معاینه لگن زنان یکی از مهم‌ترین معاینات دوره‌ای برای زنان است که نقش کلیدی در تشخیص و درمان زودهنگام بیماری‌های زنان و حفظ سلامت دستگاه تناسلی ایفا می‌کند. این معاینه علاوه بر بررسی سلامت جنسی و باروری، به پزشک کمک می‌کند تا سلامت دستگاه تناسلی و وضعیت اندام‌های داخلی لگن مانند رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را بررسی کند و در صورت وجود هرگونه مشکل احتمالی مانند عفونت‌ها، کیست‌ها، تومورها و سایر اختلالات، به‌موقع آن را تشخیص دهد. در این مقاله، به زبان ساده و روان به مراحل انجام معاینه لگن، دلایل اهمیت آن و پاسخ به سؤالات رایج در این زمینه خواهیم پرداخت.
انواع معاینه لگن زنان
انواع مختلفی از معاینه لگن در زنان وجود دارد که هر کدام برای بررسی بخش خاصی از دستگاه تناسلی انجام می‌شود.
معاینه لگن به صورت بصری
معاینه بصری اولین قدم در معاینه لگن است. در این مرحله، پزشک با چشم غیرمسلح، اندام‌های تناسلی خارجی مانند فرج، واژن و دهانه رحم را به‌دقت بررسی می‌کند. هدف از این معاینه، شناسایی هرگونه تغییر غیرعادی مثل قرمزی، تورم، خارش، ترشحات غیرطبیعی یا ضایعاتی است که ممکن است نشانه‌ای از عفونت، التهاب یا بیماری‌های دیگر باشد. همچنین معاینه زنان برای عفونت حاصل از بیماری‌های مقاربتی مانند زگیل تناسلی یا زخم‌های ناشی از این بیماری‌ها نیز انجام می‌شود.
معاینه لگن با اسپکولوم
پزشک از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده می‌کند که به شکل پلاتیپوس است و از جنس فلز یا پلاستیک ساخته شده است. این وسیله معاینه زنان برای باز کردن دیواره‌های واژن و ایجاد فضایی برای مشاهده مستقیم دهانه رحم به کار می‌رود. این کار ممکن است کمی فشار وارد کند؛ اما با نفس عمیق کشیدن و شل کردن عضلات کف لگن می‌توانید به‌راحتی آن را تحمل کنید. گاهی اوقات، پزشک برای کاهش ناراحتی بیمار، اسپکولوم را قبل از استفاده، گرم می‌کند.
معاینه لگن با پاپ‌اسمیر
پزشک با استفاده از یک ابزار کوچک شبیه کاردک، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم را می‌گیرد. این نمونه سلولی سپس به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا تحت بررسی میکروسکوپی قرار گیرد. هدف از انجام پاپ‌اسمیر، تشخیص زودهنگام تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم است که می‌تواند نشانه‌ای از سرطان یا عفونت‌های ویروسی مانند HPV باشد.
معاینه لگن به صورت دودستی
پزشک با استفاده از دودست، یکی در داخل واژن و دیگری روی شکم، اندازه، شکل و موقعیت رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را بررسی می‌کند. این روش به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه توده، کیست یا بزرگ‌شدن غیرعادی اندام‌ها را تشخیص دهد.
معاینه لگن با معاینه مقعد
در برخی موارد، پزشک ممکن است معاینه مقعد را نیز انجام دهد تا هرگونه ناهنجاری در بافت بین واژن و مقعد را بررسی کند.
چرا زنان باید معاینه لگن انجام دهند؟
مانند سایر چکاپ‌های دوره‌ای، معاینه لگن نیز بخشی از مراقبت‌های بهداشتی روتین برای زنان است. این معاینه معمولاً برای تشخیص علت مشکلاتی مانند ترشحات غیرعادی، درد لگن، بررسی سلامت در دوران بارداری، تشخیص عفونت‌ها (مانند عفونت‌های منتقله از راه جنسی، قارچی و باکتریایی)، ارزیابی درد لگن یا کمر و ارجاع به فوق تخصص ارتوپد در صورت نیاز و تشخیص علل خونریزی غیرطبیعی یا به‌عنوان بخشی از چکاپ روتین انجام می‌شود.
این معاینه اغلب همراه با سایر آزمایش‌های پیشگیرانه مانند معاینه پستان و پاپ‌اسمیر انجام می‌شود. هدف از این آزمایشات، تشخیص زودهنگام بیماری‌هایی مانند سرطان پستان، سرطان دهانه رحم و سایر اختلالات است. بسیاری از بیماری‌های زنان مانند سرطان‌های تخمدان، رحم و دهانه رحم در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارند. با انجام منظم معاینه لگن، بسیاری از این بیماری‌ها را می‌توان زودتر تشخیص داد و درمان کرد. تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری‌ها می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند ناباروری، عفونت‌های مزمن و دردهای مزمن لگنی جلوگیری کند.
در طول بارداری هم معاینه لگن به طور منظم انجام می‌شود تا رشد جنین و سلامت مادر بررسی شود. همچنین، این معاینه به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه عارضه‌ای که ممکن است در دوران بارداری رخ دهد را شناسایی کند. همچنین، معاینه لگن می‌تواند در ارزیابی موارد تجاوز جنسی نیز مورداستفاده قرار گیرد.
در معاینه لگن زنان چه اندام‌هایی بررسی می‌شود؟
در معاینه لگن زنان که توسط پزشک متخصص زنان و زایمان یا فوق تخصص لگن، انجام می‌شود پزشک به بررسی دقیق اندام‌های داخلی دستگاه تناسلی و لگن می‌پردازد. این اندام‌ها شامل موارد زیر هستند:
- واژن: لوله عضلانی که رحم را به خارج از بدن متصل می‌کند.
- دهانه رحم: قسمت پایینی رحم که به واژن باز می‌شود.
- رحم: اندامی عضلانی و توخالی که جنین در دوران بارداری در آن رشد می‌کند.
- تخمدان‌ها: دو غده کوچک در دو طرف رحم که تخمک‌ها را تولید می‌کنند و هورمون‌های زنانه را ترشح می‌کنند.
- لوله‌های فالوپ: دو لوله باریک که تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کنند و محل لقاح تخمک و اسپرم است.
- مثانه: کیسه‌ای عضلانی که ادرار را ذخیره می‌کند.
- راست‌روده: بخش پایانی دستگاه گوارش است.
معاینه لگن زنان چگونه انجام می‌شود؟
در معاینه لگن زنان، پزشک با استفاده از روش‌های مختلف، اندام‌های تناسلی داخلی و خارجی شما را بررسی می‌کند. ممکن است کمی احساس ناراحتی داشته باشید، اما این معاینه معمولاً دردناک نیست.
قبل از معاینه پزشک از شما می‌خواهد لباس‌های زیر خود را درآورده و روی تخت معاینه به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را جمع کنید. پزشک ابتدا ناحیه خارجی دستگاه تناسلی شما را از نظر وجود هرگونه قرمزی، تورم، ترشحات غیرعادی یا زخم بررسی می‌کند. سپس پزشک از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده می‌کند تا دیواره‌های واژن و دهانه رحم را بازکرده و به‌خوبی بررسی کند. اسپکولوم ممکن است کمی فشار وارد کند؛ اما نباید دردناک باشد. در ادامه، پزشک با انجام تست پاپ‌اسمیر و با استفاده از یک برس کوچک، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم را برای تشخیص هرگونه تغییر غیرطبیعی بررسی می‌کند.
نهایتاً پزشک با استفاده از انگشتان (لازم است پزشک دستکش داشته باشد) خود که با ژل لغزنده پوشیده شده است، داخل واژن شما را لمس می‌کند تا اندازه، شکل و موقعیت رحم، تخمدان‌ها و سایر اندام‌های لگن را بررسی کند. در برخی موارد، پزشک معاینه رکتال را با هدف تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و اختلالات دستگاه تناسلی زنان انجام می‌دهد.
چه زمانی باید معاینه لگن انجام داد؟
به‌طورکلی، توصیه می‌شود که زنان از سن ۲۱ سالگی یا شروع فعالیت جنسی تا ۶۵ سالگی، به طور منظم تحت معاینه لگن قرار بگیرند. این معاینه به‌عنوان بخشی از چکاپ سالانه توصیه می‌شود. علاوه بر چکاپ سالانه، ممکن است در موارد زیر نیز به معاینه لگن نیاز داشته باشید:
- اگر در ناحیه لگن احساس درد می‌کنید، مانند درد هنگام رابطه جنسی، درد هنگام ادرار یا درد مزمن لگن
- اگر خونریزی غیرطبیعی واژینال دارید، مانند خونریزی بین پریودها، خونریزی شدیدتر از معمول یا خونریزی بعد از رابطه جنسی
- ترشحات غیرطبیعی واژینال
- احساس خارش یا سوزش در واژن
- مشکلات ادراری مانند سوزش ادرار، تکرر ادرار یا بی‌اختیاری ادرار
- احساس توده در ناحیه لگن
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا دهانه رحم
- خانم‌های باردار
معاینه لگن زنان در بارداری
معاینه لگن در بارداری یک بخش مهم از مراقبت‌های پیش از زایمان است و معمولاً در اولین ویزیت مراقبت‌های دوران بارداری انجام می‌شود. معمولاً در در اولین ویزیت مراقبت های دوران بارداری انجام می شود. این معاینه به پزشک کمک می‌کند تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل کرده و هرگونه مشکل احتمالی را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
در این معاینه، پزشک اندام‌های تناسلی داخلی مانند رحم، تخمدان‌ها و دهانه رحم را بررسی می‌کند تا از رشد طبیعی جنین و سلامت مادر مطمئن شود. علاوه بر این، معاینه لگن در هفته‌های پایانی بارداری به پزشک کمک می‌کند تا با بررسی اندازه و شکل لگن، میزان آمادگی مادر برای زایمان طبیعی را ارزیابی کند و در صورت نیاز، اقدامات لازم را برای یک زایمان ایمن انجام دهد.
نحوه معاینه لگن برای زایمان طبیعی به این صورت است که پزشک اندازه و شکل استخوان‌های لگن را اندازه‌گیری می‌کند تا ببیند آیا لگن به‌اندازه‌ای باز است که نوزاد از آن خارج شود یا خیر. همچنین، پزشک نرمی و قابلیت انعطاف بافت‌های نرم لگن را نیز بررسی می‌کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که آیا زایمان طبیعی برای مادر امکان‌پذیر است یا خیر. در برخی موارد، پزشک ممکن است از سونوگرافی برای بررسی دقیق‌تر استفاده کند.
آمادگی‌های قبل از معاینه لگن زنان
آماده‌سازی مناسب قبل از معاینه لگن، به پزشک کمک می‌کند تا نتایج دقیق‌تری از معاینه شما به‌دست آورد. این آمادگی همچنین می‌تواند باعث کاهش ناراحتی شما در طول معاینه شود. اما چه اقداماتی را باید قبل از معاینه لگن انجام دهید؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که معاینه لگن خود را در روزی برنامه‌ریزی کنید که پریود (عادت ماهانه) نمی‌شوید. همچنین مثانه خود را قبل از معاینه خالی کنید. در ضمن برای داشتن یک معاینه لگن دقیق و بدون دردسر، بهتر است ۴۸ ساعت قبل از معاینه موارد زیر را رعایت کنید:
- دوش نگیرید.
- از تامپون استفاده نکنید.
- رابطه جنسی نداشته باشید.
- از فوم، کرم یا ژل ضدبارداری استفاده نکنید.
- کرم یا دارو داخل واژن نکنید.
مراقبت‌های بعد از معاینه لگن زنان
پس از انجام معاینه لگن، ممکن است برخی از زنان احساس ناراحتی یا درد خفیف داشته باشند. این احساس معمولاً موقتی است و به‌سرعت برطرف می‌شود. برای کاهش این ناراحتی و مراقبت بهتر از خود، می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید:
- استراحت کافی
- نوشیدن آب فراوان
- قراردادن یک کمپرس گرم روی ناحیه شکم
- مصرف مسکن در صورت نیاز و با تجویز پزشک
- توجه به علائم غیرعادی مانند خونریزی شدید، تب، درد شدید شکم یا ترشحات غیرعادی واژینال
- رعایت بهداشت فردی
- اجتناب از رابطه جنسی
- پیگیری نتایج آزمایش‌ها
جمع‌بندی
معاینه لگن یک بخش مهم از مراقبت‌های بهداشتی زنان است که به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و مشکلات کمک می‌کند. برای اطمینان از نتایج دقیق، بهتر است قبل از معاینه، آماده‌سازی‌های لازم را انجام داده و پس از معاینه نیز مراقبت‌های بهداشتی را رعایت کنید. به یاد داشته باشید که یک فوق تخصص زنان و زایمان می‌تواند بادقت و مهربانی این معاینه را انجام دهد و به شما در مورد هرگونه نگرانی پاسخ دهد.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید