرکت انگشتان شده و مشکلاتی مانند درد و التهاب ایجاد می‎شود. همچنین، اختلالات مختلفی نظیر آرتریت، بورسیت یا التهاب تاندون‌ها موجب اختلال در عملکرد طبیعی انگشتان خواهند شد. در نتیجه، حفظ سلامت انگشتان از طریق ورزش‌های تقویتی و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی ضروری است. مراقبت از انگشتان دست و پا علاوه بر حفظ توانایی‌های حرکتی، در جلوگیری از آسیب‌های بلندمدت نیز بسیار مؤثر است.

انواع شکستگی انگشت دست و پا

شکستگی‌های انگشتان اغلب به شکل‌های مختلفی رخ می‎دهند، از جمله شکستگی باز که پوست پاره می‌شود یا بسته که پوست سالم می‌ماند. انواع رایج شکستگی شامل شکستگی‌های عرضی، طولی، مارپیچی و شکسته شدن به قطعات متعدد است. شدت شکستگی بسته به میزان آسیب به استخوان و بافت‌های اطراف آن متفاوت است.

شکستگی‌های انگشتان دست و پا معمولاً ناشی از ضربه مستقیم، سقوط، یا فشار زیاد روی انگشتان به‌وجود می‌آیند. همچنین این آسیب‌ها به دلیل حوادث ورزشی، تصادفات، یا برخورد با اجسام سخت نیز رخ می‌دهند.

در شکستگی‌های عرضی، استخوان به صورت افقی شکسته می‌شود، در حالی که در شکستگی‌های طولی، استخوان به صورت عمودی دچار شکستگی می‌شود. شکستگی‌های مارپیچی معمولاً در اثر چرخش ناگهانی انگشت به وجود می‌آیند و در این نوع، استخوان به شکل پیچیده‌ای شکسته می‌شود.

تفاوت شکستگی و ترک خوردگی انگشت

در آسیب‌های استخوانی، تفاوت‌های مهمی بین شکستگی و ترک‌خوردگی وجود دارد. در شکستگی، استخوان به طور کامل یا جزئی شکسته می‌شود. این نوع آسیب نیاز به درمان‌های پیچیده‌تری مانند جراحی، گچ‌گیری، یا فیکساسیون داخلی و خارجی دارد تا استخوان ثابت بماند و به درستی جوش بخورد. به عنوان مثال، طول درمان شکستگی انگشت کوچک پا معمولاً سه تا شش هفته است و استخوان در این بازه زمانی اغلب جوش می‌خورد، ولی گاها برای مشاهده جوش‌خوردن کامل در تصاویر رادیوگرافی، به سه تا شش ماه زمان نیاز است. در موارد شدیدتر، نیاز به درمان‌های خاص‌تری مانند فیکساسیون داخلی یا خارجی است.

در مقابل، ترک‌خوردگی به آسیب‌های سطحی اطلاق می‌شود که در آن استخوان شکسته نمی‌شود، بلکه فقط دچار ترک‌های جزئی می‌شود. ترک‌خوردگی‌ها معمولاً با درد و تورم کمتری همراه هستند و اغلب نیازی به جراحی ندارند. این نوع آسیب‌ها معمولاً با استفاده از آتل یا باند درمان شده و بهبود می‌یابند و در صورت لزوم استفاده از فیزیوتراپی روند بهبودی سریعتر انجام می‎شود.

تشخیص صحیح و درمان به موقع این آسیب‌ها اهمیت زیادی دارد. عدم درمان مناسب منجر به عوارضی مانند اختلال در حرکت یا درد مزمن شود. بنابراین، مراجعه به متخصص دست و متخصص پا تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، باعث بهبود سریع‌تر و جلوگیری از مشکلات بلندمدت خواهد شد.

علل شکستگی انگشت

شکستگی‌های انگشت دست و پا اغلب به دلایل مختلفی از جمله ضربات شدید، سقوط، تصادفات، و فشارهای مکرر رخ می‎دهند، همچنین، در برخی موارد، استخوان‌ها به دلیل بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان ضعیف شده و بیشتر مستعد شکستگی هستند. پوکی استخوان موجب کاهش تراکم استخوان و افزایش شکنندگی آن می‌شود، که در نتیجه احتمال شکستگی‌های غیرمنتظره افزایش می‌یابد. علاوه بر این، فعالیت‌های ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال، یا مشت‌زنی، که در آن‌ها برخورد یا فشار زیادی به انگشتان وارد می‌شود، موجب شکستگی می‎شوند.

همانند انگشت پا، بازه زمانی جوش خوردن شگستگی انگشتان دست هم همینگونه است. در واقع مدت زمان جوش خوردن استخوان انگشت دست نیز معمولاً بین ۳ تا ۶ هفته است، اما این مدت بسته به شدت شکستگی و نوع درمان متفاوت خواهد بود. در صورت شکستگی شدید و نیاز به جراحی، زمان بهبود احتمالا طولانی‌تر می‎شود.

همچنین در این ورزش‌ها، فشارهای ناگهانی به انگشتان باعث می‌شود که استخوان‌ها قدرت تحمل این ضربات را نداشته باشند و در نهایت شکستگی رخ دهد. به علاوه، فشارهای مکرر ناشی از حرکات تکراری در کارهایی مانند تایپ کردن طولانی‌مدت یا استفاده از ابزارهای دستی به طور تدریجی موجب آسیب به استخوان‌ها و مفاصل انگشتان خواهند شد. این عوامل به ویژه در افرادی که به صورت حرفه‌ای ورزش می‌کنند یا شغل‌هایی با استفاده مداوم از دست دارند، شایع‌تر است.

علائم شکستگی انگشت

شکستگی انگشت دست یا پا معمولاً با علائم خاصی همراه است که شامل درد شدید، تورم، بی‌حسی، سفتی، کبودی و ناتوانی در حرکت دادن انگشت می‌شود. در صورت شکستگی انگشت پا، فرد اغلب توانایی خم کردن انگشت را ندارد و حس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در آن ناحیه بوجود می‎آید. همچنین، افراد معمولا در راه رفتن دچار مشکل می‎شوند و وزن خود را روی پای آسیب‌دیده قرار نمی‎دهند.

از دیگر علائم شایع به تورم شدید در ناحیه آسیب‌دیده، درد ضربان‌دار و شدید که ناراحتی زیادی ایجاد می‌کند، اشاره کنیم. همچنین، کبودی روی پوست یا زیر ناخن‌های پا، و ناتوانی در لمس انگشت بدون احساس درد نیز نشانه‌ای از شکستگی است. در برخی موارد، انگشت به‌طور غیرطبیعی کج می‎شود یا نسبت به انگشت سالم تغییر شکل پیدا می‎کند.

این علائم معمولاً بلافاصله پس از آسیب نمایان می‌شوند و شدت درد با گذشت زمان افزایش می‌یابد. در موارد شدیدتر، انگشت به‌طور غیرطبیعی می‏‎چرخد یا زاویه‌دار می‎شود که این وضعیت نشان‌دهنده جابجایی استخوان است. اگر استخوان از پوست بیرون بزند، شکستگی به‌صورت باز خواهد بود و خونریزی نیز مشاهده می‌شود که این وضعیت خطر عفونت را به دنبال دارد.

حساسیت به لمس، احساس سوزن سوزن شدن و افزایش دما در ناحیه آسیب‌دیده از دیگر علائم رایج هستند. در برخی موارد، فرد احساس بی‌حسی یا ضعف در انگشت آسیب‌دیده دارد که این معمولا نشان‌دهنده آسیب به عصب‌ها است. اگر شکستگی در ناحیه مفاصل رخ دهد، حرکت انگشت به‌طور کامل غیرممکن می‌شود و فرد قادر به انجام حرکات ساده‌ای مانند گرفتن اشیاء یا خم کردن انگشت نخواهد بود؛   این موارد در مورد شکستگی انگشتان دست هم صادق است و تفاوت چندانی با هم ندارند. به طور کلی تمامی این علائم نیاز به درمان فوری دارند تا از بروز عوارض بیشتر جلوگیری شود.

روش‌های تشخیص شکستگی انگشت

برای تشخیص شکستگی انگشت، پزشک معمولاً از تصویربرداری استفاده می‌کند. این روش نوع و شدت شکستگی را دقیقاً شناسایی می‎کند. در برخی موارد، برای ارزیابی آسیب به بافت‌های نرم، رباط‌ها و مفاصل، از MRI یا سی‌تی‌اسکن نیز استفاده می‌شود. این تصویربرداری‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا علاوه بر شکستگی استخوان، آسیب‌های احتمالی به سایر ساختارهای بدن مانند رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات را نیز شناسایی کند. در صورتی که آسیب به بافت‌های نرم، پیچیدگی‌های خاصی داشته باشد، تصویربرداری‌های سه‌بعدی یا تصویربرداری با کنتراست نیز مورد نیاز است تا جزئیات دقیق‌تری از وضعیت آسیب به پزشک ارائه دهند.

همچنین، در صورت لزوم، معاینات بالینی دقیق و بررسی‌های اضافی مانند آزمایش‌های خون یا ارزیابی عملکرد عصبی گاها برای تشخیص کامل وضعیت بیمار انجام می‎شود. در برخی موارد، پزشک از آزمون‌های حرکتی برای بررسی دامنه حرکت مفصل انگشت استفاده می‎کند تا تأثیر شکستگی بر عملکرد انگشت را ارزیابی کند.

گاهی اوقات، در صورت وجود مشکلات در حرکت انگشت یا درد مداوم، معمولا پزشک برای اطمینان از عدم وجود آسیب‌های پیچیده‌تر، تصویربرداری‌های تکمیلی دیگری را انجام می‎دهد. این بررسی‌های جامع به تعیین بهترین روش درمان و پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت کمک می‌کنند.در نهایت، تشخیص دقیق و به موقع، نقش بسیار مهمی در انتخاب روش‌های درمانی مناسب و پیشگیری از بروز مشکلات حرکتی یا اختلالات عملکردی در انگشت دارد.

راه‌های درمان شکستگی انگشت

درمان شکستگی انگشت دست یا پا بسته به نوع و شدت آسیب متفاوت است و شامل گچ‌گیری، آتل‌بندی یا جراحی است. برای شکستگی‌های جزئی، گاهی فقط آتل یا گچ برای تثبیت انگشت کافی است. این روش‌ها معمولاً برای شکستگی‌هایی که جابه‌جایی زیادی ندارند یا استخوان به درستی در جای خود قرار گرفته است، استفاده می‌شود. در موارد شدیدتر که استخوان به طور کامل شکسته یا جابه‌جا شده است، جراحی برای تنظیم دوباره استخوان و تثبیت آن با استفاده از پلاک و پیچ نیاز است.

در بعضی از موارد، پس از جراحی، دوره‌ای از فیزیوتراپی یا توانبخشی برای بازیابی حرکات انگشت و کاهش التهاب و درد در بیمار لازم است. علاوه‌براین، در برخی از شکستگی‌ها که خطر عفونت وجود دارد، پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا مراقبت‌های ویژه را برای بیمار تجویز می‎کند. در هر صورت، پیگیری منظم توسط پزشک متخصص برای ارزیابی روند بهبودی و جلوگیری از مشکلات احتمالی ضروری است.

حرکات اصلاحی برای بهبود شکستگی انگشت

پس از درمان شکستگی انگشت و بهبودی اولیه، انجام حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی به بازگرداندن حرکت و قدرت به انگشت، الزامی است. این تمرین‌ها معمولاً شامل خم و راست کردن ملایم انگشت، کشش و تقویت عضلات اطراف انگشت است. تمرینات اصلاحی به‌تدریج باعث افزایش دامنه حرکت انگشت، کاهش سفتی مفصل و تقویت عضلات می‏‎شود. از آنجا که استخوان‌ها و بافت‌های نرم پس از شکستگی به احتمال زیاد ضعیف شده‎اند، انجام این حرکات تحت‌نظر فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص ارتوپدی ضروری است تا از بروز مشکلات حرکتی یا آسیب‌های مجدد جلوگیری شود.

در برخی از موارد، فیزیوتراپی معمولا شامل استفاده از دستگاه‌های خاصی است که باعث بهبود انعطاف‌پذیری و قدرت انگشت می‎شود. علاوه بر این، استفاده از یخ یا کمپرس گرم برای کاهش التهاب و درد نیز در برخی موارد توصیه می‌شود. این تمرینات باید به تدریج و با افزایش شدت انجام شوند تا از فشار بیش‌ازحد بر مفصل یا استخوان جلوگیری شود.

در نهایت، هدف اصلی این تمرینات، بازگشت به فعالیت‌های روزمره و حفظ عملکرد طبیعی انگشت است. علاوه بر این، توجه به وضعیت روانی بیمار نیز در این فرآیند مهم است؛ زیرا عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره باعث ایجاد اضطراب و فشار روانی در فرد می‎شود. بنابراین، متخصصان فیزیوتراپی و پزشکان باید در کنار تمرینات جسمانی، به بیمار مشاوره‌های روانی مناسب نیز ارائه دهند تا او در دوران بهبودی احساس راحتی و انگیزه بیشتری داشته باشد.

به طور کلی، هرچه روند درمان سریع‌تر و مؤثرتر پیش برود، بیمار زودتر قادر به بازگشت به فعالیت‌های عادی خود خواهد بود. در این راستا، پیوستگی در انجام تمرینات و رعایت دستورات پزشکی، نقش حیاتی در بهبود عملکرد انگشت خواهد داشت. 

جمع‌بندی

در این مقاله توضیح دادیم که شکستگی انگشت‌های دست و پا یکی از آسیب‌های رایج است و معمولاً در اثر تصادفات، ضربات شدید، سقوط یا فشارهای مکرر به انگشتان رخ می‌دهد.

در برخی افراد، بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، احتمال شکستگی را افزایش می‎دهند. علائم شکستگی انگشت شامل درد شدید، تورم، کبودی، بی‌حسی، تغییر شکل انگشت و ناتوانی در حرکت دادن آن است. در برخی موارد، استخوان از پوست بیرون می‌زند که این نوع شکستگی به عنوان شکستگی باز شناخته می‌شود.

برای تشخیص شکستگی، پزشک معمولاً از رادیوگرافی یا تصویربرداری‌های پیشرفته مانند MRI یا CT اسکن استفاده می‌کند. بسته به نوع و شدت شکستگی، درمان شامل گچ‌گیری یا آتل‌بندی برای شکستگی‌های جزئی و جراحی برای شکستگی‌های شدیدتر است.

پس از درمان، فیزیوتراپی برای بازگرداندن حرکت و قدرت به انگشت ضروری است و به‌علاوه از کمپرس گرم یا یخ برای کاهش درد و التهاب استفاده می‎شود. مراقبت‌های پس از درمان و پیگیری منظم پزشکی کمک می‌کند تا بیمار به‌سرعت به وضعیت عادی خود بازگردد و از مشکلات حرکتی بلندمدت جلوگیری شود.

  اگر مشکوک به شکستگی در انگشتان خود هستید، مراجعه به کلینیک پزشک  اول، بهترین کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی با مجرب‌ترین متخصص فیزیوتراپیس در تهران، می‌تواند شما را در دریافت بهترین روش تشخیصی و مناسب‌ترین روند درمانی کمک کند.