کیست بیکر چیست؟ با مهم‌ترین علل و روش‌های درمان آن آشنا شوید

کیست بیکر، که به آن کیست پوپلیتئال نیز گفته می‌شود، یکی از مشکلات شایع مفصلی است که در ناحیه پشت زانو ایجاد می‌شود. این کیست معمولاً ناشی از تجمع مایع مفصلی است که به علت شرایطی مانند آرتروز، آسیب‌های زانو یا التهاب مفصل به بافت‌های اطراف زانو نشت می‌کند. کیست بیکر معمولا در ابتدا هیچ علامت خاصی ندارند یا تنها به صورت یک تورم کوچک در پشت زانو خود را نشان می‎دهد، اما در برخی موارد باعث درد، محدودیت در حرکت و حتی عوارض جدی‌تری مانند پارگی کیست می‎شود.

در این مقاله به بررسی علائم، علت‌ها، روش‌های درمان و پیشگیری از این عارضه می‎پردازیم. با ما همراه باشید.

کیست بیکر چیست؟

کیست بیکر، که با نام کیست پوپلیتئال نیز شناخته می‌شود، نوعی تورم یا برآمدگی است که در ناحیه پشت زانو (منطقه‌ پوپلیتئال) به‌وجود می‌آید. این کیست معمولاً از مایع مفصلی (سینویال) تشکیل می‌شود که در نتیجه‌ تجمع یا نشت این مایع به داخل بافت‌های اطراف مفصل زانو است. کیست بیکر اغلب به دلیل شرایطی مانند آرتروز، آسیب به زانو یا التهاب مفصل زانو ایجاد می‎شود و در بعضی موارد به عنوان یک واکنش به فشار یا آسیب در مفصل زانو به‌وجود می‌آید.

این کیست معمولا در بیشتر اوقات بدون علامت است ولی در برخی مواقع علائم قابل‌توجهی از خود ایجاد کند. در مواردی که کیست بزرگ می‌شود، فشار زیادی به بافت‌های اطراف وارد می‎کند و باعث درد، تورم یا محدودیت حرکت در ناحیه زانو می‎شود.

درمان کیست بیکر معمولاً به علت اصلی آن بستگی دارد و شامل داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی یا حتی جراحی برای تخلیه مایع یا برداشتن کیست در موارد حاد است. در برخی موارد، کیست بیکر به خودی خود بهبود می‎یابد؛ اما در صورت تداوم علائم، مشاوره با فوق تخصص زانو برای ارزیابی دقیق‌تر و درمان مناسب ضروری است.

نشانه های کیست پوپلیتئال کدامند؟

علائم کیست بیکر معمولاً به اندازه و فشار کیست در ناحیه پشت زانو بستگی دارد.

• یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها تورم یا برآمدگی در این ناحیه است که به راحتی قابل مشاهده است.
• علاوه بر این، بسیاری از افراد دچار درد و ناراحتی در پشت زانو شده که معمولاً هنگام خم کردن یا راست کردن پاها بیشتر احساس می‌شود. این درد گاهی به صورت تیر کشیدن یا احساس فشار در ناحیه آسیب‌دیده است.
• در برخی موارد، افراد احساس این را دارند که زانو به‌راحتی حرکت نمی‌کند و دامنه حرکتی آن محدود شده است. همچنین، برخی از افراد هنگام راه رفتن یا ایستادن برای مدت طولانی گاها احساس فشار یا سنگینی در ناحیه پشت زانو دارند. این علائم اغلب به خصوص زمانی که فرد مجبور به انجام فعالیت‌های فیزیکی سنگین باشد، تشدید می‌شود.
• در نهایت، اندازه کیست به مرور زمان بزرگتر شده و این امر باعث شدت گرفتن درد و ناراحتی در فرد می‌شود.
• در صورتی که کیست به میزان قابل‌توجهی بزرگ شود، علائم بیشتری از خود نشان می‌دهد و حتی باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره می‌شود.

توجه داشته باشید در صورتی که این علائم ادامه پیدا کنند، مراجعه به دکتر ارتوپد برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.

علت کیست بیکر چیست؟

همانطور که گفتیم، کیست بیکر یک نوع تورم است که در قسمت پشت زانو ایجاد می‌شود و معمولاً نتیجه آسیب یا اختلالات مفصلی است. این کیست به دلیل تجمع مایع مفصلی در بافت‌های نرم پشت زانو تشکیل می‌شود و اغلب باعث بروز درد یا احساس سنگینی در ناحیه زانو می‎شود. در ادامه مهم‌ترین دلایل بروز این کیست را بررسی کرده‌ایم.

آسیب‌های مفصلی

برخی از دلایل اصلی شکل‌گیری کیست بیکر به مشکلات و آسیب‌های مفصلی مرتبط هستند. در واقع یکی از مهم‌ترین عوامل کیست، آرتروز است که به دو صورت استئوآرتریت یا روماتوئید رخ می‎دهد. در هر دو نوع آرتروز، مفصل زانو دچار تغییرات و تخریب شده و این امر موجب افزایش تولید مایع مفصلی و در نتیجه فشار بر ناحیه پشت زانو می‌شود که این فشار باعث ایجاد تورم و تشکیل کیست بیکر می‌شود. خوب است بدانید که استئوآرتریت بیشتر در افراد مسن‌ شایع‎تر است و به‌تدریج موجب فرسایش غضروف مفصل آنها می‌شود، در حالی که روماتوئید آرتریت یک بیماری خودایمنی است که معمولا مفاصل را در سنین پایین‌تری تحت تأثیر قرار می‎دهد.

آسیب مستقیم به زانو

یکی دیگر از علل دیگر ایجاد کیست بیکر، آسیب‌های مستقیم به زانو است. به‌ویژه پارگی مینیسک یا رباط زانو که معمولاً به دلیل برخورد یا فشار شدید به زانو اتفاق می‌افتند. این آسیب‌ها اغلب جریان طبیعی مایع مفصلی را مختل می‎کنند و باعث تجمع آن در ناحیه پشت زانو شده که در نتیجه این تجمع، کیست بیکر تشکیل می‌شود.

التهاب مفصل

التهاب مفصلی، به‌ویژه در بیماری‌هایی همچون آرتریت و نقرس، از دیگر علل شکل‌گیری کیست بیکر است. زمانی که مفصل زانو دچار التهاب می‌شود، تولید مایع مفصلی افزایش می‌یابد و این مایع در ناحیه پشت زانو تجمع می‎کند و در نیتجه باعث تورم و ایجاد کیست می‎شود. نقرس هم که بر اثر از اختلالات متابولیک رخ می‎دهد، کیست را ایجاد می‌کند. این بیماری باعث تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل می‌شود و در نهایت به کیست بیکر منجر می‌شود.

عوارض عدم درمان کیست بیکر

اگر کیست بیکر درمان نشود، عوارض مختلفی به‌وجود می‎آید که سلامت فرد را به‌طور جدی تحت‌تأثیر قرار می‎دهد. از جمله شایع‌ترین عوارض عبارت‌اند از:

• یکی از این عوارض، افزایش تدریجی اندازه کیست است که معمولا درد و ناراحتی آن با رشد کیست، بیشتر می‎شود.
• در برخی موارد نادر، کیست بیکر پاره می‎شود که در این صورت، مایع سینویال به بافت‌های اطراف نشت کرده و موجب درد شدید، تورم و حتی التهاب خواهد شد.
• همچنین، اگر کیست به اندازه کافی بزرگ شود، اغلب دامنه حرکتی زانو را محدود کرده و مشکلاتی در راه رفتن یا انجام فعالیت‌های روزانه ایجاد می‎کند. به علاوه، این وضعیت در برخی مواقع به مشکلات حرکتی و اختلال در انجام کارهای معمولی فرد منجر می‎شود.
• در صورتی که کیست درمان نشود، درد مزمن در ناحیه زانو شدت پیدا می‎کند که تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد خواهد داشت.
• در نهایت، عدم درمان مناسب و به موقع کیست بیکر گاهی به سایر مشکلات مفصلی و عضلانی نیز دامن می‎زند که روند درمان را پیچیده‌تر خواهد کرد.

آزمایشات و معابینه پزشکی کیست بیکر

برای شناسایی کیست بیکر، پزشک ابتدا وضعیت کلی بیمار را به دقت ارزیابی می‌کند. سپس معاینه بالینی را انجام داده و با لمس ناحیه پشت زانو و بررسی علائم فیزیکی، احتمال وجود کیست را بادقت بیشتری مورد سنجش قرار می‌دهد. در مرحله بعد، به منظور تأیید تشخیص و بررسی ابعاد و وضعیت کیست، پزشک از روش‌های تصویربرداری پزشکی مانند MRI یا سونوگرافی استفاده می‎کند. این تکنیک‌ها به پزشک کمک می‌کند تا موقعیت و اندازه دقیق کیست را مشاهده نماید. در برخی مواقع، برای بررسی وضعیت دقیق‌تر مفصل زانو و مایع مفصلی، از آرتروگرافی مفصل زانو نیز بهره گرفته می‎شود.

روش های درمان کیست بیکر

روش‌های غیرجراحی برای درمان کیست بیکر معمولاً به‌عنوان اولین گزینه درمانی پیشنهاد می‌شوند. یکی از اولین اقدامات، استراحت دادن به زانو و خودداری از فعالیت‌های فیزیکی شدید است تا فشار کمتری به زانو وارد شود. علاوه بر این استفاده از یخ برای کاهش تورم، به‌ویژه در روزهای اول، معمولا مؤثر خواهد بود. همچنین، استفاده از زانو بند یا وسایل حمایتی نیز فشار بر مفصل زانو را کاهش می‎دهد و به تسکین درد کمک بسیاری می‎کند.

ضمن اینکه استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن هم برای کاهش درد و التهاب مفید هستند. حفظ وزن مناسب و تقویت عضلات اطراف زانو نیز باعث کاهش فشار بر مفصل می‎شود.

روش دیگری که برای درمان کیست بیکر مفید است، مراجعه به مرکز فیزیوتراپی است. پزشک فیزیوتراپ با تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی زانو به بهبود وضعیت بیمار کمک می‎کند. علاوه بر این به بیمار توصیه می‎کند برای فشار کمتر به زانوها هنگام راه رفتن از عصا استفاده کند.

اگر علائم بیمار با این روش‌ها بهبود پیدا نکرد یا وضعیت کیست بدتر شد، جراحی ضروری است. در این صورت، پزشک از سوزن‌های خاصی برای خارج کردن مایع موجود در کیست استفاده می‌کند. این روش باعث کاهش حجم کیست و تسکین درد در بیمار می‎شود.

جراحی آرتروسکوپی زانو نیز از دیگر روش‌های درمانی است که در آن پزشک با ایجاد یک برش کوچک و وارد کردن آرتروسکوپ به زانو، آسیب‌های داخلی مفصل را بررسی و درمان می‎کند.

حرکات اصلاحی مناسب برای کیست بیکر

حرکات اصلاحی و تمرینات فیزیکی در کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی زانو تأثیر زیادی دارند. برخی از این تمرینات شامل کشش عضلات پشت ران و ساق پا است که اغلب فشار وارد بر مفصل زانو را کاهش داده و دامنه حرکتی آن را افزایش می‎دهد. همچنین، تقویت عضلات اطراف زانو برای افزایش ثبات و پایداری مفصل بسیار مفید است و کمک می‌کند فشار کمتری بر مفصل وارد شود. تمرینات آبی نیز گزینه‌ای مؤثر هستند، چرا که فشار روی زانو را کاهش می‌دهند و تاثیر خوبی در تسکین درد بیمار دارند. در نهایت، تمرینات ایزومتریک که عضلات اطراف زانو را تقویت می‌کنند، بدون وارد آوردن فشار زیاد به مفصل، باعث بهبود وضعیت زانو می‎شوند.

 چگونه از ابتلا به کیست پشت زانو جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از ایجاد کیست پشت زانو، بهترین اقدام این است که از آسیب‌های زانو جلوگیری کنید. چندین روش برای محافظت از زانو وجود دارد که به کاهش خطرات کمک فراوانی می‎کند. اولین کار این است که کفش‌های مناسب بپوشید، زیرا کفش‌های غیر استاندارد فشار زیادی به زانو وارد می‎کنند.

گرم کردن بدن قبل از ورزش و سرد کردن آن بعد از تمرین نیز باید رعایت کنید. این کارها باعث می‌شود که مفاصل و عضلات شما آمادگی لازم برای انجام فعالیت‌های بدنی را پیدا کنند و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. اگر در حین فعالیت به زانو آسیب وارد شود، باید بلافاصله تمرین را متوقف کرده و اقدامات فوری مانند یخ‌گذاری، استراحت و استفاده از بسته‌های فشاری را انجام دهید.

در نهایت، اگر احساس می‌کنید آسیب به زانو جدی است، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا روند درمان را پیش بگیرد و از ایجاد مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

جمع‌بندی

در این مقاله ازپزشک ارتوپد، به طور کامل به معرفی و بررسی علائم، دلایل‌، روش تشخیص و راه‌های درمان کیست بیکر پرداختیم. در صورتی که شما یا نزدیکانتان این نوع از کیست را در بدن خود دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتما به کلینیک ارتوپدی مراجعه کنید تا تحت‌درمان پزشک ارتوپد قرار بگیرید. از اینکه تا انتهای این مقاله همراه ما بودید، صمیمانه سپاسگزاریم.