آیا تا به حال احساس درد شدید و تورم در مچ دست یا انگشتان خود داشته‌اید؟ شاید با بیماری‌ای به نام تنوسینوویت چرکی روبه‌رو شده باشید. این بیماری عفونی، غلاف تاندون‌های دست را درگیر می‌کند و بر روی شدت بر عملکرد دست تاثیر می‌گذارد.
در این مطلب درباره تنوسینوویت چرکی، علل، علائم و راه‌های درمان آن توضیحاتی ارائه داده‌ایم.
آناتومی غلاف تاندون دست
غلاف تاندون، ساختاری است که تاندون‌ها را در محل خود نگاه می‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به‌آسانی در حین حرکت مفاصل بلغزند. این غلاف‌ها، به‌عنوان روکش‌های لغزنده عمل کرده و از ساییدگی تاندون‌ها بر روی استخوان‌ها و بافت‌های اطراف جلوگیری می‌کنند.
غلاف تاندون از دو لایه تشکیل شده است:
- لایه خارجی: این لایه، ضخیم‌تر و محکم‌تر است و به استخوان متصل می‌شود
- لایه داخلی: این لایه، نازک‌تر است و به دور تاندون می‌پیچد. بین این دو لایه، مایعی لغزنده وجود دارد که به تسهیل حرکت تاندون کمک می‌کند
غلاف تاندون با ایجاد یک سطح صاف و لغزنده، به تاندون اجازه می‌دهد تا به‌راحتی در هنگام حرکت مفاصل بلغزد. این غلاف‌ها از تاندون‌ها در برابر آسیب‌های مکانیکی محافظت می‌کنند. در ضمن، غلاف، تاندون‌ها را در محل خود نگاه می‌دارد و از انحراف آن‌ها جلوگیری می‌کند.
غلاف‌های تاندون در سراسر دست و مچ قرار دارند. مهم‌ترین آن‌ها در ناحیه مچ دست و کف دست قرار گرفته‌اند که تاندون‌های خم‌کننده انگشتان را احاطه کرده‌اند.
تنوسینوویت یا عفونت غلاف تاندون چیست؟
تنوسینوویت به التهاب غلاف تاندون گفته می‌شود. این غلاف‌ها ساختارهایی لوله‌مانند هستند که تاندون‌ها را احاطه کرده‌اند و به آن‌ها اجازه می‌دهند که به‌راحتی در داخل مفاصل حرکت کنند. وقتی این غلاف‌ها ملتهب می‌شوند، درد، تورم و محدودیت حرکت در مفصل به وجود می‌آید.
تنوسینوویت چرکی یا عفونت غلاف تاندون دست، زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد غلاف تاندون شده و باعث ایجاد عفونت شوند. این نوع تنوسینوویت، بسیار جدی‌تر است و عوارضی، مانند از دست دادن عملکرد مفصل را به دنبال دارد.
یادتان باشد که عفونت غلاف تاندون دست را با عفونت تاندون کف دست اشتباه نگیرید. عفونت تاندون کف دست، به معنای این است که خود رشته تاندون دچار عفونت شده است. این عفونت معمولا به دلیل ورود مستقیم باکتری‌ها به تاندون، مثلا در اثر یک زخم عمیق، رخ می‌دهد.
عفونت غلاف تاندون (تنوسینوویت چرکی)، به معنای عفونت در غلاف اطراف تاندون است. این عفونت معمولا به دلیل گسترش یک عفونت پوستی یا بافت نرم اطراف به غلاف تاندون رخ می‌دهد.
هرچند عفونت تاندون می‌تواند به غلاف تاندون گسترش یابد و عفونت غلاف تاندون نیز ممکن است باعث آسیب به تاندون شود.
علائم تنوسینوویت چرکی
عفونت غلاف تاندون دست، عفونتی است که غلاف تاندون را درگیر می‌کند. علائم اصلی تنوسینوویت چرکی عبارت‌اند از:
- درد شدید
- تورم
- حساسیت به لمس
- تب
- محدودیت حرکت
- قرمزی و گرمی پوست
- چرک
- لنفادنوپاتی یا تورم غدد لنفاوی در ناحیه آلوده
- احساس ناخوشی عمومی؛ مثل احساس خستگی، بی‌حالی و کاهش اشتها
مهم است توجه داشته باشید که این علائم و شدت آن‌ها معمولا در افراد مختلف متفاوت است. تنوسینوویت چرکی با برخی مشکلات، از جمله التهاب تاندون کف دست، علائم مشترک دارد. بنابراین تشخیص بیماری، کار راحتی نیست و باید به فوق تخصص دست مراجعه شود.
علل بروز عفونت غلاف تاندون دست
عفونت غلاف تاندون دست، یا تنوسینوویت چرکی، معمولا در نتیجه ورود باکتری‌ها به غلاف تاندون ایجاد می‌شود. از علل اصلی این عفونت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب به پوست؛ مثل هر گونه بریدگی، خراش یا سوراخ در پوست، به خصوص در ناحیه دست
- عفونت‌های دیگر؛ مانند عفونت دندان یا عفونت پوستی
- ضعف سیستم ایمنی
- تزریق داخل وریدی
- جراحی دست
- ابتلا به دیابت
- مصرف طولانی مدت آنتی‌بیوتیک‌ها
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئید
- اشتغال به کارهایی که با دست کار می‌کنند
توجه داشته باشید که تشخیص و درمان زودهنگام عفونت غلاف تاندون دست بسیار مهم است. زیرا در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به عوارض جدی، مانند از دست دادن عملکرد دست شود.
عوارض عفونت غلاف تاندون دست
همانطور که گفتیم، عفونت غلاف تاندون دست، اگر به‌موقع تشخیص داده و درمان نشود، عوارض جدی و ماندگاری را به همراه دارد. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- گسترش عفونت: عفونت از غلاف تاندون به بافت‌های اطراف، استخوان‌ها و حتی به جریان خون گسترش می‌یابد و منجر به عفونت‌های جدی‌تر، مانند سپتیسمی (عفونت خون) می‌شود.
- آبسه: تجمع چرک در اطراف مفصل آلوده، باعث ایجاد آبسه می‌شود که نیاز به تخلیه جراحی دارد.
- از دست دادن عملکرد مفصل: عفونت به تاندون‌ها و مفاصل آسیب می‌رساند و باعث محدودیت حرکت، سفتی و در نهایت از دست دادن کامل عملکرد مفصل می‌شود.
- پارگی تاندون: عفونت باعث تضعیف و پارگی تاندون می‌شود که برای بهبودی و کنترل بیماری، نیاز به جراحی ترمیم تاندون دست است.
- عفونت استخوان (استئومیلیت): در موارد شدید، عفونت به استخوان‌های مجاور گسترش می‌یابد و باعث استئومیلیت می‌شود، که درمان آن بسیار دشوار است.
- سندرم کمپارتمان: افزایش فشار در داخل یک بخش از بدن (کمپارتمان) به بافت‌های عضلانی، عصبی و عروقی آسیب می‌رساند. این عارضه، در نتیجه تورم ناشی از عفونت رخ می‌دهد.
- جذب خون: در موارد بسیار نادر، باکتری‌های عامل عفونت، وارد جریان خون شده و باعث انتشار عفونت به سایر قسمت‌های بدن می‌شوند.
حتی پس از درمان موفقیت‌آمیز عفونت غلاف تاندون دست، ممکن است عوارض بلندمدتی، مانند چسبندگی تاندون، درد مزمن و ضعف عضلانی رخ دهد.
راه‌های تشخیص تنوسینوویت چرکی
تنوسینوویت چرکی، عفونتی جدی است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. پزشک برای تشخیص این بیماری، از روش‌های مختلف زیر استفاده می‌کند:
- معاینه فیزیکی: پزشک به دنبال علائمی، مانند قرمزی، تورم، حساسیت به لمس و گرمی در ناحیه عفونت می‌گردد. سپس با لمس ناحیه عفونی، به وجود توده، حساسیت و محدودیت حرکت مفصل پی می‌برد. دامنه حرکتی مفصل نیز توسط دکتر ارتوپدی بررسی می‌شود تا میزان محدودیت حرکت مشخص شود.
- آزمایش‌های تشخیصی: آزمایش شمارش کامل خون (CBC) زیرا افزایش گلبول‌های سفید خون نشان‌دهنده وجود عفونت است و همچنین آزمایش سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) و پروتئین C واکنشی؛ زیرا افزایش این نشان‌گرها نیز نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن است. ضمن اینکه پزشک در موارد شدید، ممکن است کشت خون برای تشخیص نوع باکتری عامل عفونت درخواست کند و در برخی موارد هم ممکن است با استفاده از سوزن، مقداری از مایع داخل مفصل برداشته و برای کشت و بررسی سلول‌ها به آزمایشگاه فرستاده شود.
- سونوگرافی: برای مشاهده تورم غلاف تاندون، وجود مایع و ضایعات دیگر استفاده می‌شود.
- MRI: برای بررسی دقیق‌تر بافت‌های نرم و تشخیص عوارض احتمالی، مانند آبسه یا عفونت استخوان استفاده می‌شود.
- آسپیراسیون: با استفاده از سوزن، چرک داخل مفصل تخلیه شده و برای کشت ارسال می‌شود.
- بیوپسی: در موارد نادر، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر، نمونه‌ای از بافت عفونی برداشته شود.
روش‌های درمان تنوسینوویت چرکی
تنوسینوویت چرکی، یک عفونت جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. هدف درمان، از بین‌بردن عفونت، کاهش التهاب و جلوگیری از عوارض احتمالی است. روش‌های درمانی معمولا ترکیبی از موارد زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک: معمولا ابتدا آنتی‌بیوتیک‌ها به‌صورت وریدی تجویز می‌شوند تا سطح دارو در خون به سرعت افزایش یابد و پس از بهبود اولیه، ممکن است روش مصرف به خوراکی تغییر داده شود. نوع آنتی‌بیوتیک تجویز شده، به نوع باکتری عامل عفونت بستگی دارد، که از طریق کشت مشخص می‌شود.
- تخلیه چرک: با استفاده از سوزن، چرک داخل مفصل تخلیه می‌شود.
- جراحی: در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه کامل چرک و برداشتن بافت‌های عفونی باشد.
- بی‌حرکت‌کردن مفصل: برای جلوگیری از حرکت مفصل و کاهش درد و التهاب، ممکن است از آتل یا گچ استفاده شود.
- فیزیوتراپی: پس از بهبود عفونت، از فیزیوتراپی برای بازیابی دامنه حرکتی مفصل و تقویت عضلات اطراف آن استفاده می‌شود.
- جراحی: به دو صورت تاندونوتومی (در موارد شدید بخشی از تاندون برش داده می‌شود تا فشار داخل غلاف کاهش یابد) و برداشتن بافت‌های عفونی (اگر عفونت به بافت‌های اطراف گسترش یافته باشد، ممکن است نیاز به برداشتن بافت‌های عفونی باشد) انجام شود.
پیشگیری از التهاب غلاف تاندون دست
عفونت غلاف تاندون دست یا تنوسینوویت، دردناک و ناتوان‌کننده است؛ اما خوشبختانه، با رعایت برخی نکات می‌توان از بروز این عارضه جلوگیری کرد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین راهکارها برای پیشگیری از التهاب تاندون دست اشاره می‌کنیم.
- استراحت و مدیریت فعالیت‌ها: به‌طور منظم استراحت کنید؛ به‌خصوص اگر فعالیت‌های تکراری انجام می‌دهید، به دست‌های خود استراحت کافی بدهید. از انجام حرکات تکراری، به‌مدت طولانی خودداری کرده و فعالیت‌های خود را متنوع کنید. بیش‌ازحد به مچ دست و انگشتان خود فشار وارد نکنید.
- استفاده از ابزارهای کمکی: در صورت امکان، از ابزارهای کمکی، مانند مچ‌بند یا کیبورد ارگونومیک استفاده کنید.
- تقویت عضلات: انجام تمرینات تقویتی به تقویت عضلات اطراف مچ دست و انگشتان کمک می‌کند و از آسیب به تاندون‌ها جلوگیری می‌کند. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات مناسب برای تقویت عضلات شما را طراحی کند.
- مراقبت از مچ دست: هنگام کار با کامپیوتر یا انجام فعالیت‌های دیگر، وضعیت صحیح بدن خود را حفظ کنید تا فشار کمتری به مچ دست وارد شود. استفاده متناوب از کمپرس گرم و سرد نیز به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند. در ضمن، ماساژ ملایم باعث بهبود گردش خون و کاهش گرفتگی عضلات می‌شود.
- عوامل محیطی: مطمئن شوید که محیط کار شما، از نظر ارگونومی، مناسب است تا فشار کمتری به مچ دست وارد شود. در ضمن، از ابزارهایی استفاده کنید که برای کار شما مناسب است و به مچ دست شما آسیب نمی‌رساند.
- تغذیه: مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی به تقویت بافت‌های بدن کمک می‌کند. پس این مواد غذایی را در فهرست رژیم خود قرار دهید. بدن خود را هیدراته نگاه دارید؛ زیرا نوشیدن آب کافی به حفظ رطوبت مفاصل کمک می‌کند.
سایر نکاتی که باید برای پیشگیری از عفونت غلاف تاندون دست رعایت کنید، عبارت‌اند از:
- کنترل دیابت: افراد مبتلا به دیابت، بیشتر در معرض ابتلا به التهاب تاندون هستند، بنابراین کنترل قند خون، عاملی بسیار مهم است.
- اجتناب از سیگار: سیگار کشیدن، جریان خون را کاهش می‌دهد و روند بهبودی را کند می‌کند.
سخن آخر
یادتان باشد که اگر علائم عفونت غلاف تاندون دست را تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را در دستور کار قرار دهد. در صورت بروز مشکل، کلینیک پزشک ارتوپد، با پزشکان حاذق و باتجربه، در کنار شماست.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید