آب درمانی در توانبخشی و فیزیوتراپی معمولا برای درمان بیماری‌هایی مثل آرتروز، روماتیسم مفصلی و … استفاده می‌شود. روش‌های زیادی برای انجام آب درمانی وجود دارد و می‌توان هم از آب گرم و هم سرد استفاده کرد. روش های آب درمانی هرکدام مزایای متفاوتی به دنبال دارند و پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند با توجه به مشکل و علائم شما بهترین آن را به شما توصیه کند. اگر می‌خواهید بدانید هیدروتراپی چیست و با روش‌ها، مزایا و کاربردهای این روش آشنا شوید، تا پایان این مقاله از سایت کلینیک ارتوپدی پزشک اول با ما همراه باشید.
آب درمانی یا هیدروتراپی چیست؟
اگر پزشکتان شما را به جلسات آب درمانی ارجاع داده‌است، احتمالا این سوال در ذهنتان ایجاد شده که آب درمانی چیست. آب درمانی یا هیدروتراپی یکی از روش‌های درمانی مرسوم در فیزیوتراپی است که از آب برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. در روش آب درمانی تمرینات و تکنیک‌های خاص فیزیوتراپی برای کمک به تسکین درد، آرامش و تقویت عضلات، افزایش گردش خون و متعاقباً بهبود عملکرد در آب گرم یا سرد انجام می‌شود. دمای آب در استخر گرم تقریباً 33-36 درجه سانتی‌گراد است. این آب بسیار گرم‌تر از چیزی است که در یک استخر معمولی با آن مواجه خواهید شد.
این روش بر‌اساس اثرات مکانیکی و حرارتی آب برای بهبود علائم طراحی شده است. یعنی از واکنش بدن به محرک‌های سرد یا گرم و فشاری بهره می‌برد که آب به بدن وارد می‌کند. در آب درمانی از آب سرد یا گرم استفاده می‌شود و فشار و جریان آب نیز در بین روش‌های مختلف آب درمانی متفاوت است. در بیشتر شرایط از گرما برای تسکین و آرام‌کردن بدن و کاهش فعالیت اندام‌های داخلی استفاده می‌شود.
از طرفی سرما برای تقویت و تحریک و در نتیجه افزایش فعالیت درونی بدن استفاده می‌شود. برای انجام آب درمانی، هنگامی که در آب هستید، یک فیزیوتراپیست در انجام تمرینات به شما کمک می‌کند. تمرینات متناسب با نیاز، قدرت و تحرک شما هستند و معمولا تمرکز روی حرکات آهسته و کنترل‌شده است. برای بهره‌مندی از آب درمانی، نیازی به شنا ندارید، استخر معمولاً کم عمق است. همچنین در صورت نیاز یک ریل در اطراف استخر برای پشتیبانی بیشتر وجود خواهد داشت.
اصول آب درمانی
آب دارای ویژگی‌های فیزیکی منحصر‌به فردی است که اصول آب درمانی بر مبنای آن‌ها طرح‌ریزی شده است. برخی از این اصول است که هیدروتراپی را به یک روش درمانی موثر تبدیل می‌کند. این موارد عبارتند از:
اثر گرمایی
گرمای آب به شل‌شدن عضلات و کاهش هرگونه اسپاسم عضلانی کمک می‌کند، چون آب استخر در هیدروتراپی گرم‌تر است. گرمای آب همچنین گردش خون را در بدن افزایش می‌دهد که در تسریع روند بهبودی نقش مهمی دارد.
اثر آرام‌بخشی
آب گرم می‌تواند با استفاده از تاثیر آرام‌بخشی روی بدن ارسال سیگنال‌های درد به سمت مغز را مسدود کند. در واقع به عنوان مسکن عمل می‌کند و باعث می‌شود ورزش و حرکت مفاصل راحت‌تر از حالت عادی باشد.
اثر شناوری
با استفاده از نیرویی که آب به بدن وارد می‌کند، بدن می‌تواند روی آب شناور شود. شناور‌شدن روی آب فشار وارد به مفاصل و عضلاتی که وزن بدن را تحمل می‌کنند، کاهش می‌دهد.
کاهش نیروهای گرانشی
کاهش گرانش به افزایش و بهبود دامنه حرکتی مفاصل کمک می‌کند، زیرا مقاومت کمتری در برابر حرکت آن‌ها وجود دارد.
اثر مقاومتی
مولکول‌های آب تمایل به جذب یکدیگر دارند و نسبت به حرکت شما مقاومت نشان می‌دهند. از مقاومت آب برای تقویت ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
مشاهده خدمات دکتر دست و شانه خوب در کلینیک ارتوپدی پزشک اول
انواع روش های آب درمانی در کلینیک ارتوپدی پزشک اول
اشکال مختلفی از آب درمانی وجود دارد و فیزیوتراپیست می‌تواند با توجه به اهداف درمان، بهترین روش آن را توصیه کند. برخی از رایج‌ترین انواع آب درمانی شامل موارد زیر است:
ورزش در آب
ورزش در آب نوعی فعالیت بدنی سبک است که معمولا در استخر با استفاده از تجهیزات تخصصی انجام می‌شود. این روش به بیمار اجازه می‌دهد تا عضلات خود را تقویت کنند و مفاصل خود را به آرامی حرکت دهند.
حمام آب گرم
حمام آب گرم یکی دیگر از انواع هیدروتراپی است که به بهبود جریان خون و کاهش درد و التهاب کمک می‌کند. همچنین ممکن است نمک‌ها، مواد معدنی، روغن‌های ضروری یا سایر مواد درمانی برای افزایش اثرگذاری به حمام آب گرم اضافه شود.
حمام سیتز
در روش حمام سیتز از یک وان کم عمق با آب گرم یا سرد استفاده می‌شود. نشستن در وان آب گرم یا سرد برای تسکین مشکلاتی مانند گرفتگی عضلات، هموروئید و سندرم پیش از قاعدگی بسیار کاربردی است.
کمپرس گرم یا سرد
کمپرس با استفاده از آب گرم یا سرد نیز نوعی آب درمانی است. این روش می‌تواند به تسکین علائم خفیف ناشی از گرفتگی عضلات یا درد مفاصل کمک کند.
سونا
در روش سونا بیمار در اتاقی چوبی که در دمای خاصی با هوای مرطوب یا خشک تنظیم شده می‌نشیند. سه نوع سونای مختلف شامل سونای مرطوب، خشک و خنک وجود دارد. استفاده از سونا می‌تواند به آرامش افراد، بهبود سلامت روان و افزایش کیفیت خواب کمک کند.
آب درمانی کنتراست
آب درمانی کنتراست شامل انجام چند شکل مختلف آب درمانی یکی پس از دیگری است. در این روش بیمار به طور متناوب در آب سرد و گرم برای تقویت گردش خون و کمک به کاهش علائم قرار می‌گیرد.
غوطه‌وری در آب
غوطه‌وری روشی درمانی است که فرد برای تسکین خود را در آب غوطه‌ور می‌کند. غوطه‌وری در آب سرد می‌تواند به احساس آرامش، کاهش استرس و فشار روانی کمک کند.
آب درمانی در درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟
کاربرد آب درمانی در درمان بیماری‌های مختلف، بهبود علائم بیماران، کمک به کاهش وزن و کمک به زایمان راحت ثابت شده‌است. معمولا افراد مبتلا به شرایط زیر می‌توانند از تاثیر آب درمانی بهره‌مند شوند:
کاهش وزن
آب درمانی به تنهایی باعث کاهش وزن نمی‌شود، اما می‌تواند به سوزاندن کالری بیشتر با خستگی کمتر کمک کند. ورزش در آب برای افراد چاق کارآمدتر است. زیرا ورزش در خشکی با درد شدید مفاصل آن‌ها همراه است، اما می‌توانند در آب راحت‌تر ورزش کنند.
بارداری
پزشکان معتقدند آب درمانی برای افراد باردار در کنترل فشار خون، عوارض بارداری و تجربه زایمان راحت مفید است. برخی از افراد باردار به دلیل راحتی و کاهش درد و اضطراب ترجیح می دهند در آب گرم زایمان کنند.
توانبخشی
هیدروتراپی مکمل خوبی برای درمان‌های توانبخشی پس از جراحی است. همانطور که می‌دانید بیماران برای بازیابی عملکرد خود پس از جراحی معمولا به جلسات توانبخشی ارجاع داده می‌شوند، برای این افراد آب درمانی مفید است.
آرتریت
آب درمانی برای بهبود علائم افراد مبتلا به برخی از انواع آرتریت مثل آرتروز و روماتیسم مفید است.
سوختگی
آب درمانی همچنین می‌تواند به افرادی که دچار آسیب سوختگی هستند کمک کند. این روش یک راه موثر و ایمن برای تمیز‌کردن زخم‌ها و پوست سوخته است. درمان سوختگی با آب تحت فشار نیز می‌تواند به کاهش درد، سرخی، جای زخم و تغییر رنگ دائمی کمک کند.
مزایای آب درمانی
آب درمانی مزایای زیادی دارد و سال‌هاست که برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. یکی از مزیت‌های مهم آن این است که بسیار ایمن است و عوارض جانبی کمی دارد. آب درمانی اثر تسکین دهنده زیادی در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن سیستم اسکلتی عضلانی دارد و برای درمان دردهای طولانی مدت مفید است، زیرا می‌تواند سیگنال‌های درد را کاهش دهد، ماهیچه‌ها را شل کند و درد در ناحیه را کاهش دهد.
یکی دیگر از مزایای هیدروتراپی این است که فعالیت‌های مبتنی بر آب سلامت روان را در برخی افراد بهبود می‌بخشد. افراد ممکن است متوجه شوند که ورزش درمانی در آب، اضطراب و افسردگی آن‌ها را کاهش می‌دهد و خلق و خوی آن‌ها را بهبود می‌بخشد. یکی از مزایای آب درمانی این است که به شل‌شدن عضلات منقبض و سفت و افزایش متابولیسم بدن کمک می‌کند. همچنین سلول‌های بدن را هیدراته می‌کند و در عین حال تون پوست و عضلات را بهبود می‌بخشد.
مدت زمان جلسات آب درمانی در کلینیک ارتوپدی پزشک اول
مدت زمان جلسات آب درمانی معمولا حدود 30 دقیقه است. البته با توجه به توان جسمانی بیمار، نوع بیماری، شدت بروز علائم و پیشرفت روند درمان این مدت می‌تواند متفاوت باشد. پس از مراجعه به پزشک و مشخص‌شدن فرآیند درمان مدت زمان هر جلسه مشخص می‌شود.
تعداد جلسات آب درمانی در کلینیک ارتوپدی پزشک اول
معمولا فیزیوتراپیست‌ها یک دوره پنج یا شش جلسه 30 دقیقه‌ای آب درمانی را پیشنهاد کند. جلسات ممکن است گروهی یا فردی باشند. جلسات گروهی در صورت امکان با افرادی که شرایط مشابهی دارند، تشکیل می‌شوند اما تمرینات هر فرد شخصی است. تعداد جلسات آب درمانی کاملا به شدت و نوع مشکل تحت درمان بستگی دارد و معمولا قبل از شروع درمان پزشک تعداد جلسات لازم را تعیین می‌کند.
جمع بندی
آب درمانی معمولا به عنوان یک درمان مکمل در کنار درمان‌های اساسی مثل دارو درمانی و فیزیوتراپی کاربرد دارد. هیدروتراپی به درمان کامل بیماری کمکی نمی‌کند و فقط باعث بهبود علائم می‌شود، به همین خاطر باید در کنار آن از روش‌های درمانی دیگر نیز استفاده کرد.
روش‌های آب درمانی مانند ورزش در آب، سونا، حمام آب گرم، حمام سیتز و… به کاهش علائم و بهبودی بیمار کمک می‌کنند. در مورد هر بیمار پزشک با توجه به شرایط مناسب‌ترین روش آب درمانی را تعیین می‌کند.
