اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست و چه کسانی به آن مبتلا می‌شوند؟

اسپوندیلیت آنکیلوزان یکی از انواع روماتیسم ستون فقرات است که به مرورزمان باعث سفتی و درد مزمن در ناحیه کمر و لگن می‌شود. این بیماری خودایمنی معمولاً در افراد جوان و مردان شایع‌تر است و با علائمی نظیر درد مداوم در ناحیه کمر و لگن آغاز می‌شود و در صورت عدم درمان به‌موقع، ممکن است باعث سفت شدن ستون فقرات و حتی تغییر شکل مفاصل شود.

در این مقاله قصد داریم به بررسی علل بروز، علائم، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری بپردازیم و راهکارهایی برای پیشگیری و مدیریت آن ارائه دهیم.

بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست؟

اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) نوعی بیماری التهابی و خودایمنی است که به‌طور تدریجی باعث التهاب و سفتی مفاصل ستون فقرات می‌شود و در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به جوش خوردن مهره‌ها و در نتیجه کاهش انعطاف‌پذیری و ایجاد انحراف در ستون فقرات گردد. اسپوندیلیت آنکیلوزان معمولاً در افراد جوان و مردان در سنین بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. برای تشخیص این بیماری، انجام آزمایش اسپوندیلیت آنکیلوزان از جمله بررسی ژن HLA-B27 ضروری است.

اسپوندیلیت آنکیلوزان به‌عنوان یکی از انواع آرتریت‌های التهابی شناخته می‌شود و برخلاف آرتروز که ناشی از ساییدگی مفاصل است، این بیماری به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خودی ایجاد می‌شود.یکی از ویژگی‌های مهم این بیماری، تشدید علائم در هنگام استراحت و بهبود نسبی با فعالیت فیزیکی است. برای اطمینان از تشخیص درست بیماری، باید به دکتر ارتوپد مراجعه کنید.

علل بروز اسپوندیلیت آنکیلوزان

علت دقیق اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین علل و عوامل مؤثر در ایجاد این بیماری می‌پردازیم:

1. عوامل ژنتیکی: یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر در ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان، وجود ژن HLA-B27 است. حدود ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به این بیماری دارای این ژن هستند. با این حال، تنها داشتن این ژن به تنهایی به معنای ابتلا به بیماری نیست، بلکه افرادی که این ژن را دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا قرار دارند.
2. عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند عفونت‌های باکتریایی و ویروسی ممکن است در تحریک سیستم ایمنی بدن و ایجاد اسپوندیلیت آنکیلوزان نقش داشته باشند. برخی محققان بر این باورند که عفونت‌های روده‌ای و دستگاه ادراری می‌توانند در بروز این بیماری مؤثر باشند، به‌ویژه در افرادی که دارای ژن HLA-B27 هستند.
3. عوامل هورمونی و جنسی: این بیماری به‌طور قابل‌توجهی در مردان شایع‌تر از زنان است، به‌طوری‌که نسبت ابتلا در مردان به زنان حدود ۲ به ۱ است. این تفاوت جنسیتی ممکن است به دلایل هورمونی یا ژنتیکی باشد، اما هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است.
4. استرس و فشارهای فیزیکی: اگرچه استرس به تنهایی نمی‌تواند باعث بروز اسپوندیلیت آنکیلوزان شود، اما آسیب‌های فیزیکی و استرس‌های طولانی‌مدت می‌توانند به تشدید علائم بیماری کمک کنند. افرادی که به دلیل شغل یا فعالیت‌های ورزشی سنگین، به ستون فقرات فشار وارد می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.

علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان

اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) یک بیماری پیشرونده است که علائم آن به مرورزمان ظاهر می‌شوند و ممکن است در هر فرد متفاوت باشند. از جمله علائم شایع اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌توان به درد و سفتی مداوم در ناحیه کمر، بروز التهاب در مفاصل محیطی و حتی مشکلات بینایی اشاره کرد. یکی از چالش‌های بیماران، مدیریت درد و سفتی است که با استفاده از ورزش‌ های اسپوندیلیت آنکیلوزان و تمرینات اصلاحی می‌توان این علائم را کاهش داد. برخی از مهمترین علائم این بیماری عبارت‌اند از:

1. درد و سفتی کمر و لگن: شایع‌ترین علامت اسپوندیلیت آنکیلوزان، درد مداوم و سفتی در ناحیه کمر و لگن است، به‌ویژه هنگام صبح یا پس از دوره‌های طولانی استراحت. این درد معمولاً به تدریج شروع می‌شود و ممکن است در طول زمان بدتر شود.
2. درد شبانه و بیدار شدن با سفتی عضلات: افراد مبتلا ممکن است در طول شب از خواب بیدار شوند، زیرا درد و سفتی در هنگام استراحت تشدید می‌شود. برخلاف دردهای عضلانی معمول، این درد پس از استراحت بهبود نمی‌یابد و ممکن است نیاز به حرکت برای کاهش آن وجود داشته باشد.
3. التهاب مفاصل محیطی: علاوه بر ستون فقرات، اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌تواند مفاصل محیطی مانند شانه‌ها، زانوها و مچ پاها را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد. این التهاب ممکن است باعث درد، تورم و محدودیت در حرکت مفاصل شود.
4. یووئیت (التهاب چشم): حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از بیماران مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان دچار التهاب چشم یا یووئیت می‌شوند. این التهاب معمولاً به‌طور ناگهانی ایجاد می‌شود و ممکن است باعث درد، قرمزی و تاری دید شود. یووئیت نیاز به درمان فوری دارد، زیرا عدم درمان آن می‌تواند به مشکلات بینایی جدی منجر شود.
5. خستگی مزمن: بسیاری از بیماران مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان از خستگی مفرط و کاهش انرژی شکایت دارند. التهاب مزمن در بدن می‌تواند به احساس خستگی و کاهش انگیزه برای انجام فعالیت‌های روزانه منجر شود.
6. کاهش دامنه حرکتی ستون فقرات: با پیشرفت بیماری، التهاب ممکن است باعث سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات شود. در برخی موارد، جوش خوردن مهره‌ها می‌تواند منجر به خمیدگی و انحراف ستون فقرات شود، که این وضعیت ممکن است در وضعیت ایستادن و حتی تنفس بیمار تأثیر بگذارد.
7. درد در ناحیه پاشنه و کف پا: برخی از بیماران ممکن است درد در ناحیه پاشنه پا را تجربه کنند. این درد می‌تواند به دلیل التهاب در ناحیه تاندون آشیل یا فاشیای کف پا ایجاد شود.
8. کاهش اشتها و کاهش وزن: در موارد شدیدتر، التهاب مزمن می‌تواند منجر به کاهش اشتها، کاهش وزن و حتی مشکلات گوارشی شود.

عوارض اسپوندیلیت آنکیلوزان

اگر بیماری درمان نشود یا روش درمانی که برای بهبود بیماری انتخاب می‌شود، مناسب نباشد، در این صورت احتمال بروز عوارض زیر افزایش پیدا می‌کند:

• انحراف ستون فقرات: تغییر شکل ستون فقرات به‌ویژه در قسمت فوقانی
• محدودیت حرکت: کاهش دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری
• مشکلات قلبی و ریوی: در موارد شدید، التهاب به اندام‌های دیگر گسترش می‌یابد.

روش‌های تشخیص اسپوندیلیت آنکیلوزان

برای تشخیص درستِ اسپوندیلیت آنکیلوزان توصیه می‌کنیم حتما به متخصص یا فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید؛ در این صورت پزشک متخصص با تشخیص درست بیماری، بهترین نوع درمان را هم ارائه خواهد داد. پزشک برای آنکه بتواند به طور دقیق بیماری را تشخیص دهد به احتمال زیاد از روش‌های مختلف زیر استفاده می‌کند:

• آزمایش‌های خون: بررسی وجود ژن HLA-B27
• تصویربرداری: اشعه ایکس و MRI برای مشاهده تغییرات در ستون فقرات
• معاینات فیزیکی: ارزیابی درد و سفتی مفاصل

راه‌های درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان

ممکن است دکتر ستون فقرات پس از ویزیت و بررسی وضعیت بیماری ، در مرحله اول مهارکننده‌های اینترلوکین-17 که داروی جدید درمان اسپوندیلیت انکیلوزان است را پیشنهاد دهد. همچنین، فیزیوتراپی و ورزش‌های اصلاحی نیز ممکن است توصیه شود تا در حفظ دامنه حرکتی و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک‌کننده باشند.

برای دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه و دریافت بهترین درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان که متناسب با شرایط شما باشد، انتخاب بهترین مرکز درمانی که حاذق‌ترین پزشکان ارتوپدی در آن فعالیت می‌کند، از اهمیت بالایی برخوردار است. کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی پزشک اول، متشکل از مجموعه متخصصان ارتوپد، بهترین روش‌های درمانی را با توجه به شدت بیماری و وضعیت بیمار پیشنهاد می‌دهند.

در حالت کلی روش‌های درمانی ارائه شده برای بهبود اسپوندیلیت انکیلوزان عبارت‌اند از:

• داروها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد TNF، و داروهای جدید مانند مهارکننده‌های اینترلوکین-17
• فیزیوتراپی: تمرینات منظم برای حفظ دامنه حرکتی
• ورزش‌های اصلاحی: ورزش‌های مناسب برای تقویت عضلات کمر و بهبود انعطاف‌پذیری

حرکات اصلاحی برای بهبود اسپوندیلیت آنکیلوزان

ورزش و حرکات اصلاحی نقش مهمی در مدیریت اسپوندیلیت آنکیلوزان دارند. این تمرینات به کاهش درد، بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمک می‌کنند و می‌توانند از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. در ادامه به معرفی چند حرکت اصلاحی مؤثر برای بیماران مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌پردازیم:

• کشش عضلات همسترینگ: روی زمین بنشینید و پاها را به‌صورت صاف مقابل خود قرار دهید. به‌آرامی به سمت جلو خم شوید و سعی کنید نوک انگشتان پا را لمس کنید . وضعیت را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس به حالت اولیه برگردید.             روزی 3 بار تکرار کنید
• حرکت کشش گربه و شتر (Cat-Camel Stretch): به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید .ابتدا کمر را به سمت بالا قوس دهید (حرکت گربه) و سپس کمر را به سمت پایین خم کنید (حرکت شتر؛ هر حرکت را به‌آرامی و با تمرکز انجام دهید.۱۰ تا ۱۵ مرتبه، ۲ بار در رو ز تکرار کنید.
• تمرین پل زدن (Bridge Exercise): به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید، کف پاها روی زمین باشد .به‌آرامی باسن خود را از زمین بلند کنید تا بدن شما در یک خط مستقیم از شانه‌ها تا زانوها قرار گیرد .وضعیت را به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی به حالت اولیه برگردید .۱۰ مرتبه، ۲ بار در روز آن را تکرار کنید .
• کشش عضلات قفسه سینه (Chest Stretch):  به دیوار تکیه دهید، یک دست را روی دیوار قرار دهید و به‌آرامی به سمت مخالف بچرخید تا کشش در عضلات قفسه سینه احساس شود .وضعیت را به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه نگه دارید 3 .مرتبه برای هر سمت، 2 بار در روز آن را تکرار کنید
• حرکت چرخش ستون فقرات (Spinal Twist): به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید و به‌آرامی به یک سمت بچرخانید .شانه‌ها باید روی زمین ثابت بمانند. وضعیت را به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس به سمت دیگر بچرخید. ۳ مرتبه برای هر طرف، ۲ بار در روز  آن را تکرار کنید

نحوه پیشگیری از اسپوندیلیت آنکیلوزان

اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از این بیماری پیشگیری کرد، اما با رعایت موارد زیر می‌توان شدت آن را کاهش داد:

• ورزش منظم: حفظ فعالیت بدنی برای تقویت عضلات و مفاصل
• تغذیه سالم: مصرف غذاهای ضدالتهابی مانند ماهی‌های چرب، سبزیجات و میوه‌ها
• مدیریت استرس: کاهش استرس و اضطراب از طریق تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن

جمع‌بندی

اسپوندیلیت آنکیلوزان یک بیماری مزمن و التهابی است که نیاز به تشخیص و درمان به‌موقع توسط بهترین دکتر ستون فقرات یا پزشک فوق تخصص ارتوپد دارد. آگاهی از علائم و روش‌های درمانی این بیماری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.   کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی پزشک اول با حضور جمعی از بهترین فوق تخصصان ارتوپدی و بهترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات به‌روز و مدرن پزشکی، می‌تواند شما را در تشخیص درست بیماری و ارائه بهترین روش درمانی کمک کند.