حتماً تابهحال دیدهاید که افراد به طور ناگهانی احساس درد، تیرکشیدن، بیحسی یا احساس ضعف در ناحیههای مختلف بدن از جمله دستوپا میکنند؛ درحالیکه اصلاً آسیب یا ضربهای به آن ناحیه وارد نشده است. این عارضه ممکن است که به دلیل نوروپاتی محیطی اتفاق بیفتد. زمانی که اعصاب خارج از مغز و نخاع دچار آسیب یا تخریب شوند، فرد احساس درد یا سوزنسوزنشدن در ناحیههای مختلف بدن خود میکند.
بیماری نوروپاتی محیطی ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد؛ اما اگر میخواهید با علل، علائم و روشهای درمان آن آشنا شوید، در ادامه این مطلب از وبسایت پزشک اول همراه ما باشید.
نوروپاتی محیطی چیست؟
در حالت کلی سیستم عصبی انسان به دو بخش مرکزی و محیطی تقسیم میشود. مغز و نخاع در بخش مرکزی قرار دارند؛ اما سیستم عصبی محیطی، بخش بزرگ ارتباطی است که سیگنالها را بین سیستم عصبی مرکزی و دیگر قسمتهای بدن انتقال میدهد.
در واقع دستگاه عصبی محیطی، مسئولیت انتقال احساسات مانند درد و لامسه، کنترل عضلات حرکتی و تنظیم عملکردهای بدن مانند فشارخون و مثانه را برعهده دارد.
زمانی که اعصاب محیطی نتوانند سیگنالها را بهدرستی و در زمان مناسب انتقال دهند، اختلال نوروپاتی محیطی ایجاد میشود. این بیماری ممکن است که بر اثر اختلال در یک یا چند عصب به وجود بیاید و علائم متفاوتی داشته باشد.
انواع نوروپاتی محیطی کدامند؟
باتوجهبه گسترده بودن سیستم عصبی محیطی بدن، تعداد اختلالات نوروپاتی محیطی بسیار زیاد است؛ اما در حالت کلی این اختلال بر اساس علت بیماری، علائم و نوع آسیب عصبی، در سه دسته زیر تقسیمبندی میشود:
1.مونو نوروپاتی
زمانی که تنها یک عصب محیطی آسیبدیده باشد، اختلال مونو نوروپاتی ایجاد میشود. این بیماری ممکن است که بر اثر آسیبهای چشمی یا تروما اتفاق بیفتد یا این که علت آن، فشار طولانیمدت روی یک عصب و انجام حرکات مداوم باشد. مثلا کسانی که بدون حرکت و در زمان طولانی روی صندلی چرخدار مینشینند، در معرض این بیماری قرار میگیرند. مونونوروپاتی نمونههای مختلفی مانند سندروم تونل کارپال، فلج عصب اولنار، فلج عصب رادیال و فلج عصب پرونئال دارد که هر کدام علائم خاصی را از خود نشان میدهند.
2. پلی نوروپاتی
نوع دیگری از این اختلال، با عنوان پلی نوروپاتی شناخته میشود. این بیماری بر اثر آسیب به چند اعصاب محیطی در تمامی بدن و به طور همزمان اتفاق میافتد. همچنین برای آن که بدانید علائم این مدل نوروپاتی چیست، باید بگوییم که تغذیه نامناسب، نارسایی کلیه، سرطان، دیابت، سوءمصرف الکل و قرارگیری در معرض سموم خاص، علتهای اصلی این بیماری است. پلی نوروپاتی علائم مختلفی از جمله احساس گزگز، بیحسی یا سوزش در پا یا دست دارد و معمولاً در هر دو قسمت بدن خود را نشان میدهد.
3. مونو نوریت مولتی پلکس
اگر حداقل دو ناحیه عصبی فرد بهصورت جداگانه آسیب ببینند، مونو نوریت مولتی پلکس اتفاق میافتد. این بیماری برخلاف پلی نوروپاتی، در قسمتهای مختلفی از بدن خود را نشان میدهد و معمولاً بیش از چند عصب خاص را درگیر نمیکند. بیماریهای مختلفی از جمله دیابت، لوپوس، آرتریت روماتوئید و واسکولیت، به علت نوروپاتی محیطی مونو نوریت مولتی پلکس اتفاق میافتند.
علائم نوروپاتی محیطی
علائم نوروپاتی محیطی متناسب با نوع و میزان آسیب، متفاوت است و ممکن است خفیف یا شدید باشد؛ اما توجه کنید که معمولاً علائم آن در طول زمان خود را نشان میدهند و حتی ممکن است که بعد از مدتی، خودبهخود بهبود پیدا کنند. نشانه های نوروپاتی محیطی بر اساس نوع آسیب، در سه دسته اعصاب حرکتی، اعصاب حسی و اعصاب خودمختار وجود دارند که در ادامه علائم را معرفی میکنیم:
علائم نوروپاتی در اعصاب حرکتی عبارتاند از:
- احساس ضعف عضلانی
- گرفتگی دردناک عضلانی
- انقباض کنترلنشده عضلانی در زیر پوست
- کوچکشدن عضلات( آتروفی)
- احساس درد در هنگام فعالیت
- ناتوانی در حرکت عضلات
علائم نوروپاتی محیطی در اعصاب حسی عبارتاند از:
- احساس درد و سوزنسوزنشدن
- عدم احساس لمس و ارتعاش خصوصاً در دست یا پاها
- عدم هماهنگی در انجام کارهای پیچیده؛ مانند راهرفتن یا بستن دکمهها
- عدم احساس درد یا تغییرات دما
علائم نوروپاتی محیطی در اعصاب خودمختار عبارتاند از:
- عدم تحمل گرما
- تعریق زیاد یا بسیار کم
- اختلال در تنظیم فشارخون
- مشکلات مختلف گوارشی، روده یا مثانه
تمامی نشانههای ذکرشده برای نوروپاتی محیطی، ممکن است که در مدت کوتاه یا طولانی وجود داشته باشند؛ اما درصورتیکه هر کدام از علائم نوروپاتی محیطی را احساس کردید، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت بروز اختلال نوروپاتی محیطی
ابتلا به اختلال نوروپاتی محیطی، علتهای مختلفی دارد که در ادامه برخی از آنها را معرفی میکنیم:
- بیماریهای خودایمنی: افرادی که به بیماریهای مختلفی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندروم شوگرن، سندروم گیلنباره و سرطان مبتلا هستند، در معرض بیماری پلی نوروپاتی قرار دارند.
- دیابت: برای اکثر افرادی که دچار بیماری دیابت نوع 2 کنترلنشده هستند، احتمال آسیب به اعصاب محیطی وجود دارد.
- عفونت: عفونتهای ویروسی یا باکتریایی مانند جذام، دیفتری، HIV، زونا، هپاتیت B وC و بیماری لایم، جزو دلایل نوروپاتی محیطی هستند.
- اختلالات ارثی: اگر یک یا دو نفر از والدین به بیماریهای شارکو ماری توث، آمیلوئیدوز و فابری مبتلا باشند، امکان بروز این اختلال برای فرزندان آنها وجود دارد.
- تومور: تومورهای سرطانی بدخیم یا حتی تومورهای غیرسرطانی خوشخیم، سبب بروز این بیماری میشوند.
- بیماریهای زمینهای: برخی از بیماریهای کبدی، کلیوی و تیروئید کمکار یا پرکار، میتواند علت نوروپاتی محیطی باشد.
البته جدای از این موارد، برخی از مشکلات مانند مصرف الکل، کمبود ویتامین و مواد مغذی، قرارگرفتن در برابر سموم، مصرف برخی از داروها خصوصاً شیمیدرمانی و آسیب یا فشار روی عصبهای بدن، جزو دلایل نوروپاتی محیطی هستند. البته برخی از مواقع، اصلاً علت این اختلال مشخص نیست.
روش های تشخیص اختلال نوروپاتی محیطی
علائم نوروپاتی محیطی متفاوت است و متناسب با آسیب به هر عصب، به شکل خاصی خود را نشان میدهد؛ بر همین اساس تشخیص نوروپاتی محیطی کمی سخت انجام میشود. پزشکان معمولاً از روشهای زیر، این اختلال را تشخیص میدهند:
- بررسی علائم و سابقه پزشکی: در برخی از مواقع، علت نوروپاتی محیطی، بیماریهای زمینهای فرد است؛ از همین رو پزشک درباره سابقه پزشکی و علائم اخیر بیمار سؤالات مختلفی میپرسد.
- انجام معاینات فیزیکی و عصبی: پزشک با انجام معاینات فیزیکی مختلف میتواند تغییرات در اندامهای حسی و عضلانی را متوجه شود.
- آزمایشها و تصویربرداری: انجام آزمایشات مختلف مانند الکترومیوگرافی، سونوگرافی اعصاب، بیوپسی عصبی، آزمایش ژنتیک و تصویربرداری رزونانس مغناطیس، برای تشخیص نوروپاتی محیطی اجرا میشود.
استفاده از هر کدام از این روشها برای درمان نوروپاتی محیطی، بستگی به نوع و شدت اختلال عصبی دارد؛ از همین رو نمیتوان تنها روش خاصی را برای تشخیص این بیماری تعیین کرد. اگر شما هم علائم بیماری نوروپاتی محیطی را احساس میکنید و به دنبال تشخیص صحیح این بیماری هستید، میتوانید به کلینیک مغز و اعصاب پزشک اول مراجعه کنید.
روش های درمان نوروپاتی محیطی
تمامی بیمارانی که با این اختلال دستوپنجه نرم میکنند، به دنبال روش درمان قطعی نوروپاتی محیطی هستند؛ اما توجه کنید که هدف اصلی اجرای روشهای درمانی مختلف، بهبود و کاهش علائم این بیماری است. در ادامه برخی از تکنیکهای درمانی برای نوروپاتی محیطی را معرفی میکنیم:
- مصرف دارو: یکی از روشهای درمانی متداول برای این بیماری، مصرف و تزریق داروهای مختلف از جمله مسکنها، داروهای ضدتشنج، کرمهای موضعی و داروهای ضدافسردگی است.
- عمل جراحی: درصورتیکه اعصاب محیطی بریده شده باشند، با کمک جراحی میتوان آنها را مجدد متصل کرد. از طرفی برخی از مواقع، قطع اعصاب ناکارآمد هم روش مناسبی برای بهبود نوروپاتی محیطی است.
- فیزیوتراپی: درصورتیکه با مشکلات عدم تعادل، سقوط یا عدم سازگاری با تغییرات سیستم عصبی مواجه هستید، پزشک متخصص، با فیزیوتراپی میتواند حرکات شما را اصلاح کند.
- تحریک الکتریکی عصب: در این روش غیرتهاجمی، الکترودهای مختلفی را روی پوست نزدیک به محل درد متصل میکنند و با اعمال جریان الکتریکی ملایم، سبب تسکین درد میشوند.
البته جدا از این روشهای درمانی که تا کنون معرفی کردیم، پزشکان ممکن است که وسایل پزشکی خاص مانند بریس، عصا و کفشهای مخصوص را هم تجویز کنند. از طرفی اگر بیمار با دارو درمان نشود، روشهای دیگری مانند طب سوزنی و ماساژ هم اجرا میشود.
آیا نوروپاتی محیطی خطرناک است؟
بیماری نوروپاتی محیطی بر اساس نوع و میزان آسیب، میتواند آسیبهای جدی به فرد وارد کند یا این که اصلاً خطری برای بیمار نداشته باشد؛ اما اگر در زمان مناسب برای درمان نوروپاتی محیطی اقدام نکنید، امکان بروز مشکلات زیر برای شما وجود دارد:
- سوختگی، آسیبهای پوستی یا زخم روی پا
- عفونت در ناحیههای بیحس شده و پاها
- ضعف، از دستدادن حس و سقوط
باتوجهبه این موارد، پیشنهاد میکنیم که در زمان مناسب، به سراغ پزشک متخصص و ماهر برای درمان این بیماری بروید.
برای نوروپاتی محیطی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در حالت کلی نوروپاتی محیطی بر اثر اختلال در عصبهای محیطی و اختلال در انتقال پیام سیستمهای حرکتی به عصبهای مرکزی ایجاد میشود؛ از همین رو برای درمان این بیماری، باید به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کنید.
پزشک متخصص مغز و اعصاب با انجام آزمایشها و معاینات لازم در مراکز درمانی از جمله کلینیک درد، میتواند ناحیه دقیق عصب آسیبدیده را مشخص کند و برای درمان آن تصمیم مناسب بگیرد. اگر به دنبال بهترین کلینیک مغز و اعصاب در تهران هستید، میتوانید به کلینیک پزشک اول مراجعه کنید؛ چرا که این کلینیک بهصورت تخصصی در زمینه درمان بیماریهای مربوط به مغز و اعصاب فعالیت میکند.
جمعبندی
اختلال نوروپاتی محیطی ممکن است که انسان را از فعالیتهای معمول زندگی خود بازدارد؛ از همین رو اگر نشانه های نوروپاتی محیطی را مشاهده کردید، به سراغ پزشک متخصص برای درمان این بیماری باشید.
توجه کنید که بیماریهای مربوط به مغز و اعصاب بسیار متفاوت است و در برخی از مواقع علائم مشابهی دارد؛ از همین رو اگر میخواهید تشخیص این بیماری بهدرستی انجام شود، حتماً به کلینیک تخصصی مغز و اعصاب معتبر مانند پزشک اول مراجعه کنید. شما میتوانید برای مشاهده خدمات و رزرو نوبت در این کلینیک، به سایت پزشک اول مراجعه کنید.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید