نقرس چه نوع بیماری است؟ اگر شما هم با این سوال مواجه شدید، برای آشنایی بیشتر با این بیماری، علت بروز، علائم و همچنین راه‌های تشخیص و درمان آن در این مقاله با ما همراه باشید.
نقرس چیست؟
نقرس یک بیماری مزمن و التهابی است که اکثراً مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولا به دلیل تجمع اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود. اسید اوریک که از متابولیسم پروتئین‌ها به دست می‌آید، به صورت کریستال در مفاصل و بافت‌های اطراف آنها رسوب می‌کند و باعث درد، تورم و التهاب مفاصل می‌شود.
نقرس علائم مختلفی دارد که می‌توان به تورم و درد شدید در مفاصل، قرمزی و افزایش دمای پوست در منطقه مبتلا اشاره کرد. علاوه بر این، برخی افراد ممکن است با کمردرد، خستگی عمومی و تب نیز مواجه شوند. اگرچه این بیماری به طور معمول در مفاصل پاها، به ویژه انگشتان پا رخ می‌دهد، اما ممکن است به دیگر مفاصل نیز گسترش یابد. برخی عوامل مثل مصرف غذاهای پرپروتئین، مصرف الکل، چاقی، بیماریهای کلیوی و تاریخچه خانوادگی، آن را تسریع می‌کنند.
آیا نقرس انواع دارد؟
نقرس بیماری است که به طور رایج مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری انواع مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
- هایپراوریسمی: این نوع بیماری، هنگام بروز هیچگونه علامت ظاهری ندارد و سطح اسید اوریک در بدن فرد مبتلا افزایش می‌یابد.
- نقرس حاد: با درد شدید و التهاب حاد مفاصل همراه است. این حملات معمولا در چند روز بهبود می‌یابند و می‌توانند با عللی مانند استرس، مصرف الکل، مواد مخدر و هوای سرد ایجاد شوند.
- نقرس بین حمله‌ای: یک دوره میان حملات نوع ِ حاد است. در این مرحله، علائم نقرس کمتر بروز پیدا می‌کنند.
- نقرس توفوسی مزمن: ممکن است آسیب دائمی به مفاصل و کلیه‌ها وارد کند. در این حالت، بیمار ممکن است آرتریت مزمن را تجربه کند و توده‌های بزرگ در نواحی مختلف بدن شکل بگیرند.
- نقرس کاذب: ممکن است با نقرس اشتباه گرفته شود. در این حالت، بلورهای اسید اوریک به جای کریستال‌های پیروفسفات کلسیم تشکیل می‌شوند.
علائم نقرس
همان‌طور که می‌دانید، نقرس یکی از بیماریهای التهابی مزمن است و معمولاً به‌صورت ناگهانی شروع می‌شود و با حملات شدید درد و التهاب مفاصل همراه است. درواقع می‌توان نقرس را یک نوع آرتروز حاد و التهابی نیز در نظر گرفت.
اگرچه نقرس بیشتر در مردان دیده می‌شود، اما زنان نیز در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، به‌ویژه پس از سن نوجوانی و در دوران پس از سنین یائسگی. افرادی که به نقرس دچار می‌شوند علائمی را تجربه می‌کنند که پزشک با بررسی آنها می‌تواند ابتلای این افراد به این بیماری را تشخیص دهد. البته باید در نظر داشته باشید که علائم این بیماری در همه افراد یکسان نیست و احتمال دارد که در فردی با فرد دیگر، فرق داشته باشد.
شدت حمله و نوع بافت‌هایی که بیماری آن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بر این مشخصه‌ها و علائم تأثیرگذار هستند. نکته جالب‌توجه این است که متأسفانه این علائم به‌یک‌باره و ناگهانی ظاهر می‌شوند؛ در این حالت فرد بیمار دچار حملات بسیار شدید می‌شود و معمولاً حدود یک هفته طول می‌کشد.
همان‌طور که گفتیم ممکن است این حملات از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد؛ اما علائمی هستند که در بیشتر مبتلایان به این بیماری ظاهر می‌شود:
- بروز ناگاهی درد: بیمار خیلی ناگهانی دردهای شدیدی را در قسمت‌هایی از بدن خود خصوصاً مچ پا، انگشتان پا، مچ و کف دست و همچنین زانوی خود، احساس می‌کند. متأسفانه اغلب درد در این نواحی در شب‌هنگام شدت پیدا می‌کند
- حساس شدن به لمس‌کردن: بیمار در مفاصل و قسمت‌هایی از بدن خود که درگیر نقرس می‌شود، نسبت به لمس‌شدن حس بدی پیدا می‌کند و ممکن است با کوچک‌ترین ضربه، احساس درد کند؛ ازاین‌رو معمولاً نقرس را یک نوع بیماری مفصلی هم می‌نامند و اغلب مفاصل درگیر درد و التهاب شامل مفاصل بزرگ اندام‌های پایینی مانند مفاصل پا و ساق پا می‌شوند
- کم‌شدن دایره حرکت: زمانی که حملات نقرس شروع می‌شوند، درد و تورم در نواحی درگیر شدت پیدا می‌کند، ازاین‌رو بیمار نمی‌تواند مثل گذشته به‌راحتی حرکت کند و مفاصل درگیر بیمار با محدودیت حرکت مواجه می‌شوند
- قرمزشدن و تورم مفاصل درگیر: در بیشتر موارد افرادی که علائم نقرس در آنها بروز می‌کند، خصوصاً در قسمت‌هایی از مفاصل درگیر، شاهد قرمزی و تورم هستند. دلیل این قرمزی و تورم هم تخلخل اسیداوریک در محل موردنظر است
- افزایش دمای بدن (بروز تب): مبتلایان به نقرس ممکن است دچار حملاتی شوند که با تب همراه است
- بروز توده‌های سفت: زمانی که کریستال‌های اسیداوریک در بافت‌هایی مانند پوست و زیر پوست که نرم هستند، جمع می‌شود، در این حالت توده‌هایی در این نقاط ایجاد می‌شود
علت بروز نقرس
باتوجه‌به توضیحاتی که در طول این مقاله ارائه شد، متوجه شدید که در بیشتر مواقع بیماری نقرس ازاین‌جهت ایجاد می‌شود که سطح اسیداوریک (یک ماده طبیعی در بدن)، در خون بالا می‌رود. این ماده زمانی به دست می‌آید که پورین‌ها (در برخی از مواد غذایی وجود دارد) تجزیه می‌شوند. حال اگر سطح این اسید بیش از حد نرمال باشد، نقرس که نوع خاصی از آرتریت است، بروز می‌کند. برخی از عوامل شایع که باعث این اتفاق می‌شود عبارت‌اند از:
- ترکیبات ژنتیکی فرد: وجود ژن‌های خاص احتمال ابتلای شخص به بیماری نقرس را افزایش می‌دهد
- رژیم غذایی ناسالم: درصورتی‌که بیش از حد مواد غذایی مصرف کنید که موادی همچون پورین در آنها باشد. مانند انواع گوشت قرمز، ماهی، آجیل، خرما و غیره
- مصرف زیاد الکل: برخی از انواع الکل می‌توانند با تولید اسیداوریک مرتبط باشند، به‌خصوص مصرف بیش از حد آنها
- چاقی: افرادی که چاق هستند به نسبت بقیه بیشتر دچار نقرس شده‌اند، ازاین‌رو پزشکان حدس می‌زنند که چاقی ازآنجاکه باعث افزایش سطح اسیداوریک در خون می‌شود، خطر ابتلا به نقرس را بالا می‌برد؛ ضمن اینکه چاقی منجر به کاهش کلیت کلیوی می‌شود و این اتفاق خطر افزایش سطح اسیداوریک را بالا می‌برد
- بیماریهای مزمن: طبق تحقیقاتی که انجام شده است، در برخی از بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشارخون بالا و افزایش کلسترول، افزایش سطح اسیداوریک اتفاق افتاده است، پس می‌توان آن را از عوامل ابتلا به نقرس در نظر گرفت
- داروها: مصرف برخی از داروها مانند دیورتیک‌ها (داروهای کاهنده فشارخون) و نیاسین یا ویتامین B3 نیز ممکن است سطح اسیداوریک را افزایش دهد و خطر ابتلا به نقرس را بالا ببرد
- جنسیت و سن: مردان به‌طورکلی در خطر ابتلا به نقرس به نسبت بیشتر از زنان هستند؛ اما خطر ابتلا به نقرس برای زنان پس از سن نوجوانی و در دوران پس از سنین یائسگی افزایش می‌یابد
تاثیر نقرس بر زندگی افراد
این بیماری می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید، اختلال در نعوظ، و استئوآرتریت شود، که همگی به کیفیت زندگی افراد لطمه وارد می‌کنند. علاوه بر این، نقرس می‌تواند خطر ابتلا به حملات قلبی و بیماری کلیوی مانند سنگ کلیه را افزایش دهد.
عوارض این بیماری به خطر ابتلا به سرطان پروستات و انواع دیگر سرطان نیز مرتبط می‌شود. در افراد مبتلا به نقرس، بیماریهای روحی روانی مانند افسردگی نیز رایج است. این امر باعث می‌شود که کیفیت زندگی روانی و جسمانی آنها تحت تاثیر قرار گیرد.
عوامل خطر ابتلا به نقرس
در بخش دلایل بروز بیماری نقرس مواردی که باعث ابتلا به این بیماری می‌شود را معرفی کردیم. در ادامه از عواملی خواهیم گفت که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:
- بیماری‌هایی مثل دیابت، فشارخون بالا، افزایش کلسترول
- رژیم غذایی ناسالم
- مصرف بیش از حد الکل
- چاقی و اضافه‌وزن بالا
- بیماری‌هایی که فرد هنگام ابتلا با تبِ بالایی مواجه می‌شود
- ژنتیک
- در صورت مصرف‌نکردن آب به میزان کافی به حدی که بدن دچار کم‌آبی شود
- سن و جنسیت (آقایان بیشتر مبتلا می‌شوند)
- زمانی که مفاصل ضربه شدید ببینند و دچار آسیب شوند
- استفاده از داروهایی که دفع اورات خون را کاهش می‌دهند
عوارض نقرس
طبق مطالعات و شواهد، مشخص شده است افرادی که به نقرس مبتلا می‌شوند، عوارض دردناک و سختی را متحمل می‌شوند که رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- تحمل درد بسیار زیاد و التهاب در مفاصل بزرگ مثل مچ پا
- بالارفتن خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی
- تشکیل سنگ کلیه و بروز عفونت کلیوی
- تشدید خطر ابتلا به فشارخون بالا و بیماریهای مرتبط با آن
- قرمز و متورم‌شدن مفاصلی که درگیر نقرس هستند
- حساس شدن به لمس در نقاطی از بدن که مفاصل آن درگیر نقرس است
- تشکیل بافت‌های سفت در سطح پوست و زیر پوست
- کم‌شدن دایره حرکت
- ایجاد اختلال در حرکت و عملکرد مفاصل درگیر نقرس
- بروز بیماریهای روانی مانند اضطراب، افسردگی
- آسیب‌دیدن مفاصلی که درگیر نقرس هستند و خوب نشدن این قسمت‌ها به دلیل وجود کریستال‌های اسیداوریک
تشخیص بیماری نقرس
راه‌های متنوعی برای تشخیص بیماری نقرس وجود دارد که عبارت‌اند از:
- آزمایش مایع مفصلی یکی از روش‌ها است که توسط پزشک با استفاده از سوزن، مایع مفصل درگیر را بررسی می‌کند و حضور کریستال‌های اورات در آن قابل مشاهده است.
- آزمایش خون نیز برای اندازه‌گیری سطح اوریک اسید و کراتین در خون استفاده می‌شود، اما گاهی نتایج درستی را در زمینه تشخیص بیماری ارائه نمی‌کند. رادیولوژی با اشعه ایکس نیز با گرفتن تصویر رادیولوژی از مفصل، علت التهاب مفصل را تشخیص می‌دهد.
- سونوگرافی عضلانی اسکلتی هم می‌تواند با کمک تشخیص کریستال‌های اورات در مفصل، به تشخیص بیماری کمک کند.
- سی‌تی اسکن با دو انرژی می‌تواند کریستال‌های اورات را در مفاصل شناسایی کرده و حتی اگر التهابی هنوز شکل نگرفته باشد، بیماری را تشخیص دهد.
پیشگیری از علائم نقرس
پیشگیری از نقرس عمدتاً به مدیریت عوامل خطر مرتبط با افزایش سطح اسیداوریک در خون بستگی دارد. در ادامه چندین راهکار برای پیشگیری از نقرس را معرفی کرده‌ایم:
- تغییر رژیم غذایی و استفاده از سبک زندگی سالم مثل کاهش مصرف پورین‌ها؛ افزایش مصرف میوه و سبزی‌ها، کاهش مصرف قند و نوشیدنی‌های شیرین، افزایش مصرف لبنیات کم‌چرب
- کنترل وزن و فعالیت بدنی: مثل کاهش وزن، ورزش منظم
- مصرف مایعات کافی
- کاهش مصرف الکل
- مصرف داروهای پیشگیری کننده مثل آلوپورینول
- مدیریت و کنترل بیماریهای مزمن
- مشاوره پزشکی منظم
- مراقبت از کلیه
با اتخاذ این راهکارها، می‌توان به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به نقرس را کاهش داد و حملات آن را کنترل کرد.
چرا به نقرس دچار می‌شویم؟ (علت نقرس چیست؟)
در بخش عوامل ابتلا به نقرس به طور کامل توضیح دادیم که چه مواردی باعث ابتلا به نقرس می‌شود. مواردی مانند چاقی، مصرف زیاد الکل، ژنتیک، کم‌آبی بدن، ضربه به مفصل و... احتمال و خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد.
روش‌های تشخیص بیماری نقرس
برای‌آنکه پزشکان بتوانند بیماری نقرس را تشخیص دهند، روش‌های مختلفی را ممکن است به کار گیرند که در ادامه آنها را بررسی کرده‌ایم:
آزمایش خون
آزمایش خون در تشخیص نقرس برای اندازه‌گیری سطح اسیداوریک در خون انجام می‌شود که باعث تشکیل بلورهای کریستالی در مفاصل می‌شود، همچنین در آزمایش خون، ممکن است سایر نشانگرهای التهابی مانند سرعت رسوب پلاکت (ESR) و پروتئین C-واکنش (CRP) نیز بررسی شود که در تشخیص نقرس مؤثر است.
آزمایش مایع میان مفصلی
در آزمایش مایع میان مفصلی به بررسی بلورهای کریستالی اسیداوریک در مایع مفصلی پرداخته می‌شود. وجود این بلورها در مایع مفصلی، به‌عنوان یک نشانه تشخیصی قوی برای نقرس در نظر گرفته می‌شود.
آزمایش ادرار
در آزمایش ادرار سطح اسیداوریک اندازه‌گیری می‌شود که زیاد بودن آن نشانه ابتلای بیمار به نقرس است. ضمن اینکه بلورهای کریستالی اسیداوریک نیز در ادرار شناسایی می‌شود.
سی‌تی‌اسکن (Dual energy CT scan)
اسکن CT با دو انرژی (Dual energy CT scan) بلورهای کریستالی اسیداوریک را در مفاصل شناسایی کرده و وجود نقرس را تأیید می‌کند. با این تصویربرداری می‌توان نقرس را از بیماریهای دیگری که علائم مشابهی دارند، تشخیص داد.
رادیولوژی
پزشک رادیولوژی با انجام انواع تصویربرداری مانند اشعه ایکس (X-ray) می‌تواند علایم و عوارض نقرس را تشخیص دهد. در تصویربرداری با اشعه ایکس، ممکن است بلورهای کریستالی اسیداوریک در مفاصل (مانند مفاصل پا و کف دست) یا حول آنها مشاهده شود.
سونوگرافی
در سونوگرافی، بلورهای کریستالی اسیداوریک به‌صورت هاله‌های روشن و همچنین سایه‌های سیاه دیده می‌شوند که در مایع مفصلی حضور دارند. این تصاویر نشان می‌دهند که بلورهای کریستالی درون مفصل یا اطراف آن وجود دارند که معمولاً با تورم، التهاب و درد مفاصل همراه است. این تغییرات تصویربرداری به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دقیق‌تری از وجود نقرس بدهد و درمان مناسب را تجویز کند.
آیا بیماری نقرس درمان قطعی دارد
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که درمان قطعی برای نقرس معرفی نشده است، درواقع هر اقدام درمانی که انجام می‌شود، در جهت مدیریت حملات سخت و حاد بیماری و همچنین کنترل کردن سطح اسیداوریک خون است. در این صورت است که می‌توان از خطرات آینده حملاتی که مبتلایان به نقرس ممکن است با آنها مواجه شوند، پیشگیری کرد.
درمان بیماری نقرس
برای درمان بیماری نقرس که درواقع همان کنترل و مدیریت حملات سخت است، پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که عبارت‌اند از:
- مصرف داروهای کاهش‌دهنده اسیداوریک مانند آلوپورینول و فبوکسوستات که سطح اسیداوریک را کاهش می‌دهند
- استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب
- کلشی سین در کنترل التهابات حملات نقرس
- پیشنهاد ورزش‌کردن به بیمار
- تجویز ویتامین C
برای درمان نقرس چه بخوریم؟
در کنار پرهیز غذایی که در بخش‌های قبل ذکر شد، مصرف برخی مواد غذایی در کاهش خطر ابتلا به نقرس یا حتی کمک به درمان آن تاثیرگذار است. در ادامه خواهیم گفت که برای درمان نقرس چه بخوریم :
- غلات غنی شده: غلات غنی شده با فیبر، مانند جو و گندم کامل
- محصولات لبنی: شامل شیر، ماست و پنیر
- میوه: میوه‌هایی مانند گیلاس، توت، تمشک و آلو که باعث کاهش سطح اسید اوریک در بدن می‌شود.
- سبزیجات: سبزیجاتی مانند اسفناج و کلم بروکلی که حاوی فیبر بالا هستند.
- حبوبات: حبوبات مثل نخود و لوبیا، به عنوان منابع پروتئین گیاهی
- مغزها: مغزهایی مانند گردو و بادام، حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
- روغن‌های گیاهی: روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون
- تخم‌مرغ
- قهوه
دارو درمانی برای جلوگیری از عوارض نقرس
داروهای متداول برای کنترل و جلوگیری از عوارض نقرس شامل آلوپورینول و فبوکسوستات هستند. این داروها با کاهش سطح اسیداوریک در خون، جلوی حملات نقرس را می‌گیرند و به کاهش التهاب و درد مفاصل کمک می‌کنند. همچنین، مصرف مایعات بیشتر و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌تواند در کنترل درد و التهاب مفاصل کمک کند. اما برای دریافت دقیق و مؤثرترین درمان، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.
آیا نقرس درد دارد؟
بیماری نقرس یک حالت التهابی مفصلی است که از انباشت اسید اوریک در بدن ناشی می‌شود و معمولا در مفاصل بزرگ پا بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند به شدت دردناک باشد و باعث محدودیت در حرکت و عدم راحتی در زندگی روزمره شود.
پست قبلی
پست بعدی
یک حالت التهابی مزمن است که به ویژه مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری به دلیل انباشت اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود. اسید اوریک به صورت کریستال در مفاصل رسوب می‌کند و باعث تورم، التهاب و درد می‌شود.
بله، این بیماری می‌تواند به شدت دردناک باشد و باعث محدودیت در حرکت و عدم راحتی در زندگی روزمره شود.
نقرس یک بیماری پیچیده است که تحت تاثیر عوامل گوناگون قرار می‌گیرد. رژیم غذایی، به ویژه در صورت چاقی، می‌تواند عاملی مهم در بروز و تشدید آن باشد. علاوه بر این، بیماریهای دیگر مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماریهای قلبی و کلیوی، نیز خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند. همچنین، مصرف برخی داروها و سابقه خانوادگی نیز می‌توانند عوامل خطر باشند. به طور کلی مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
حملا نقرس بسته به شدت و نوع بیماری ممکن است به دفعات مختلفی اتفاق بیفتد و نمیتوان عدد خاصی برای آن ارائه کرد.
این بیماری به خودی خود خطرناک محسوب نمیشود؛ اما در صورت عدم درمان ممکن است به بیماریهای دیگری از جمله سنگ کلیه یا انواع سرطان منجر شود که خطرات زیادی را به همراه خواهد داشت.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید