گردن یکی از مهم‌ترین بخش‌های بدن است که نقش حیاتی در حرکات سر و پشتیبانی از ساختار اسکلتی دارد. اما گاهی اوقات، برخی اختلالات باعث می‌شوند که این عضو کلیدی دچار ناهنجاری‌هایی مانند کجی یا محدودیت حرکتی شود. تورتیکولی یا کجی گردن در واقع یکی از این مشکلاتی است که موجب خم شدن غیرطبیعی گردن به یک سمت شده و از بدو تولد یا در طول زندگی فرد ایجاد می‌شود.
این عارضه معمولا به دلیل عوامل مختلفی مانند مشکلات مادرزادی، آسیب‌های عضلانی، عفونت، اختلالات عصبی یا حتی وضعیت‌های نادرست بدن رخ دهد. در برخی موارد، تورتیکولی تنها باعث ناراحتی جزئی و محدودیت حرکتی می‌شود، اما در موارد شدیدتر، باعث درد مزمن، گرفتگی شدید عضلات و حتی تغییر شکل دائمی گردن می‌شود. در این مقاله به بررسی دقیق‌تر این اختلال، نشانه‌ها، علل و بهترین روش‌های درمانی آن می‌پردازیم. تا انتها همراه ما باشید.
تورتیکولی چیست؟ توضیحاتی درباره کجی گردن
در پاسخ به این سوال که تورتیکولی چیست؟ باید بگوییم که تورتیکولییا (Torticollis) کجی گردن، نوعی اختلال حرکتی است که در آن گردن به یک سمت خم شده و چرخش غیرطبیعی دارد. این وضعیت باعث می‌شود سر بیمار به یک طرف متمایل شود و چرخش طبیعی گردن محدود شود. تورتیکولی یا مادرزادی است یا اکتسابی و اغلب به دلایل مختلفی از جمله مشکلات عضلانی، عصبی یا حتی اختلالات مادرزادی رخ می‌دهد.
در موارد خفیف، فرد گاهی تنها با محدودیت حرکتی و کمی ناراحتی مواجه می‌شود؛ اما در موارد شدیدتر، این عارضه باعث درد مزمن، گرفتگی عضلات و حتی تغییر شکل دائمی گردن می‌شود. شدت علائم بسته به علت بروز آن متفاوت است .این بیماری همچنین در نوزادان معمولاً به دلیل وضعیت نامناسب جنین در رحم یا زایمان دشوار اتفاق میافتد. در بزرگسالان، آسیب‌های ناگهانی، مشکلات عصبی یا حتی استفاده طولانی‌مدت از وضعیت‌های نامناسب بدن از عوامل مؤثر در ایجاد این عارضه هستند.
توصیه می‌کنیم در صورتی که احتمال می‌دهید خود یا عزیزانتان دچار این عارضه هستید، حتما به بهترین کلینیک ارتوپدی تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کنید تا تشخیص و درمان این عارضه با بهره‌گیری از روش‌های تخصصی انجام شود.
انواع تورتیکولی که باید بشناسید
تورتیکولی گردن در بزرگسالان به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که شناخت آن‌ها نقش مهمی در تشخیص و درمان دارد. یکی از انواع رایج آن، تورتیکولی مادرزادی است که از بدو تولد به دلیل کوتاه‌شدن عضله استرنوکلیدوماستوئید ایجاد شده و باعث کج شدن گردن نوزاد می‌شود. این نوع معمولاً به دلیل وضعیت نامناسب جنین در رحم یا زایمان سخت رخ می‌دهد.
تورتیکولی اکتسابی نوع دیگری است که در طول زندگی فرد به دلایلی مانند آسیب‌های عضلانی، عفونت یا مشکلات عصبی بروز می‌کند. این نوع توتیکولی به‌تدریج ایجاد شده یا ناگهانی ظاهر می‌شود.
نوع دیگر تورتیکولی، اسپاسمودیک (دیستونیک) نام دارد که ناشی از اختلالات عصبی است و منجر به حرکات غیرارادی و اسپاسم‌های دردناک در عضلات گردن می‌شود و اغلب در بزرگسالان رخ می‌دهد.
تورتیکولی وضعیتی نوع دیگر این اختلال است و معمولاً به دلیل نگه‌داشتن سر در یک حالت نامناسب برای مدت طولانی، مانند استفاده نادرست از بالش هنگام خواب یا نشستن در وضعیت نامطلوب ایجاد می‌شود. در چنین مواردی، مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی و انجام تمرینات اصلاحی به کاهش گرفتگی عضلات و بهبود دامنه حرکتی گردن کمک شایانی می‌کند .در نهایت، تورتیکولی التهابی در اثر عفونت یا التهاب در ناحیه گردن به وجود می‌آید و معمولا باعث درد شدید و محدودیت حرکتی می‌شود.
بیماری کج گردنی چه نشانه‌هایی دارد؟
علائم تورتیکولی بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است، اما برخی نشانه‌ها در بیشتر مبتلایان مشاهده می‌شود. یکی از بارزترین علائم، کج شدن سر به یک طرف و محدودیت حرکتی گردن است که باعث می‌شود فرد هنگام چرخاندن سر با دشواری مواجه شود. این وضعیت اغلب با درد و سفتی عضلات گردن همراه است که معمولا فعالیت‌های روزمره او را مختل می‌کند.
از دیگر نشانه‌های کج گردنی سردرد، درد در ناحیه شانه و پشت است که با ایجاد فشار مداوم بر عضلات اطراف گردن، موجب گسترش درد می‌شود. در برخی موارد، این بیماری منجر به عدم تقارن شانه‌ها و تغییر فرم گردن می‌شود. همچنین شدت علائم در طول روز متغیر بوده و عواملی مانند استرس، خستگی و وضعیت نامناسب بدن آن را تشدید می‌کنند.
علت بیماری کج گردنی چیست؟
علت تورتیکولی متفاوت است و شامل عوامل مادرزادی، اکتسابی و عصبی می‌شود. در برخی نوزادان، مشکلات مادرزادی ناشی از رشد نامناسب عضلات گردن باعث ایجاد این بیماری می‌شود. گاهی نیز آسیب به عضلات گردن هنگام زایمان به دلیل فشار بیش از حد یا وضعیت نامناسب جنین در رحم باعث بروز تورتیکولی می‌شود. به علاوه، اختلالات عصبی و دیستونی منجر به اسپاسم‌های غیرارادی گردن و انحراف سر می‌شود که معمولاً در بزرگسالی رخ می‌دهد.
از دیگر علل بیماری کج گردنی، عفونت‌های گوش و حلق، به‌ویژه در موارد شدید، به التهاب گردن منجر شده و باعث محدودیت حرکتی و درد در ناحیه گردن می‌شوند. عامل دیگری که ر این بیماری نقش دارد، قرارگیری نادرست سر و گردن هنگام خواب یا نشستن طولانی‌مدت است که فشار نامتعادل بر عضلات گردن وارد کرده و باعث سفتی و گرفتگی آن‌ها می‌شود. همچنین، عوارض برخی داروهای عصبی، مخصوصا داروهای ضدروان‌پریشی، ممکن است باعث ایجاد تورتیکولی به شکل ناگهانی شوند.
روش‌های تشخیص تورتیکولی کدام‌اند؟
پزشکان برای تشخیص دقیق تورتیکولی از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا علت اصلی بیماری مشخص شود. معاینه فیزیکی اولین مرحله تشخیص است که در آن پزشک وضعیت گردن، دامنه حرکتی و میزان سفتی عضلات را بررسی می‌کند. در مواردی که علت دقیق مشخص نباشد، از تصویربرداری پزشکی مانند اشعه ایکس، ام‌آر‌آی (MRI) و سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود تا مشکلات ساختاری در استخوان‌ها، اعصاب یا بافت‌های نرم گردن شناسایی شوند.
در برخی مواقع پزشک احتمال می‌دهد که تورتیکولی ناشی از مشکلات عصبی یا اسپاسم‌های غیرطبیعی عضلانی است، از این رو، الکترومیوگرافی (EMG) انجام می‌شود تا فعالیت غیرطبیعی عضلات گردن بررسی شود. علاوه بر این، بررسی سوابق پزشکی بیمار اهمیت زیادی دارد، زیرا برخی از بیماران سابقه خانوادگی این بیماری یا عوامل زمینه‌ای مانند آسیب‌های قبلی یا استفاده از داروهای خاص را دارند.ع لاوه بر موارد گفته شده، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون را نیز برای بررسی علل التهابی یا عفونت‌های احتمالی درخواست کند. توجه داشته باشید که تشخیص صحیح نقش مهمی در انتخاب بهترین روش درمانی دارد.
بهترین روش‌های درمان تورتیکولی
همانطور که قبلا توضیح دادیم، تورتیکولی نوعی اختلال در وضعیت گردن است که باعث چرخش یا کج شدن غیرطبیعی سر شده و باعث درد و محدودیت حرکتی می‌شود. درمان تورتیکولی در بزرگسالان بسته به علت آن شامل فیزیوتراپی، جراحی، دارودرمانی و طب سنتی است. در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم.
نقش فیزیوتراپی در درمان تورتیکولی
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان تورتیکولی است و نقش مهمی در بهبود وضعیت گردن و کاهش علائم این بیماری دارد. تمرینات کششی بخش مهمی از درمان را تشکیل می‌دهد، زیرا با انجام حرکات خاص، عضلات گردن تقویت شده و انعطاف‌پذیری آن‌ها افزایش می‌یابد. خوب است بدانید که این تمرینات به بیمار کمک می‌کند تا دامنه حرکتی طبیعی گردن را بازیابد. همچنین ماساژ درمانی، در کاهش تنش، درد و اسپاسم عضلانی مؤثر است و به افزایش جریان خون در ناحیه گردن کمک می‌کند.
از دیگر فواید فیزیوتراپی، تحریک الکتریکی عضلات است که به بهبود عملکرد عضلات گردن و کاهش گرفتگی‌های مداوم کمک می‌کند. این روش به خصوص برای بیمارانی که دچار اسپاسم‌های شدید یا ضعف عضلانی هستند، مفید خواهد بود. علاوه بر این، آموزش وضعیت صحیح بدن نقش کلیدی در جلوگیری از تشدید بیماری دارد. اصلاح نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن به کاهش فشار روی عضلات گردن کمک کرده و مانع از بروز مجدد مشکلات می‌شود. در برخی موارد، استفاده از بریس گردنی نیز توصیه می‌شود تا گردن در موقعیت مناسب قرار گیرد و روند بهبودی تسریع شود.
درمان تورتیکولی با جراحی
عمل جراحی تورتیکولی معمولاً زمانی انجام می‌شود که روش‌های غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی و دارودرمانی تأثیری نداشته باشند. در این روش، بخشی از عضله‌ای که باعث سفتی و محدودیت حرکتی گردن شده است، برداشته می‌شود تا تعادل عضلات گردن بهبود یابد. این جراحی بیشتر در کودکانی که به تورتیکولی مادرزادی مبتلا هستند و محدودیت شدید در حرکت گردن دارند، انجام می‌شود.
در برخی موارد، زمانی که آسیب‌های عصبی عامل اصلی بروز تورتیکولی باشند، جراحی عصبی پیشنهاد می‌شود تا فشار از روی اعصاب مرتبط با گردن کاهش یابد. علاوه بر این، در بیمارانی که با ناهنجاری‌های مادرزادی یا تغییرات ساختاری در مهره‌های گردنی مواجه هستند، اصلاح نواقص استخوانی نقش مهمی در بهبود وضعیت گردن و کاهش درد دارد. به همین دلیل، مراجعه به جراح ارتوپد در تهران راهکارهای درمانی مؤثرتری در اختیار بیمار قرار داده و روند بهبودی را تسریع می‌کند.
دارودرمانی تورتیکولی
دارودرمانی تورتیکولی خفیف با هدف کاهش اسپاسم عضلانی، بهبود دامنه حرکتی گردن و کنترل درد انجام می‌شود. بسته به شدت بیماری و علت زمینه‌ای، پزشک اغلب از شل‌کننده‌های عضلانی مانند باکلوفن و تیزانیدین برای کاهش گرفتگی عضلات استفاده می‌کند. در برخی موارد نیز تزریق بوتاکس به عضلات درگیر توصیه می‌شود تا انقباضات غیرارادی کاهش یابد و وضعیت گردن اصلاح شود.
همچنین داروهای ضدالتهاب و مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن التهاب را کاهش داده و درد را تسکین می‌دهد. در موارد شدیدتر، برخی داروهای تأثیرگذار بر سیستم عصبی مرکزی، مانند بنزودیازپین‌ها یا داروهای ضدپارکینسون، برای کنترل حرکات غیرطبیعی گردن تجویز می‌شوند.
درمان تورتیکولی در طب سنتی
درمان تورتیکولی در طب سنتی بر کاهش التهاب، بهبود عملکرد عضلات گردن و افزایش گردش خون متمرکز است. استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن اسطوخودوس، روغن نعناع و روغن زنجبیل در ماساژ گردن، به کاهش تنش و رفع گرفتگی عضلات کمک می‌کند. از طرفی، کمپرس گرم و سرد نیز یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش درد و التهاب در بیماران مبتلا به تورتیکولی است. زیرا کمپرس گرم به شل شدن عضلات کمک کرده و کمپرس سرد تورم و اسپاسم عضلانی را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، دمنوش‌های گیاهی مانند زنجبیل، بابونه، نعناع و گل گاوزبان به دلیل خاصیت ضدالتهابی و آرام‌بخش، در کاهش درد و بهبود عملکرد عضلات گردن مفید هستند. جالب است بدانید که طب سوزنی یکی از روش‌های رایج در کاهش تنش عضلانی و افزایش گردش خون در ناحیه گردن است که در بهبود تدریجی علائم تورتیکولی بسیار موثر است.
خطرات تورتیکولی؛ آیا این بیماری عوارض دارد؟
تورتیکولی در صورت عدم درمان مشکلات جدی و طولانی‌مدتی را برای فرد ایجاد می‌کند. این بیماری نه‌تنها باعث درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی می‌شود، بلکه ممکن است تغییرات ساختاری در گردن و ستون فقرات ایجاد کند که به سختی اصلاح‌پذیر هستند. فشار مداوم روی عضلات گردن منجر به التهاب مزمن، ضعف عضلانی و کاهش انعطاف‌پذیری می‌شود.
سردردهای مداوم و مشکلات بینایی از دیگر عوارض بیماری تورتیکولی هستند، زیرا ناهماهنگی در وضعیت سر و گردن باعث اختلال در تعادل بینایی و حتی سرگیجه می‌شود. در موارد شدید، فشار زیاد روی مهره‌های گردنی و اعصاب مجاور معمولا منجر به بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها و شانه‌ها می‌شود. همچنین، محدودیت شدید در حرکت گردن انجام فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، کار با رایانه و حتی خوابیدن را برای بیمار دشوار می‌کند.
عوارض روحی و روانی نیز از دیگر پیامدهای این بیماری هستند. افرادی که با تورتیکولی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اغلب دچار اضطراب، افسردگی و کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شوند، زیرا وضعیت نامتعادل سر تأثیر قابل‌توجهی بر ظاهر و تعاملات اجتماعی دارد. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری اهمیت زیادی دارد تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
آیا می توان از تورتیکولی پیشگیری کرد؟
پیشگیری از تورتیکولی همیشه امکان‌پذیر نیست خصوصا اگر مادرزادی باشد؛ اما رعایت برخی نکات خطر بروز آن را کاهش می‌دهد. حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و خوابیدن از مهم‌ترین عوامل پیشگیری بیماری تورتیکولی به شمار میرود. همچنین قرارگیری گردن در وضعیت نامناسب، به‌ویژه هنگام استفاده طولانی‌مدت از رایانه یا تلفن همراه، فشار بیش‌ازحد به عضلات گردن وارد می‌کند. به علاوه، ورزش و انجام تمرینات تقویتی برای گردن نقش مهمی در افزایش انعطاف‌پذیری و جلوگیری از ضعف عضلات دارد.
از دیگر راهکارهای پیشگیری از تورتیکولی، اجتناب از ماندن در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی، مانند خوابیدن روی یک سمت بدن یا نشستن بدون تغییر وضعیت است. همچنین، درمان سریع عفونت‌های گوش و حلق اهمیت زیادی دارد، زیرا این عفونت‌ها باعث التهاب و گرفتگی عضلات گردن می‌شوند. با رعایت این نکات، احتمال ابتلا به تورتیکولی کاهش می‌یابد و سلامت گردن حفظ می‌شود.
برای درمان توتیکولی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
افراد مبتلا به تورتیکولی باید به متخصص ارتوپدی، متخصص مغز و اعصاب یا فیزیوتراپیست مراجعه کنند. متخصص ارتوپدی مشکلات ساختاری گردن و ستون فقرات را بررسی کرده و درمان‌های لازم را توصیه می‌کند، درحالی‌که متخصص مغز و اعصاب علل عصبی و اسپاسم‌های عضلانی را ارزیابی می‌کند. فیزیوتراپیست نیز تمرینات کششی، ماساژ درمانی و روش‌های فیزیوتراپی را برای بهبود وضعیت گردن ارائه می‌دهد. در موارد شدیدتر که نیاز به جراحی باشد، متخصص جراحی ستون فقرات یا جراح مغز و اعصاب گزینه‌های جراحی مناسب را بررسی و پیشنهاد می‌کند. همچنین، متخصص درد ممکن است برای کنترل علائم روش‌های دارویی یا تزریق بوتاکس را تجویز کند.
جمع‌بندی
در این مقاله بررسی کردیم تورتیکولی یا کجی گردن یک اختلال حرکتی است که باعث خم شدن غیرطبیعی گردن به یک سمت شده و به دلایل مادرزادی، عصبی، عضلانی یا التهابی ایجاد می‌شود. این عارضه انواع مختلفی دارد، از جمله مادرزادی، اکتسابی، اسپاسمودیک و وضعیتی که هر کدام علل و نشانه‌های خاص خود را دارند.
علائم تورتیکولی شامل درد گردن، محدودیت حرکتی، گرفتگی عضلات و تغییر فرم گردن است. تشخیص این بیماری با معاینه فیزیکی، تصویربرداری پزشکی و آزمایش‌های عصبی انجام می‌شود. درمان آن بسته به شدت و علت بیماری متفاوت بوده و شامل فیزیوتراپی، دارودرمانی، جراحی و اصلاح وضعیت بدن است.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید