بارداری یک دوره فوق‌العاده هیجان‌انگیز و خاص در زندگی زنان است. بااین‌حال، ممکن است با چالش‌ها و عوارضی نظیر کمردرد همراه باشد. کمردرد یکی از شایع‌ترین شکایات خانم‌ها در دوران بارداری است. در واقع، تخمین زده می‌شود که بیش از نیمی از زنان در این دوران، درجاتی از کمردرد را تجربه می‌کنند.
بیشتر کمردردها مربوط به تغییرات فیزیکی از جمله تغییرات هورمونی، تغییر در مرکز ثقل و وضعیت بدن که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد، است و متأسفانه، این درد معمولاً در ماه‌های آخر بارداری بدتر می‌شود. در این مقاله، به بررسی علل، علائم و راهکارهای پیشگیری از کمردرد در بارداری می‌پردازیم تا به افراد در این مرحله مهم از زندگی کمک کنیم تا با راحتی و سلامتی بیشتری این دوره را سپری کنند.
علل کمردرد دوران بارداری چیست؟
در طول بارداری، تغییرات هورمونی بر عضلات و مفاصل زنان باردار تأثیر می‌گذارند. هورمون‌های ریلکسین و پروژسترون باعث شل‌شدن عضلات و شل‌شدن رباط‌ها و مفاصل به‌خصوص در ناحیه لگن می‌شوند. این تغییرات همراه با افزایش وزن بیش از حد و تغییرات بدن در دوران بارداری می‌تواند باعث ناراحتی و حتی آسیب شود.
همان‌طور که رحم بزرگ و سنگین‌تر می‌شود، مرکز ثقل بدن نیز تغییر می‌کند. این مسئله می‌تواند منجر به مشکلاتی در تعادل شده و حتی احتمال افتادن نیز وجود دارد. وزن نوزاد و ضعیف‌شدن ماهیچه‌های شکم، ستون فقرات خانم‌های باردار را به سمت جلو می‌کشد که این امر، فشار اضافی را به عضلات کمر وارد می‌آورد. بسیاری از زنان در وضعیت نامناسب به عقب خم می‌شوند و این امر باعث افزایش فشار و درد کمر می‌شود.
علائم کمردرد دوران بارداری
علائم درد کمر در بارداری ممکن است به‌صورت زیر باشند:
- درد در ناحیه پایین کمر
- تشدید درد با حرکت‌کردن، تغییر وضعیت بدن یا بلندشدن از جا
- تشدید درد در شب یا بعد از خوابیدن
- تغییرات در الگوی دفع مثلاً مشکلاتی مثل سوزش در حین ادرارکردن
- تأثیر بر فعالیت‌های روزانه
- درد در نواحی پایین شکم و لگن
نکات پیشگیری از کمردرد دوران بارداری
آیا می‌دانستید که برخی از کمردردها در دوران بارداری قابل‌پیشگیری هستند. به‌راستی برای پیشگیری از کمردرد در بارداری، چه کاری می‌توان انجام داد؟
- قرارگیری کمر در وضعیت صحیح. در مواقعی که نیاز به برداشتن چیزی دارید، حتماً از تکنیک‌های صحیح برای خم‌شدن و حمل اشیا استفاده کنید. چمباتمه بزنید، زانوهای خود را خم کنید و پشت خود را صاف نگه دارید. از خم‌شدن از ناحیه کمر خودداری کنید
- هنگام نشستن یا ایستادن از وضعیت مناسب استفاده کنید. صندلی‌هایی با پشتی بلند و حمایتی، همچنین استفاده از بالشتک‌های مناسب برای حمایت از منطقه کمر در هنگام نشستن و خوابیدن، می‌تواند در کاهش درد کمر در بارداری مؤثر باشد
- انجام تمریناتی که عضلات پشتی و شکم را تقویت کنند می‌تواند فشار را در منطقه کمر کاهش دهد
- از فعالیت‌هایی که کمر را تحت‌فشار قرار می‌دهند، مانند بلندکردن و جابه‌جایی اجسام سنگین خودداری کنید
- استراحت کافی و جلوگیری از زمان‌های طولانی ایستادن یا نشستن می‌تواند به حفظ سلامت کمر کمک کند
- کفش‌هایی بپوشید که پشتیبانی خوبی داشته باشند
- به پهلو بخوابید و بالش‌هایی بین زانوهایتان قرار دهید
- از کمپرس سردوگرم یا ماساژ روی ناحیه دردناک استفاده کنید
- شرکت در کلاس‌های مخصوص بارداری یا مشاوره با دکتر مراقبت بارداری برای انجام تمرینات فیزیکی مناسب که برای کمر شما مناسب است می‌تواند به بهبود قوام عضلات و کاهش کمردرد کمک کند
دلیل کمر درد در سه‌ماه اول بارداری
در دوران سه‌ماهه اول بارداری، کمردرد ممکن است علل مختلفی ناشی شود. دو عامل اصلی که می‌توانند در این دوره باعث کمردرد شوند، عبارت‌اند از:
استرس و اضطراب
دوران بارداری با تغییرات زیاد در زندگی زنان همراه است و این تغییرات می‌توانند منجر به تجربه استرس و اضطراب به‌خصوص در خانم‌های کم سن شوند. استرس و اضطراب ممکن است به تنش و سفتی عضلات، سردرد و خستگی و افزایش فشار در مناطق مختلف بدن از جمله کمر، منجر شوند.
تغییرات هورمونی در بارداری
در سه‌ماهه اول بارداری، تغییرات زیادی در سطوح هورمونی رخ می‌دهد به‌ویژه افزایش هورمون پروژسترون و هورمون ریلکسین (هورمون آرامش). این تغییرات می‌توانند به شل‌شدن مفاصل و رباط‌های نزدیک لگن، همچنین افزایش وزن و تغییرات در مرکز ثقل بدن منجر شده و نهایتاً باعث کمردرد شوند.
دلیل کمر درد در سه ماهه دوم و سوم بارداری
در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری، عوامل مختلف و دلایل گسترده‌تری ممکن است منجر به کمردرد شوند. از جمله:
اضافه وزن در بارداری
با رسیدن به ماه‌های آخر بارداری، به علت اینکه حجم مایعات در بدن افزایش می‌یابد و جنین هم رشد می‌کند، افزایش وزن بدن (متوسط بین ۱۱ تا ۱۶ کیلو) و فشار بیشتر بر روی مناطق کمر و شکم می‌تواند به کمردرد منجر شود. تغییر مرکز ثقل بدن نیز در این دوره بیشتر احساس می‌شود..
عصب سیاتیک
افزایش فشار بر روی عصب سیاتیک که از پایین کمر (لگن) تا پاها می‌گذرد، ممکن است باعث درد و تحریک این عصب شود. بالارفتن وزن و چرخیدن جنین و فشار وارده از طرف جنین به عصب سیاتیک به‌عنوان یک علت معمول کمردرد در بارداری و همچنین درد پاها و باسن ظاهر شود.
تغییرات در عضلات شکم
با پیشرفت بارداری، عضلات اطراف شکم تحت‌فشار قرار گرفته و برای پشتیبانی از رحم کشیده می‌شوند. این کشیدگی و فشار بر ستون فقرات هم فشار وارد کرده و ممکن است به کمردرد منجر شوند.
بیرون‌زدگی دیسک کمر
افزایش فشار بر دیسک‌های کمری (ماده‌ای ژله‌ای که در بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارد)، ممکن است به بیرون‌زدگی دیسک و تحریک فشار به اعصاب نخاع منجر شده و درد کمر را ایجاد کند.
عفونت ادراری
عفونت‌های ادراری نیز می‌توانند به‌عنوان یک عامل دیگر کمردرد در بارداری در نظر گرفته شوند. عفونت‌های ادراری معمولاً با علائمی نظیر درد و سوزش هنگام ادرارکردن همراه است. ازآنجایی‌که ترشح هورمون پروژسترون در ماه‌های اول افزایش می‌یابد، بیشتر خانم‌های باردار این وضعیت را تجربه می‌کنند. بعد از ماه چهارم، رحم بزرگ شده و به مثانه فشار می‌آورد. عدم تخلیه کامل مثانه در این دوران می‌تواند باعث عفونت و کمردرد و حتی زایمان زودرس شود.
تمرینات ورزشی برای کمردرد بارداری
تمرینات ورزشی مناسب در دوران بارداری می‌توانند به کاهش کمردرد کمک کنند. تمریناتی که به تقویت عضلات پشت و شکمی، بهبود نگهداری مرکز ثقل بدن و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند، می‌توانند از تنش‌های موجود در منطقه کمر کاسته و درد را کاهش دهند. تمرینات ملایمی نظیر پیاده‌روی، شنا، یوگا و تمرینات استرچینگ (حرکات کششی) برخی از گزینه‌های مؤثر هستند. انجام حرکات کششی در ناحیه پایین کمر می‌تواند به بهبود انعطاف و کاهش تنش در این منطقه کمک کند.
هرگونه تمرین باید با مشورت پزشک یا متخصص بهداشت زنان انجام شود و به‌مرورزمان با تغییرات در دوران بارداری سازگار شود. مهم است که حرکات را بادقت و بدون افزایش فشار غیرمعمول اجرا کنید. در طول تمرینات، حواستان به نحوه اجرا و علائم بدنی باشد و در صورت وجود هرگونه ناراحتی یا درد، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
درمان کمردرد دوران بارداری
درمان کمردرد در بارداری نیازمند رویکردهای گوناگونی است تا بر اساس علت و شدت درد، یک برنامه مناسب انتخاب شود، از جمله:
- انجام تمرینات ورزشی خاص و تمرینات تقویتی و استرچینگ همچون پیاده‌روی، شنا و یوگا برای تقویت مفاصل و عضلات پشت و شکم، افزایش انعطاف عضلات و همچنین کاهش استرس و اضطراب
- استراحت و پرهیز از فعالیت‌هایی که کمر را تحت‌فشار قرار می‌دهند؛ مانند بلندکردن اجسام، ایستادن یا نشستن به مدت طولانی و انجام کارهای سنگین
- اصلاح حرکات بدن هنگام نشستن، بلندشدن یا خوابیدن مثلاً استفاده از صندلی با پشتی مناسب و چسباندن کمر و باسن خود به پشتی صندلی، استفاده از تشک‌های سفت یا قراردادن بالشتک‌های حمایتی در بین زانوها به‌ویژه زمان خواب، به پهلو خوابیدن و...
- استفاده از کمپرس گرم و ماساژدرمانی در منطقه کمر (از قراردادن کمپرس گرم زیر یا روی شکم اجتناب کنید)
- مراجعه به پزشک یا متخصص بهداشت و مراقبت بارداری و دریافت راهنمایی‌های خاص برای کاهش کمردرد و همچنین دریافت توصیه‌های مناسب در زمینه تغذیه، فعالیت‌های ورزشی، و راهکارهای دیگر
- در موارد شدیدتر، مصرف داروهای ایمن تجویز توسط پزشک برای درمان درد و حتی فیزیوتراپی
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
به دلیل اینکه کمردرد در بارداری ممکن است نشانه مشکلات جدی‌تری مانند زایمان زودرس باشد، اگر علائم شدید باشند یا بیش از ۲ هفته طول بکشند، حتما با پزشک خود مشورت کنید. مراجعه به پزشک در این موارد خاص هم توصیه می‌شود:
- درد حاد یا ناراحتی شدید کمر که با استراحت بهبود نمی‌یابد یا حتی بدتر شود
- اگر درد همراه با علائمی نظیر تب، خونریزی، یا مشکلات تنفسی همراه باشد
- اگر دردها به‌صورت منظم و با فواصل زمانی مشخصی ایجاد می‌شوند
- درصورتی‌که کمردرد در سمت باسن و پاها نیز احساس شود
- احساس بی‌حس شدن پاها، سوزن‌سوزن‌شدن یا تغییر در حساسیت پاها
- درصورتی‌که ترشح و خونریزی از واژن وجود داشته باشد
- درصورتی‌که هنگام ادرارکردن، درد و سوزش داشته باشید
جمع‌بندی
در پایان، مهم است به این نکته توجه کنیم که کمردرد در حاملگی یک امر طبیعی و شایع است، اما درصورتی‌که این درد با یک‌سری علائم خاص همراه باشد، نیاز به مشاوره با پزشک دارد. تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی در دوران بارداری، به همراه فشارهای اضافی بر روی ناحیه کمر، می‌توانند به کمردرد در بارداری منجر شوند.
فعالیت‌های ورزشی مناسب، استفاده از حرکات صحیح هنگام نشستن، بلندشدن یا خوابیدن، استراحت کافی و استفاده از روش‌های تسکین‌دهنده همچون کمپرس گرم و... معمولاً می‌تواند به بهبود این درد کمک کند. همچنین، در صورت وجود علائم نگران‌کننده یا تغییرات غیرعادی، مراجعه به پزشک و دریافت مراقبت‌های پزشکی بسیار حائز اهمیت است تا هر گونه مشکل جدی زودتر شناسایی و مدیریت شود.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید