آمپول متیل پردنیزولونَ؛ با نحوه تزریق، موارد استفاده و عوارض آن آشنا شوید

آمپول متیل پردنیزولون (Methylprednisolone) یک نوع داروی کورتیکواستروئید و ضد التهابی است. این دارو برای درمان بیماری‌هایی مانند کولیت اولسراتیو، اختلالات خونی، آرتریت، نارسایی‌های کلیوی، مشکلات پوستی، اختلالات سیستم ایمنی، برخی از سرطان‌ها‌، واکنش‌های آلرژیک، دیسک کمر و گردن، مشکلات پوستی، لوپوس، اختلالات گوارشی و غیره کاربرد دارد. متیل پردنیزولون با کاهش پاسخ سیستم ایمنی بدن به بیماری‌ها باعث کاهش واکنش‌های آلرژیک و علائمی مانند درد و تورم می‌شود.

در این مقاله قصد داریم اطلاعات بیشتری درباره نحوه تزریق آمپول متیل پردنیزولون استات عضلانی، نکات مهم قبل و بعد از تزریق آمپول متیل پردنیزولون، عوارض جانبی احتمالی، مدت زمان اثربخشی، تفاوت این دارو با سایر داروهای استروئیدی، خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری و موارد منع مصرف آن صحبت کنیم.

آمپول متیل پردنیزولون برای چیست؟

همان‌طور که در مقدمه نیز اشاره کردیم،‌ آمپول متیل‌ پردنیزولون یکی از قوی‌ترین کورتیکواستروئیدهایی است که برای درمان آلرژی، التهاب و بیماری‌های خود ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با سرکوب سیستم ایمنی باعث تسکین التهاب و کاهش علائمی مانند قرمزی، خارش و تورم می‌شود. مهم‌ترین کاربردهای این آمپول عبارت‌اند از:

• آمپول متیل پردنیزولون برای کمردرد: پزشکان فوق تخصص ارتوپدی باتوجه‌به ناحیه آسیب دیده کمر و شدت کمردرد از درمان‌های مختلفی استفاده می‌کنند. اگر علت کمردرد ابتلا به بیماری‌های ارتوپدی مانند آرتریت، تنگی کانال نخاعی و دیسک کمر باشد، تزریق داروی متیل پردنیزولون می‌توانند به سرعت کمردرد را تسکین دهد.
• تزریق متیل پردنیزولون برای مشکلات تنفسی: تزریق متیل پردنیزولون در درمان مشکلات تنفسی مانند آسم و انسداد مزمن ریه نیز کاربرد دارد. این دارو التهاب موجود در مجاری تنفسی و ترشح مخاط را کاهش داده و باعث بهبود تنفس بیمار می‌شود. تأثیر آمپول متیل پردنیزولون بر مشکلات تنفسی پس از مدت کوتاهی قابل مشاهده است. 
• آمپول متیل پردنیزولون برای زانو درد: پزشکان برای بیمارانی که به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مانند تاندوندیت، بورسیت، آرتریت روماتوئید و آرتروز دچار زانو درد شده‌اند، تزریق داروی متیل پردنیزولون را تجویز می‌کنند. این دارو درد و التهاب زانو را به سرعت کاهش داده و باعث بهبود عملکرد زانو می‌شود.
• آمپول متیل پردنیزولون برای گردن درد: اگر فردی به دلیل ابتلا به دیسک گردن، التهاب و آسیب‌های ورزشی، تنگی کانال نخاعی گردن و آرتریت ستون فقرات مرتبط با گردن دچار درد شدید و التهاب در این ناحیه شود، با تزریق آمپول پردنیزولون به سرعت بهبود پیدا می‌کند. 
• تزریق متیل پردنیزولون بعد از کاشت مو: یکی دیگر از کاربردهای متیل پردنیزولون این است که برای کاهش التهاب، درد و ورم سر افرادی که کاشت مو انجام داده‌اند، تزریق می‌شود.
• تزریق متیل پردنیزولون بعد از عمل بینی: تزریق متیل پردنیزولون بعل از رینوپلاستی یا عمل جراحی بینی باعث می‌شود که التهاب، تورم و درد بینی کاهش پیدا کند. 
• تزریق متیل پردنیزولون بعد از شیمی درمانی: این آمپول برای کاهش التهاب و عوارض جانبی شیمی‌درمانی، مانند حالت تهوع، استفراغ و واکنش‌های آلرژیک نیز تزریق می‌شود. این دارو با کنترل سیستم ایمنی بیماران سرطانی به تحمل بهتر درمان شیمی درمانی کمک می‌کند.
• تزریق متیل پردنیزولون برای جلوگیری از رد پیوند اعضا: متیل پردنیزولون با سرکوب سیستم ایمنی، پاسخ بدن به عضو پیوندی را مهار و از رد پیوند اعضا جلوگیری می‌کند.

نحوه تزریق آمپول متیل پردنیزولون چگونه است؟

برای تزریق عضلانی یا داخل مفصلی این آمپول باید به بهترین کلینیک ارتوپد تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کنید. نحوه تزریق آمپول متیل پردنیزولون استات ۴۰ به این صورت است که ابتدا محل تزریق با استفاده از الکل ضد عفونی و تمیز می‌شود. سپس آمپول با زاویه 90 درجه وارد عضله بیمار می‌شود.

دوز ۴۰ این آمپول برای دردهای خفیف کاربرد دارد. اگر این دارو برای درمان زانو درد تجویز شده باشد، آن به داخل مفصل ملتهب زانو و اطراف محل درد تزریق می‌کنند. تا زمانی که بیمار به بهبودی کامل برسد، این دارو چندین بار باید تزریق شود. برای جلوگیری از بروز عوارض احتمالی بهتر است که پزشک متخصص یا کادر درمانی مجرب تزریق این آمپول را انجام دهد.

نکات مهم قبل از تزریق آمپول متیل پردنیزولون

نکات مهمی که قبل از تزریق آمپول متیل پردنیزلون باید مورد توجه قرار بگیرند، شامل موارد زیر است:

• اگر به متیل پردنیزولون یا هر یک از مواد تشکیل‌دهنده آن حساسیت دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
• به پزشک خود بگویید که چه داروهای تجویزی و بدون نسخه، ویتامین‌ها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی مصرف می‌کنید.
• اگر عفونت قارچی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
• اگر قصد بارداری دارید یا باردار و شیرده هستید، به پزشک خود اطلاع دهید.
• در صورت انجام عمل جراحی از جمله جراحی دندان به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که قصد تزریق آمپول متیل پردنیزولون را دارید.
• باید بدانید که تزریق این دارو ممکن است توانایی شما را در مقابله با عفونت کاهش دهد و در صورت ابتلا به عفونت از بروز علائم جلوگیری کند.
• درصورتی که قصد تزریق‌ پردنیزولون را دارید، از افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی، سرخک و آبله مرغان دوری کنید و دست‌های خود را مرتب بشویید.
• تزریق آمپول متیل پردنیزولون در افراد سالمندی که احتمال ابتلای آن‌ها به مشکلات قلبی، کبدی و کلیوی بالاست، باید با احتیاط و تنظیم دوز انجام شود.
• در کودکان اگر از تزریق این دارو به مدت طولانی استفاده شود، احتمال کند شدن رشد و مشکلات استخوانی بیشتر است؛ بنابراین نباید از دوزهای تجویزشده تجاوز کرد و کودک باید حتما تحت نظر باشد.

نکات مهم برای مراقبت پس از تزریق آمپول متیل پردنیزولون

پس از تزریق آمپول متیل پردنیزولون به نکات مهم زیر توجه داشته باشید:

• محل تزریق را بررسی کنید و در صورت بروز علائمی مانند درد، ترشح، تورم و قرمزی به پزشک مراجعه کنید.
• برای جلوگیری از تحریک محل تزریق از فشار دادن یا ماساژ آن خودداری کنید.
• بعد از تزریق به مدت 24 ساعت از انجام ورزش و فعالیت‌های سنگین بپرهیزید تا دارو بهتر اثر کند.
• برای کاهش درد یا ناراحتی موقت کمپرس یخ در محل تزریق قرار دهید.
• با مشورت پزشک درصورت نیاز می‌توانید از داروهای مسکن استفاده کنید.
• باتوجه‌به افزایش موقتی قند خون پس از تزریق متیل پردنیزولون، بیماران دیابتی باید قند خود را به‌طور منظم کنترل کنند.
• به عوارض جانبی احتمالی بعد از تزریق توجه داشته باشید و توصیه‌های پزشک را به خوبی رعایت کنید.

عوارض جانبی احتمالی آمپول متیل پردنیزولون چیست؟

بعد از تزریق آمپول متیل پردنیزولون احتمال بروز عوارض جانبی زیر وجود دارد:

• سرگیجه
• ناراحتی معده و نفخ شکم
• احساس درد و ضعف عضلانی خفیف
• تورم دست و پا به دلیل احتباس مایعات
• تشنج
• افسردگی
• نامنظم‌شدن ضربان قلب
• درد چشم و تغییر در بینایی
• تنگی نفس
• افزایش اشتها و وزن
• یبوست
• احساس سرخوشی
• بی‌خوابی
• سردرد
• بیقراری و عصبانیت
• افزایش فشار خون
• افزایش قند خون
• نامنظم‌شدن پریود
• کاهش ادرار و تیره شدن رنگ آن
• حالت تهوع و استفراغ
• تعریق
• زردی پوست و سفیدی چشم
• کندشدن بهبود بریدگی‌ها و کبودی‌ها
• خستگی غیرمعمول

مدت زمان اثر بخشی آمپول متیل پردنیزولون چقدر است؟

نیمه عمر آمپول متیل پردنیزولون در بدن انسان بین 18 تا 36 ساعت است و اثر آن یک تا دو روز در بدن باقی می‌ماند؛ البته مدت زمان اثر بخشی این دارو به‌ عواملی مانند نوع و شدت بیماری، شرایط بیمار، دوز دارو و نحوه تزریق بستگی دارد. در  تزریق عضلانی اثرات دارو بعد از 12 تا 24 ساعت ظاهر می‌شود. در تزریق داخل مفصلی نیز اثرات دارو بعد از 24 تا 48 ساعت آغاز شده و گاهی تا چند هفته یا حتی چند ماه ادامه می‌یابد.

تفاوت بین آمپول متیل پردنیزولون و سایر داروهای استروئیدی

قدرت اثر ضد التهابی امپول متیل پردنیزولون نسبت به داروهای استروئیدی مانند بتامتازون، پردنیزولون و هیدروکوزتیزون قوی‌تر و نسبت به دگزامتازون ضعیف‌تر است. این آمپول نسبت به دگزامتازون و بتامتازون مدت زمان کمتر و نسبت به هیدروکورتیزون مدت زمان بیشتری در بدن باقی می‌ماند.

متیل پردنیزولون برای درمان بیماری‌های التهابی شدید مانند آرتریت روماتوئید، واکنش‌های آلرژیک شدید و برخی بیماری‌های خودایمنی کاربرد دارد؛ اما پردنیزولون برای کنترل بیماری‌های التهابی و آلرژیک، دگزامتازون برای شرایط نیازمند به سرکوب قوی سیستم ایمنی، هیدروکورتیزون برای درمان نارسایی آدرنال و بتامتازون برای کاهش علائم حساسیتی، التهاب و خارش استفاده می‌شود.

استفاده آمپول متیل پردنیزولون در دوران بارداری: آیا خطری دارد؟

مطالعات نشان می‌دهد که با تزریق داروهای کورتیکواستروئید و ضدالتهابی مانند متیل پردنیزولون امکان وارد شدن آسیب به جنین وجود دارد. به همین دلیل به خانم‌ها توصیه می‌شود که در دوران بارداری از تزریق این آمپول بپرهیزند. این دارو احتمال به دنیا آمدن نوزادی با سطوح پایین هورمون استرس یا کورتیزول را افزایش می‌دهد.

چه افرادی باید از آمپول متیل پردنیزولون پرهیز کنند؟

تزریق این آمپول برای افراد زیر توصیه نمی‌شود:

• افراد دارای سابقه تشنج و صرع
• افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا و پوکی استخوان
• افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی
• افراد دارای مشکلات کبدی، کلیوی و تیروئیدی
• زنان باردار و زنانی که قصد باردارشدن دارند
• افراد حساس به مواد موجود در این دارو
• افراد دارای مشکلات لخته شدن خون
• افراد مبتلا به بیماری و عفونت در هفته‌های اخیر
• افراد مبتلا به عفونت قارچی
• افراد مبتلا به آبله‌مرغان
• افرادی با پلاکت خون‌ پایین

جمع‌بندی

در این مقاله ابتدا کاربردهای آمپول متیل پردنیزولون را مورد بررسی قرار دادیم و سپس نحوه تزریق آن را توضیح دادیم. سپس به توضیح درباره نکات مهم قبل و بعد از تزریق، عوارض جانبی و مدت زمان اثر بخشی این آمپول پرداختیم. در ادامه این دارو با سایر داروهای استروئیدی مقایسه کردیم. شرایط مصرف این دارو در دوران بارداری و موارد منع مصرف آن موارد دیگری بود که راجع‌به آن‌ها نیز صحبت کردیم.