کیفوز یا گوژپشتی به خم‌شدن بیش از اندازه ستون فقرات به سمت جلوی بدن گفته می‌شود. اگر دچار کیفوز شده باشید، به نظر می‌رسد به سمت جلو خم شده‌اید و ممکن است کمردرد و سفتی عضلات را تجربه کنید. در بیشتر اوقات، کیفوز این علائم را ایجاد نمی‌کند و نیازی به درمان ندارد؛ ولی، می‌تواند اعتمادبه‌نفس شما را کاهش دهد. درجات شدید این بیماری ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند.
در ادامه این مطلب از پزشک ارتوپد، شما را با هر آنچه که باید درباره کیفوز بدانید مانند انواع، علائم، نحوه تشخیص، روش‌های درمان، عوارض و روش‌های پیشگیری از آن آشنا می‌کنیم.
انواع کیفوز
برخی از متداول‌ترین انواع کیفوز یا گوژپشتی عبارت‌اند از:
- کیفوز وضعیتی: این نوع متداول‌ترین نوع است و معمولا نوجوانان به آن مبتلا می‌شوند. اگر افراد به سمت جلو خم شوند یا وضعیت‌های بدنی نامناسبی داشته باشند، رباط‌ها و عضلات نگهدارنده مهره‌های ستون فقرات آن‌ها کشیده می‌شوند؛ در نتیجه، مهره‌ها از جاهای طبیعی خود خارج می‌شوند و ستون فقرات خمیده می‌شود. افراد مبتلا به این نوع معمولا علائمی مانند کمردرد را تجربه نمی‌کنند
- نوع شوئرمن: مهره‌های افراد مبتلا به این نوع شکلی طبیعی ندارند. به عبارت دیگر، آن‌ها مستطیلی شکل نیستند و شکلی شبیه به گوه دارند. این مهره‌های مشابه گوه به سمت جلو خم می‌شوند و فرد را دچار کیفوز می‌کنند. افراد مبتلا به این نوع علائمی مانند درد را به‌ویژه در طول فعالیت‌ها یا هنگام ایستادن یا نشستن به مدت طولانی تجربه می‌کنند. با تغییر وضعیت بدنی، نمی‌توانید کمکی به تغییر انحنای ستون فقرات کنید؛ زیرا، مهره‌ها انعطاف‌پذیر نیستند
- نوع مادرزادی: اگر ستون فقرات در رحم مادر به‌درستی یا به‌صورت کامل رشد نکند، فرد دچار این نوع می‌شود. شدت این نوع ممکن است با افزایش سن افزایش یابد. جراحی می‌تواند انحنای ستون فقرات را در طول کودکی اصلاح کند و مانع بدتر شدن آن شود. کیفوز مادرزادی ممکن است با دیگر نقایص مادرزادی مانند نقایص قلبی و کلیوی همراه باشد
- نوع گردنی (گردن نظامی): اگر ستون فقرات گردنی به سمت جلو خم شود و انحنای طبیعی نداشته باشد، گفته می‌شود فرد دچار این نوع شده است
- هایپرکیفوز: انحراف شدید ستون فقرات با این نام شناخته می‌شود. خمیدگی ستون فقرات افراد مبتلا به این نوع بیش از 60 درجه است. این نوع پس از سن 40 سالگی متداول است
علائم کیفوز یا گوژپشتی
شانه‌های گرد، خمیدگی بخش بالایی کمر و عضلات همسترینگ سفت از مهم‌ترین علائم گوژپشتی به شمار می‌روند. افرادی که دچار قوز کمر هستند، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:
- درد و سفتی در کمر و تیغه‌های شانه
- بی‌حسی، ضعف یا گزگز در پاها
- خستگی شدید
- مشکل در حفظ تعادل
- بی‌اختیاری مثانه و روده
- تنگی نفس یا مشکل در نفس‌کشیدن: اگر چنین علائمی را مشاهده می‌کنید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید
تشخیص بیماری کیفوز (گوژپشتی)
اگر کودکی دچار کیفوز یا گوژپشتی شده باشد، والدین، پرستار یا پزشک او ممکن است علائم آن را مشاهده کنند. اگر علائم این بیماری در غربالگری اسکولیوز در مدرسه مشاهده شود، مدرسه از والدین کودک خواهد خواست همراه با کودک به پزشک مراجعه کنند تا مشکلات کمر او شناسایی شوند.
پزشک ارتوپد می‌تواند این بیماری را پس از معاینه فیزیکی در کودکان و بزرگسالان تشخیص دهد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک از شما یا کودک شما خواهد خواست آزمون خم‌شدن را انجام دهد. در این آزمون، باید پاهای خود را در کنار یکدیگر قرار دهید و بایستید. زانوهایتان باید صاف باشند و بازوهایتان نیز در طرفین بدنتان قرار بگیرند. سپس باید به‌آرامی به سمت جلو خم شوید. پزشک با کمک این آزمون، می‌تواند انحراف ستون فقرات یا دیگر علائم مشکلات ستون فقرات را مشاهده کند.
پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را برای تشخیص کیفوز تجویز کند:
- آزمایش تصویربرداری اشعه ایکس: این آزمایش به پزشک کمک می‌کند انحنای ستون فقرات را برای تشخیص این بیماری اندازه‌گیری کند. انحنای طبیعی ستون فقرات بین 20 تا 45 درجه است. اگر انحنای ستون فقرات بیش از 50 درجه باشد، گفته می‌شود که فرد دچار کیفوز شده است
- آزمایش عملکرد ریوی: پزشک ممکن است این آزمایش را برای بررسی عملکرد ریه‌ها تجویز کند
- آزمایش‌های عصبی یا ام‌آرآی: اگر انحنای ستون فقرات شدید باشد، می‌تواند علائم فشردگی نخاع مانند درد، گزگز، بی‌حسی یا ضعف را در بخش پایینی بدن ایجاد کند. اگر این علائم را مشاهده می‌کنید یا انحنای ستون فقرات با گذشت زمان به‌سرعت تغییر می‌کند، پزشک ممکن است آزمایش‌های عصبی یا ام‌آرآی را تجویز کند
عوارض و ناهنجاری های گوژ پشتی
عوارض ناشی از درجات شدید این بیماری عبارت‌اند از:
- انحنای برگشت‌ناپذیر ستون فقرات
- کمردرد مزمن
- مشکلات تنفسی
- مشکلات قلبی
- کاهش کیفیت زندگی
این بیماری می‌تواند به اعصاب نخاع نیز فشار وارد کند و فرد را دچار بی‌حسی یا ضعف در بازوها و پاها، ازدست‌دادن کنترل مثانه و مشکل در حفظ تعادل کند. اگر فرد مبتلا به این بیماری این علائم را مشاهده کند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. پزشک ممکن است جراحی را برای تسکین فشردگی نخاع تجویز کند.
روش های درمان کیفوز یا گوژپشتی چیست؟
هدف از درمان کیفوز یا گوژپشتی، جلوگیری از افزایش انحنای ستون فقرات و تغییر شکل آن است. اگر کیفوز خفیف باشد، پیش از تجویز روش‌های درمانی، پزشک ابتدا روی پیشرفت انحنای ستون فقرات نظارت خواهد کرد. اگر انحنای ستون فقرات پیشرفت نکند و باعث ایجاد علائمی نشود، درمان آن ممکن است ضروری نباشد. پزشک ممکن است یکی از روش‌های درمانی زیر را با توجه به سن، سلامت کلی، نوع این بیماری و شدت انحراف ستون فقرات تجویز کند:
- درمان شرایط زمینه‌ای: اگر فرد مسنی به پوکی استخوان یا دیگر شرایطی که می‌توانند ستون فقرات را ضعیف کنند و شکل آن را تغییر دهند، مبتلا باشد، پزشک با درمان آن‌ها، می‌تواند پیشرفت انحنای ستون فقرات را متوقف کند. اگر پزشک پوکی استخوان را در مراحل اولیه آن تشخیص دهد، می‌تواند آن را درمان کند. پزشک ممکن است مکمل ویتامین دی، تمرینات مقاومتی یا هورمون‌درمانی را تجویز کند
- فیزیوتراپی: متخصص فیزیوتراپی ممکن است تمریناتی را برای تقویت عضلات شکم و کمر برای تسکین درد و بهبود وضعیت بدنی به شما آموزش دهد. همچنین ممکن است از شما بخواهد از تمرینات ورزشی دیگری برای کشش عضلات همسترینگ سفت و تقویت دیگر بخش‌های بدن استفاده کنید
- داروهای مسکن: پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن را برای تسکین کمردرد تجویز کند
- بریس کمر: پزشک ممکن است استفاده از بریس را به شما پیشنهاد دهد. بریس کمر، یکی از متداول‌ترین روش‌های درمانی برای کودکان مبتلا به کیفوز شوئرمن به شمار می‌رود. پزشک به شما خواهد گفت چه نوع بریسی مناسب شماست و چند ساعت از روز باید از آن استفاده کنید
- جراحی: اگر دچار کیفوز مادرزادی یا نوع شوئرمن با انحنای بیش از 75 درجه باشید، جراحی ممکن است برای کاهش انحنای ستون فقرات ضروری باشد. همچنین اگر روش‌های درمانی بدون جراحی نتوانند به کاهش درد شدید کمر کمک کنند، پزشک ممکن است جراحی را تجویز کند. جراحی فیوژن (هم‌جوشی) ستون فقرات، متداول‌ترین نوع جراحی برای کاهش انحنای ستون فقرات محسوب می‌شود
پیشگیری از کیفوز یا گوژپشتی
پیشگیری از کیفوز همیشه ممکن نیست؛ ولی، برخی از افراد ممکن است بتوانند خطر نوع وضعیتی را با وضعیت بدنی مناسب و افزایش سلامت ستون فقرات کاهش دهند. روش‌های پیشگیری از کیفوز وضعیتی عبارت‌اند از:
- ورزش منظم برای تقویت عضلات شکم و کمر
- خودداری از خم‌کردن کمر
- استفاده از وسایل ارگونومیکی مانند صندلی یا میز ارگونومیکی در محیط کاری
- دریافت کلسیم و ویتامین دی کافی برای حفظ قدرت استخوان‌ها
- ترک سیگار؛ زیرا، می‌تواند خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد
- کاهش یا ترک مصرف الکل
اگر روی صندلی به مدت طولانی می‌نشینید، این نکات را رعایت کنید:
- کف پاهایتان را روی زمین بگذارید و مطمئن شوید زاویه زانوی شما 90 درجه است. اگر صندلی بلند است و نمی‌توانید کف پاهایتان را روی زمین بگذارید، از زیرپایی استفاده کنید
- شانه‌هایتان را گرد نکنید. بازوهایتان باید زاویه‌ای 90 تا 120 درجه داشته باشند و نزدیک بدن باشند
- اگر نمی‌توانید از صندلی ارگونومیکی استفاده کنید، بالشی را در پشت کمر خود قرار دهید
- هر چند وقت یک‌بار از صندلی بلند شوید و تمرینات کششی انجام دهید
اگر می‌خواهید وضعیت بدنی مناسبی در هنگام ایستادن داشته باشید، این نکات را رعایت کنید:
- مطمئن شوید پاهایتان به‌اندازه عرض شانه از یکدیگر فاصله دارند
- بیشتر وزن خود را روی سینه پا بیندازید
- صاف بایستید و سر خود را کج نکنید
- شانه‌ها را به پایین بیاورید و به عقب بکشید
درمان کیفوز یا گوژپشتی در کلینیک پزشک ارتوپد
اگر ستون فقرات شما یا کودکتان خمیده به نظر می‌رسد و روی وضعیت بدنی او تأثیر می‌گذارد، به کلینیک پزشک ارتوپد مراجعه کنید. پزشکان ما در کلینیک می‌تواند مشکلات کمر را به‌درستی تشخیص دهند و به بهبود وضعیت بدنی کمک کنند. به خاطر داشته باشید که اگر اقدامی برای درمان کیفوز یا گوژپشتی نکنید، ممکن است دچار تنگی نفس یا مشکلات تنفسی دیگر شوید. اگر چنین علائم خطرناکی را مشاهده می‌کنید، هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
کیفوز به خم‌شدن بیش از اندازه ستون فقرات به سمت جلوی بدن گفته می‌شود و معمولا روی فعالیت‌های روزمره افراد تأثیری نمی‌گذارد. با تشخیص و درمان زودهنگام، می‌توانید از بدتر شدن آن جلوگیری کنید. پزشک ممکن است ابتدا روش‌های بدون جراحی مانند بریس، داروها و فیزیوتراپی را تجویز کند. حتی پس از پایان درمان، باید وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید تا دوباره دچار این بیماری نشوید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید