بهترین زمان تشخیص و درمان در رفتگی لگن نوزاد

در رفتگی لگن یکی از مشکلات شایعی است که در نوزادان و کودکان رخ می‌دهد. این مشکل ممکن است در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، منجر به مشکلات جدی در زمینه حرکت، رشد و توسعه کودک شود؛ بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع این اختلال مفصلی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این مقاله، بهترین زمان برای تشخیص و درمان در رفتگی مادرزادی لگن نوزاد می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.

در رفتگی مادر زادی لگن چیست؟

در رفتگی مادرزادی لگن یک اختلال مفصلی در کودکان زیر ۶ ماه است که با شل‌شدن و در رفتگی مفصل لگن ایجاد می‌شود. در این بیماری، جایی که استخوان‌های کمر و لگن به یکدیگر وصل می‌شوند، به‌درستی به هم نمی‌پیوندند و باعث دررفتگی مفصل می‌شوند. علاوه بر این، در رفتگی مادرزادی لگن معمولاً در کودکان زیر ۶ ماه تشخیص داده می‌شود. این بیماری ممکن است به دلیل عامل‌های ژنتیکی، مادرزادی یا عوامل محیطی ایجاد شود.

انواع در رفتگی مادرزادی لگن

در رفتگی مادرزادی لگن، استخوان لگن از محل خود در بازوی مفصل لگن جدا می‌شود. این حالت می‌تواند در سه نوع رخ دهد:

• دررفتگی کامل: در این حالت استخوان کاملاً جدا شده و خارج از محل خود قرار می‌گیرد.
• دررفتگی ناقص: در این حالت، استخوان تا حدی از محل خود جدا شده ولی هنوز درون بازوی مفصل لگن است.
• شکستگی: در این حالت، استخوان لگن شکسته و بخشی از آن به همراه بازوی مفصل لگن به جایی دیگر منتقل شده است.

علت بروز دررفتگی مادرزادی لگن

علت این بیماری به‌درستی شناخته نشده است، اما برخی محققین فکر می‌کنند که حفره استابولوم در بعضی جنین‌ها به‌درستی تشکیل نمی‌شود یا شلی کپسول مفصل ران علت دررفتگی است. علاوه بر این، این بیماری بیشتر در دختران دیده می‌شود. فرزندان اول خانواده، نژاد سفید و وجود ناهنجاری‌های مادرزادی از عوامل ابتلا به این بیماری هستند. درصورتی‌که بیماری زود تشخیص داده و درمان آن در دوران زودرس شروع شود، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.

این بیماری می‌تواند باعث رشد نامناسب استخوان‌ها و تغییرات در عضلات اطراف مفصل شود؛ بنابراین، درصورتی‌که درمان را به تأخیر بیندازید، عقب‌ماندگی رشد مفصل بیشتر و تغییر شکل آن نیز بیشتر می‌شود. بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری، بررسی دوره‌ای نوزادان توسط پزشکان متخصص و شروع درمان در صورت لزوم است.

علائم و نشانه های دررفتگی مادرزادی لگن

علائم در رفتگی مادرزادی لگن بستگی به سن کودک دارد. در کودکان زیر ۶ماهه، ممکن است مفصل لگن برای تشخیص بیماری به‌سادگی جابه‌جا یا شل شود. همچنین، طول پاهای کودک ممکن است متفاوت باشد و چین و چروک‌هایی روی ران دیده ‌شود یا حرکت مفصل لگن در جهت متضاد با سمتی که رفتگی دارد، محدود است. در کودکان بزرگ‌تر، علائم شامل درد و ناراحتی در مفصل، لنگیدن یا راه‌رفتن با گام‌های پرشی است. در بزرگسالان، ممکن است درد و سفتی در مفصل لگن، لنگیدن، و دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه‌رفتن و پله رفتن دیده شود.

تشخیص در رفتگی مادرزادی لگن

در حدود سه روز بعد از تولد نوزاد، با معاینات بالینی می‌توان به ناپایداری لگن در نوزاد پی برد. معمولاً، پزشک یا پرستاران این معاینات را انجام می‌دهند. در صورت مشاهده ناپایداری لگن، والدین باید نوزاد را به متخصص ارتوپدی معرفی کنند. متخصص لگن یا ارتوپد با استفاده از معاینات فیزیکی تخصصی، می‌تواند رفتگی لگن را تشخیص دهد. برای تعیین شدت در رفتگی لگن در نوزادان از روش اسکن سونوگرافی استفاده می‌شود. همچنین، نوزادان دوقلو یا چندقلو باید برای بررسی سلامتی و پایداری لگن، بررسی شوند. برای تشخیص در رفتگی مادرزادی لگن در کودکان از تصویربرداری به روش رادیوگرافی استفاده می‌شود. این روش‌ها، تصاویر واضحی از موقعیت گوی و کاسه در مفصل ران را نشان می‌دهند.

درمان در رفتگی مفصل لگن (روش های جراحی و غیر جراحی)

همانطور که قبلا هم اشاره شد، در رفتگی مفصل لگن یک اختلال مفصلی است که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. روش‌های درمانی برای رفتگی مفصل لگن دربسته به سن و شدت بیماری متفاوت است. در زیر روش‌های درمانی برای رفتگی مفصل لگن در نوزادان تازه‌ متولدشده، کودکان یک تا شش ماه و کودکان شش ماه تا دو سال آورده شده است.

نوزادان تازه متولد شده

درمان نوزادان با استفاده از کمربند پاولیک هارنس (Pavlic Harness) انجام می‌شود که نوارهای پلاستیکی خاصی را در اطراف بدن قرار می‌دهد. هدف این درمان، قراردادن مفصل ران در وضعیت خاصی برای یک تا دو ماه است. در این وضعیت، سر استخوان ران در حفره استابولوم قرار می‌گیرد و ماندن آن در این حفره، به رشد بهتر آن کمک می‌کند. این درمان به کودکان تا شش‌ماهگی توصیه می‌شود، اما هر چه سن کودک کمتر باشد، نتیجه درمان بهتر خواهد بود. البته اگر ‌که درمان در رفتگی لگن نوزاد با پوشک برای کودکانی که شروع به چهاردست‌وپا راه‌رفتن می‌کنند (حدود ۴ تا ۶ ماهگی) تأثیر کمی دارد،  باید درمان‌های مرحله بعدی را انجام دهد.

کودکان یک تا شش‌ ماه

درمان دررفتگی مفصل لگن در کودکان یک تا شش‌ ماه نیز ممکن است شامل استفاده از پوشش‌های ویژه باشد. همچنین، در بعضی موارد، استفاده از دستگاه کشش برای آهسته و به‌آرامی کشیدن مفصل لگن به جایگاه صحیح است. همچنین، تمرینات فیزیوتراپی و ماساژ مفصل لگن نیز می‌تواند سرعت بهبود عملکرد و حرکت مفصل را افزایش دهد.

کودکان شش ماه تا دو‌ سال

اگر بیماری در سنین بین شش‌ماهگی تا دوسالگی تشخیص داده شود، درمان آن مشکل‌تر است و ممکن است روش های قبلی کارآمد نباشد. در این صورت، پزشک سعی می‌کند با عمل جراحی در رفتگی لگن مادرزادی بیمار تحت بیهوشی عمومی در اتاق عمل، اندام‌های تحتانی و تنه را مدتی در یک قالب گچی به نام اسپیکا یا اسپایکا Spica cast در وضعیت خاص نگه دارد. این روش، در بیمارانی که در سنین بالاتر از یک و نیم‌سال هستند، معمولاً کارآمدی کمتری دارد و نیاز به روش‌های درمانی دیگری مانند فیزیوتراپی و روش های جراحی است.

عوارض در رفتگی مفصل لگن

در رفتگی مفصل لگن یکی از مشکلات جسمی شایع در افراد است که می‌تواند با گذر زمان، عوارض مختلفی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض رفتگی مفصل لگن عبارت‌اند از:

• درد: درد یکی از شایع‌ترین عوارض رفتگی مفصل لگن است که می‌تواند شدید و پراکنده باشد و به دلیل فشار بر مفصل و ایجاد التهاب در آن ایجاد می‌شود.
• محدودیت حرکت: دررفتگی مفصل لگن می‌تواند باعث محدودیت حرکت شود و باعث کاهش قابل‌توجه قابلیت حرکتی فرد شود.
• ناتوانی: در برخی از موارد، دررفتگی مفصل لگن می‌تواند به ناتوانی در حرکت، راه‌رفتن و ایستادن منجر شود.
• اختلال در خواب: درد شدید و ناتوانی می‌تواند باعث اختلال در خواب شود و به افزایش استرس و اضطراب فرد کمک کند.
• افزایش وزن: افرادی که به دلیل دررفتگی مفصل لگن نمی‌توانند به طور مناسب حرکت کنند، ممکن است وزن بیشتری به دست آورده و با افزایش وزن، فشار بر مفصل لگن افزایش یابد.

درمان در رفتگی مادرزادی لگن در بزرگسالی

دررفتگی لگن یکی از موارد اورژانسی در بزرگسالان است که نیاز به درمان فوری دارد. در این حالت برای درمان در رفتگی مادرزادی لگن در بزرگسالی، لگن باید به‌سرعت به محل اصلی خود بازگردانده یا محل قرارگیری آن اصلاح شود. پزشک ممکن است برای بازگرداندن لگن به محل اصلی آن از مسکن و بی‌حسی استفاده کند. درصورتی‌که هیچ علامتی در مورد در رفتگی لگن دیده نشود، پزشک لگن را به محل اصلی بازمی‌گرداند و به آن جا می‌اندازد؛ اما اگر با رفتگی لگن مشکلات دیگری همراه باشد، مانند درگیری عصب پا، شکستگی استخوان یا مشکلات در خون‌رسانی به لگن، جراحی لازم خواهد بود.

پس از جاانداختن استخوان لگن، بیمار باید از داروهای مسکن و ضدالتهاب استفاده کند تا علائم در رفتگی لگن را کنترل کند. در مواردی که مقدار آسیب وارده بیشتر باشد، تراکنش لگن با وسایل مخصوصی انجام می‌شود. همچنین، به بیمار توصیه می‌شود که در ابتدای دوره نقاهت و پس از درمان، تاحدامکان از چوب زیربغل استفاده کند تا وزن و فشاری که به لگن وارد می‌شود، کاهش یابد. پس از تأیید پزشک، جلسات فیزیوتراپی برای واردکردن فشار به لگن شروع می‌شود.

دوره نقاهت دررفتگی مادرزادی لگن

دوره نقاهت در رفتگی مادرزادی لگن، پس از جراحی برای درمان، بسیار مهم است. این دوره، معمولاً به مدت چند هفته پس از جراحی انجام می‌شود و هدف آن بهبود ویژگی‌های حرکتی و عملکردی بیمار است. در این دوره، بیمار نباید فشار زیادی به منطقه عمل جراحی وارد کند و باید به دستور پزشک خود عمل کند. همچنین، بیمار باید از فعالیت‌های سنگین و شدید خودداری کند و به‌تدریج فعالیت‌های روزمره خود را افزایش دهد.

در این دوره، تمرینات فیزیوتراپی و تمریناتیک بسیار مهم هستند و به کمک این تمرینات، بیمار می‌تواند عضلات خود را تقویت کرده و عملکرد حرکتی خود را بهبود بخشد. همچنین، در دوره نقاهت، باید به نکاتی مانند تغذیه مناسب، خواب کافی و رعایت مراقبت‌های بعد از عمل جراحی توجه کرد.

چه زمانی و به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

به‌طورکلی، درصورتی‌که شما یا کودکتان علائمی مانند درد، سختی در حرکت یا تورم در منطقه لگن یا پا دارید، بهتر است به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. همچنین، اگر کودک شما تازه متولد شده است، پس از تشخیص ناپایداری لگن در معاینات ابتدایی توسط پزشک اطفال یا پرستاران، نیاز به معاینه تخصصی توسط پزشک متخصص ارتوپدی و در صورت لزوم، تصویربرداری با سونوگرافی دارید.